با رشد فناوری و توسعه اینترنت طی سال‌های اخیر، اعتیاد به اینترنت در میان كودكان و نوجوانان، به یك نگرانی بزرگ در میان خانواده‌های سراسر جهان، بدل شده است.
به گزارش رادیو پیام از خبرنگار مهر؛ اینترنت، طی سال‌های اخیر و همگام با رشد روزافزون فناوری، از یك كالای لوكس، به ابزاری كارآمد، با ضریب نفوذ بسیار بالا در زندگی روزمره افراد، بدل شده است. دسترسی به این فناوری نوظهور، به حدی فراگیر شده است كه تقریباً همه شئون زندگی اجتماعی افراد در جوامع مدرن، به خود وابسته ساخته است.
بی شك آمار موجود در مورد همه گیری استفاده شهروندان از اینترنت طی سال‌های اخیر علاوه بر وجوه مثبت، نقاط تاریكی نیز در پی داشته است. اعتیاد به اینترنت آن‌هم در میان كودكان و نوجوانان یكی از آسیب‌های بزرگ توسعه فناوری یاد شده، محسوب می‌شود.
این پدیده كه اكنون در برخی كشورها به مرز هشدار رسیده است، در میان كودكان به ویژه نوجوانان تا حدی پیش رفته است كه طی سال‌های اخیر مواردی از مرگ‌های مرتبط با اعتیاد به بازی‌های آنلاین نیز خبرساز شده‌اند از همین رو آشنایی بیشتر با این پدیده و به كار بستن تدابیری برای جلوگیری از بروز آن از سوی كشورها و پلتفرمهای مختلف ضروری است.
نشانگان اعتیاد كودكان و نوجوانان به اینترنت
*صرف وقت زیاد برای انجام فعالیت‌ها (بیش از 2 ساعت در روز)
*احساس هیجان و سرخوشی زیاد در حین انجام فعالیت در اینترنت
*احساس بی قراری و افسردگی در زمانی كه مشغول فعالیت نیست
*اضطراب
*اضافه وزن یا از دست دادن وزن
*انزوا
*ناتوانی در از دست كشیدن از فعالیت‌های اینترنتی
*رها كردن فعالیت‌های ورزشی و اجتماعی
*فراموش كردن وظایف تحصیلی و افت تحصیلی
*اختلالات خواب
*دروغ گفتن
*بروز خستگی و پرخونی چشم، سردرد، درد ناحیه مچ و ساعد، كمر درد
*فراموش كردن بهداشت شخصی و یا وعده‌های غذایی
*كاهش مهارت‌های اجتماعی
*فردگرایی و انزوای اجتماعی
*خشكی چشم و ضعف بینایی
آمار اتصال و اعتیاد كودكان به اینترنت
به عقیده كارشناسان، كودكان یكی از آسیب پذیرترین اقشار هر جامعه در برابر معضل اعتیاد به اینترنت هستند. بر اساس آمار مؤسسه سلامت رفتار و خدمات مبارزه با اعتیاد «Webroot»، كودكان بین 8 تا 18 سال آمریكایی، به طور متوسط، 44.5 ساعت در هفته را در حال استفاده از ابزار دیجیتال متصل به اینترنت هستند و این امر، سبب نگرانی بسیاری از والدین شده است. این در حالی است كه بر اساس بررسی‌های میدانی صورت گرفته، حدود 23 درصد از نوجوانان (31 درصد پسران و 13 درصد دختران)، احساس می‌كنند كه دچار اعتیاد به فضای مجازی شده‌اند.
بر اساس آماری دیگر از وبگاه «The Recovery Village»، متعلق به تاریخ 3 ژوئن 2022، كودكان بین 8 تا 10 سال به طور متوسط 8 ساعت در روز را از انواع ابزار الكترونیكی استفاده می‌كنند كه عمده این زمان به شكلی فزاینده، به وب گردی در اینترنت اختصاص دارد.
