رییس سازمان حفاظت محیطزیست گفت: در زمینه حقابه تالاب هامون از هیرمند رییس جمهوری دستور ویژه داده است، ازسوی دیگر وزیر نیرو افغانستان می‌گوید در بحث حقابه ایران مبتنی بر تفاهم نامه میان دو كشور متعهدیم.
این روزها تالاب هامون در سیستان و بلوچستان تشنه یك قطره آب است، آبی كه حقش است و باید از رودخانه هیرمند كه از افغانستان به ایران می‌آید تامین شود، با توجه به اهمیت تامین این حقابه در سال 1351 قراردادی میان دولت وقت ایران و افغانستان به امضا رسید كه بر اساس آن مقرر شد سالانه 850 میلیون متر مكعب و روزانه 26 متر مكعب بر ثانیه حقابه این تالاب از هیرمند تامین شود اما شواهد نشان می دهد كه مدتی است این اتفاق نمی‌افتد و با توجه به كم بارشی و خشكسالی‌های پیاپی چند سال اخیر در كشور مشكلات كم آبی این تالاب زیاد شده به طوری كه دیگر به طور كامل خشك شده است.
تالاب هامون در حالی خشك شده است كه از سال‌ها قبل برای پیشگیری از این وضعیت فكر شده بود كه نتیجه آن هم انعقاد قرارداد تامین حقابه از هیرمند میان ایران و افغانستان است اما مدتی است كه می‌بینیم نه تنها آبی از هیرمند وارد هامون نمی‌شود بلكه افغانستان هم در دو دوره اقدام به انحراف آب از هیرمند به سمت منطقه‌ای بیابانی و بدون كشت و زرع به نام گودزره كرده است، جدا از این سدسازی هم در بالادست مشكل‌ساز شده به طوری كه سد كمال‌خان در 70 كیلومتری مرز ایران بر روی بستر اصلی رودخانه هیرمند در ولایت نیمروز هم برای هامون شاخ و شانه می‌كشد و نمی‌گذارد یك قطره آب به بستر تفت‌دیده تالاب برسد.
این در حالی است كه تالاب بین‌المللی هامون سومین دریاچه بزرگ ایران پس از دریای خزر و دریاچه ارومیه، هفتمین تالاب بین‌المللی جهان و یكی از ذخیره‌گاه‌های زیست‌كره در ایران است كه در صورت خشك شدن مشكلات محیط زیستی و اجتماعی زیادی به همراه خواهد آورد، 5 شهرستان هیرمند، نیمروز، زابل، هامون و زهك در اطراف تالاب بیش از 400 هزار نفر جمعیت را در خود جای داده است كه زندگی تمام آنها متاثر از این تالاب است، همه آنها در بخش‌های كشاورزی، دامداری، گردشگری و صیادی مشغول به كار بودند كه زندگی و كار همه تحت تاثیر خشك شدن تالاب قرار گرفته است. از سوی دیگر به هوا بلند شدن گرد و غبار نیز از جمله مشكلاتی است كه دامن مردم منطقه را گرفته است.
سلاجقه: برای نرسیدن آب به تالاب هامون دست‌هایی در كار است
در این میان برخی اقدامات نشان می دهد كه دشمنان در مرزها فعالند و كشورهای ابرقدرتی كه دوست دارند مرزهای ما را خالی كنند و ناامنی را به كشور بیاورند، بیكار ننشسته‌اند؛ معاون رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست در این باره به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: در زمینه حقابه هامون از هیرمند رییس جمهور دستور ویژه داده است، بر این اساس ابتدا نماینده ویژه رییس جمهور در امور افغانستان موضوع را پیگیری كرد، ما هم نشست‌هایی داشتیم و خواهش كردیم كه این موضوع در دستور اصلی كارشان قرار گیرد، رایزنی‌ها را آغاز كردند اما متاسفانه دولت مستقری در افغانستان نیست تا موضوع را دنبال كند.
وی افزود: ما كاملا مردم منطقه سیستان و بلوچستان و وضعیت آنها را با خشك تالاب درك می‌كنیم و بر همین اساس است كه رییس جمهور به وزارت نیرو ماموریت ویژه داد و وزیر نیرو هم با هیات بلندپایه‌ای به افغانستان سفر كرد و در آنجا نشست هایی با هیات حاكمه برگزار شد كه بسیار مفصل بود اما به نظر می رسد دست‌هایی در كار است كه به این هیات حاكمه افغانستان اجازه نمی‌دهد نسبت به تعهداتشان در قبال ایران عمل كنند.
وی اظهارداشت: هیات حاكمه افغانستان یك بار بحث آمار بارش‌ها و مخازن آبی ایران را مطرح می‌كنند و می‌گویند كه به اطلاعات شما اعتقادی نداریم در صورتی كه همواره سنجنده‌هایی در قالب ایستگاه‌های آب سنجی در منطقه فعال است، همچنین ایستگاه‌هایی هم در ایران و هم افغانستان میزان بارش‌ها را مشخص می‌كنند و در دو كشور از داده‌های آنها استفاده می‌شود و كاملا هم قابل سنجش و راستی آزمایی هستند اما متاسفانه این تفكر در افغانستان وجود ندارد.