كودكان 10 تا 18 ساله نیز به طور متوسط بیش از 11 ساعت در روز را از شبكه‌های اجتماعی استفاده می‌كنند. تأثیر تمام این مدت زمان استفاده از اینترنت روی مغز در حال رشد كودكان اثرات مخرب شدیدی دارد.
زمان ایده آل برای استفاده كودكان از اینترنت
این در حالی است كه بر اساس برآوردهای روانشناسان از مدت زمان مناسب استفاده كودكان از اینترنت، كودكان زیر 2 سال، به هیچ وجه نباید از ابزار دیجیتال مانند تلفن همراه هوشمند و تبلت استفاده كنند. این در حالی است كه باید برای كودكان 2 تا 10 سال، حداكثر 1 ساعت زمان استفاده از اینترنت در نظر گرفته شود و این میزان در سنین بالاتر و نوجوانی، نباید به بیش از 2 ساعت برسد.
دكتر داگلاس جنتیل، مدیر آزمایشگاه تحقیقات رسانه در دانشگاه ایالتی آیووا، طی اظهار نظری در این مورد مدعی شده است كه تقریباً از هر ده نوجوان، یك نفر با علائم شدید آسیب‌های ناشی از اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای، از جمله، آسیب به مدرسه، خانواده و عملكرد روانی، مواجه است. این آماری نگران كننده محسوب می‌شود.
فراتر از اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای، كودكان و نوجوانان، این روزها، اوقات فراغت خود را با فعالیت‌های اینترنتی، مانند شبكه‌های اجتماعی، وبلاگ نویسی، وب گردی و … پر می‌كنند.
آسیب‌های روحی و جسمی بیشمار این نوع از اعتیاد، بسیاری از دولت‌های پیشرو در جهان را بر آن داشته است تا با ارائه پیشنهادات تنظیم‌گرانه، خطرات موجود در این مسیر را به حداقل برسانند.
بازنگری قوانین در چین به منظور كاهش آمار اعتیاد كودكان به اینترنت
چین اقدامات سختگیرانه خود برای جلوگیری از معتاد شدن كودكان این كشور به محتوای آنلاین مختلف را از سال 2019 به صورت جدی آغاز كرد. قانون‌گذاران این كشور در روز 17 اكتبر به بازنگری در قوانین این حوزه، رأی دادند و از ارائه‌دهندگان خدمات آنلاین خواستند محدودیت‌هایی برای زمان و مصرف افراد زیر سن قانونی از اینترنت تعیین كنند. بر اساس گزارش خبرگزاری شینهوا، قانون‌گذاران ارشد چینی در تاریخ یاد شده به اصلاح قوانین موجود، در راستای ممنوعیت استفاده از خدمات و محصولات اینترنتی كه باعث بروز اعتیاد در بین كودكان می‌شود، رأی مثبت دادند.
بازنگری یاد شده، پس از طی نمودن فرایند بررسی، سرانجام در تاریخ 1 ژوئن 2021 به تصویب و اجرای قانون اصلاح شده جلوگیری از اعتیاد اینترنتی چین، منتج شد. این بازنگری شامل فصل جدیدی در مورد حفاظت از فضای سایبری به منظور روشن شدن مسئولیت‌های هر نهاد است. بر اساس یكی از مفاد این قانون، والدین موظف شدند كه نرم‌افزاری را روی تلفن‌های همراه یا رایانه‌ها نصب كنند تا از كودكان در برابر محتوای مضر آنلاین محافظت كنند و زمان استفاده آن‌ها از اینترنت را كنترل كنند.
حدود 4 ماه پس از اتمام بازنگری، خبرگزاری شینهوا، در تاریخ 1 سپتامبر 2021، خبر از اجرای قانون جدیدی در حوزه مبارزه با اعتیاد كودكان به اینترنت داد. بر اساس قانون جدید، ارائه‌دهندگان بازی‌های آنلاین فقط می‌توانند روزهای جمعه، شنبه، یكشنبه و تعطیلات رسمی، از ساعت 8 بعد از ظهر تا 9 شب به خردسالان خدمات یك ساعته ارائه دهند. علاوه بر این، ثبت نام و ورود كاربران به سیستم بازی‌های آنلاین، صرفاً از طریق هویت حقیقی افراد میسر است.
لایحه كالیفرنیا؛ راهكار برای مبارزه با اعتیاد كودكان به رسانه‌های اجتماعی
وبگاه وال استریت ژورنال، در تاریخ 15 مارس 2022، طی مقاله‌ای خبر از مطرح شدن لایحه‌ای تحت عنوان «كالیفرنیا» در كنگره آمریكا داد. هدف از طرح این لایحه، پیشنهاداتی برای مهار نفوذ رسانه‌های اجتماعی بر جوانان عنوان شد. پیش‌نویس قانون یاد شده، شركت‌های فناوری را در قبال اعتیاد به رسانه‌های اجتماعی مسئول می‌كند.
لایحه یاد شده، به والدین و سرپرستان، این امكان را می‌دهد كه نسبت به وجود تبلیغات و طراحی ترویج‌دهنده به استفاده اجباری، از پلتفرمهای بزرگ فناوری شكایت كنند. این امر باعث می‌شود كه شركت‌ها بدون توجه به اینكه آیا عمداً محصولات خود را اعتیادآور طراحی كرده‌اند یا سهواً، پاسخگو می‌شوند.
بر اساس اعلام یكی از پیشنهاددهندگان طرح یاد شده، این لوایح برای بهبود تجربیات آنلاین كودكان از دو زاویه مجزا نوشته شده است. بخش نخست، هدایت عملكرد شركت‌های فناوری از اولویت‌ها محسوب می‌شود. بخش دوم، در پی وادار كردن شركت‌ها برای تقبل هزینه‌های اجتماعی اعتیاد آنلاین جوانان آمریكا است.
وبگاه فوربز، یك ماه بعد، در تاریخ 6 می 2022، طی گزارشی خبر از تصویب لایحه‌ی مسئولیت رسانه‌های اجتماعی در كمیته ایالتی كالیفرنیا داد. بنابراین، اجرای این قانون در ایالت كالیفرنیا اعتبار یافت و از همین روی، والدینی كه نگران معتاد شدن فرزندانشان به رسانه‌های اجتماعی باشند، می‌توانند به زودی در ایالت كالیفرنیا علیه این پلتفرم‌ها، اقدام قانونی كنند.
بر اساس پیش بینی‌های حقوقی صورت گرفته، این قانون در صورت نهایی شدن، فقط شركت‌هایی با حداقل 100 میلیون دلار درآمد سالانه را شامل می‌شود و متخلفین با جریمه‌هایی سنگین به مبالغ 25 تا 250 هزار دلار محكوم می‌شوند.
خودتنظیم‌گری پلتفرم‌ها
وبگاه خبری استرالیایی «Sydney morning herald»، در تاریخ 11 اكتبر 2021، طی گزارشی، خبر از راه اندازی ویژگی‌های تازه با هدف كاهش اعتیاد به رسانه‌های اجتماعی، توسط فیس‌بوك و اینستاگرام داد. بر همین اساس، مدیران فیس‌بوك و اینستاگرام اعلام كردند كه پس از طرح ادعای عدم محافظت الگوریتم‌های پلتفرمهای اجتماعی، از كودكان و نوجوانان، ویژگی‌های جدیدی را با هدف كاهش اعتیاد به رسانه‌های اجتماعی، راه اندازی خواهند كرد.
نیك كلگ، معاون فیس‌بوك در امور بین‌الملل، در تاریخ یاد شده، وعده داد كه اینستاگرام، به زودی، با عبارت «مدتی استراحت كن.»، نوجوانان را به وقفه در استفاده از این شبكه اجتماعی، ترغیب خواهد كرد. وی در ادامه افزود: «نوجوانان در فیس‌بوك، از مطالبی كه ممكن است برایشان مضر باشد، دور خواهند شد.» با این وجود، از ارائه جزئیات بیشتر در مورد این طرح خودداری كرد.
چندی پیش 213 شركت چینی تعهد كرده‌اند برای مقابله با نقض قوانین دولت در خصوص بازی‌های رایانه‌ای اقداماتی انجام می‌دهند و این صنعت را قانونمند كنند. یك بنیاد بازی‌های رایانه‌ای دولتی بیش از 200 شركت بازی رایانه‌ای چینی را متعهد كرد تا برای مقابله با اعتیاد به این برنامه‌ها، صنعت را به وسیله ابزارهایی از شناسایی چهره گرفته تا شناسایی افراد زیر سن قانونی، قانونمند كنند.
بیانیه این شركت در حساب كاربری وی چت انجمنCGIGC در حساب كاربری منتشر شد و 213 شركت از جمله تنست و نت ایز آن را امضا كرده‌اند.
مقامات این كشور درباره افزایش اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای میان جوانان اظهار نگرانی كرده‌اند. چند ماه گذشته نیز اداره ملی مطبوعات و انتشارات چین قوانینی را منتشر كرد كه طبق آن كاربران زیر 18 سال نمی‌توانند بیش از 3 ساعت در هفته از این بازی‌ها استفاده كنند.
این شركت‌ها تعهد كرده‌اند محتوایی كه تاریخ را تحریف می‌كند را حذف كنند و برای جلوگیری از نقض قوانین مانند استفاده از پلتفرمهای بازی رایانه‌ای خارجی نیز اقداماتی انجام دهند.
از سوی دیگر اپ بومی چینی «دوئین» (Douyin) كه معادل تیك تاك است، اعلام كرده دسترسی تمام كاربران احراز هویت شده كمتر از 14 سال آن در حالت كاربر جوان (youth mode) ممكن خواهد بود. این اقدام در جهت محافظت كاربران جوان در برابر محتوای نامناسب انجام می‌شود.
افراد زیر 14 ساله فقط می‌توانند روزانه به مدت 40 دقیقه بین 6 صبح تا 10 شب از «دوئین» استفاده كنند.
اپ وی چت نیز دارای حالت كاربر جوان است كه در صورت روشن شدن آن، میزان دسترسی كاربر به برخی بازی‌های و قابلیت‌ها مانند پرداخت یا یافتن دوستان در فاصله نزدیك را محدود می‌كند.
زمانی برای مقابله با اعتیاد اینترنتی كودكان
بر اساس تحقیقات صورت گرفته، استفاده از اینترنت می‌تواند تأثیرات مثبت و همچنین منفی بیشماری بر كودكان داشته باشد. مزایای استفاده از ابزارهای آنلاین بسیار زیاد است. بسیاری از روانشناسان معتقدند كه اینترنت كودك را خلاق‌تر كرده و آن‌ها را تشویق می‌كند تا فرایند یادگیری را به خوبی طی كنند. با این حال، جنبه‌های منفی استفاده از شبكه اغلب بیشتر از مزایای آن است. یكی از این مشكلات، اعتیاد به اینترنت در بین كودكان است. كودكان معتاد به اینترنت اغلب در ابتدا مجذوب بازی‌های آنلاین می‌شوند و در ادامه به استفاده از شبكه‌های اجتماعی وابسته می‌شوند. با رشد فناوری و توسعه اینترنت طی سال‌های اخیر، اعتیاد به اینترنت، به یك نگرانی بزرگ در میان خانواده‌های سراسر جهان، بدل شده است.
در چنین شرایطی و خصوصاً پس از بروز همه گیری كرونا، انزوای كودكان و نوجوانان افزایش یافته و تعامل آن‌ها با همسالان خود، به شدت كم شد. همین امر، سبب تقویت زیست مجازی و بالطبع، اعتیاد كودكان به اینترنت شده كه این امر سبب شده است بسیاری از دولت‌های جهان و حتی پلتفرم‌ها به فكر توسعه ابزار قانونی و فنی متعدد برای كنترل این پدیده بیفتند.