سلاجقه ادامه داد: البته در تمام این نشست‌ها هم وزیر خارجه افغانستان اعلام كرد كه ما در بحث حقابه ایران مبتنی بر تفاهم نامه میان دو كشور كه تامین 26 متر مكعب بر ثانیه و 850 میلیون متر مكعب بر سال تعهد داریم، پایبند هستیم؛ این حرف‌ها را می‌زنند اما در عمل باز هم اجرا نمی‌كنند، با وجود این حرف‌ها بعد از سفری كه وزیر نیرو به افغانستان داشت باز هم آنها آبی را رها كردند اما آن‌را به سمت منطقه گودزره در افغانستان منحرف كردند و اصلا آبی به ایران و سمت هامون نیامد؛ بنابراین در این قسمت دیگر باید ناچارا از ظرفیت های بین‌المللی استفاده كنیم، البته اولین سیاست ما این است كه نشست‌های دو جانبه می‌تواند موضوع را حل كند، ما به افغانستان از جوانب زیادی اشتراكات فوق العاده‌ای داریم اما الان در تصمیم‌گیری‌های هیات حاكمه فعلی افغانستان یك نابسامانی وجود دارد از این رو تلاش می‌كنیم از ظرفیت‌های بین‌المللی استفاده كنیم بر این اساس هم سازمان حفاظت محیط زیست و هم وزیران نیرو و خارجه باید از این ظرفیت استفاده و خود را مكلف به حل این مشكل كنیم.
سلاجقه: برای نرسیدن آب به تالاب هامون دست‌هایی در كار است
وی تاكید كرد: الان در این شرایط برای مردم ما در منطقه سیستان و بلوچستان بحث مرگ و زندگی مطرح است، ما مكلفیم كه آب را برای آن مجموعه تامین كنیم در نتیجه از ظرفیت های بین المللی همراه با روند نشست ها و دیپلماسی دوجانبه استفاده خواهیم كرد تا با گفتمانی كه اتفاق می افتد آنها به این نتیجه برسند كه آب امروز نیاز اصلی ما است و آنها موظفند به تعهداتشان در قالب پروتكل ها و تفاهم نامه هایی كه قبلا امضا شد، عمل كنند.
در تمام نشست ها وزیر خارجه افغانستان اعلام كرد كه در بحث حقابه ایران مبتنی بر تفاهم نامه میان دو كشور كه تامین 26 متر مكعب بر ثانیه و 850 میلیون متر مكعب بر سال تعهد داریم، پایبند هستیم، این حرف ها را می زنند اما در عمل اجرا نمی كنندمعاون رییس جمهوری درباره اینكه سیستان و بلوچستان یك شهر مرزی است و مهاجرت و خالی شدن از جمعیت آن‌را تهدید می كند، گفت: با توجه به شرایط اقلیمی كه اتفاق افتاده و چند سالی است كه درگیر یك وضعیت استثنایی خشكسالی در كشور هستیم و مردم هم آن‌را درك می كنند، اولویت اصلی ما تامین آب شرب استان است، در واقع در تلاشیم تا آب شرب پایدار برای استان تامین شود، اولویت دومی كه توسط وزارت نیرو نیز پذیرفته شده تامین حقابه‌های تالاب ها است كه میزان آن‌را هم برای رودخانه ها و هم تالاب ها تهیه و در قالب جدول به وزارت نیرو ارائه دادیم این میزان آب با سه سناریوی شرایط پرآبی، میان آبی و كم آبی تهیه شده است و امیدواریم وزارت نیرو بتواند آب شرب را تامین كند و بعد از آن حتما ما هم حقابه ها را پیگیری می كنیم.
وی افزود: البته اینكه استان های مرزی مناطق حساسی هستند را كاملا قبول داریم و حساسیت ما بر روی این مناطق دو چندان است، برای همین برای برون رفت از این وضعیت خشكی حتما از تمام ظرفیت ها به ویژه دیپلماسی استفاده می كنیم، در كنار مباحث دیپلماسی باید به منابع و ظرفیت های داخلی هم توجه كنیم، به عنوان مثال باید بخش آبخیزداری را تقویت كنیم تا در زمانی كه بارش مناسبی رخ می دهد بتوانیم آبها را جمع آوری، انبارش و ذخیره سازی كنیم، چندی پیش در سیستان و بلوچستان باران های تابستانی خوبی داشتیم كه می توانستیم این حجم آب را مدیریت و ذخیره كنیم و با توانمندی كه در كشور وجود دارد، می توانیم در این مسیر گام های خوبی برداریم.
رییس سازمان حفاظت محیط زیست تاكید كرد: مسوولان باید یقین پیدا كنند آبی كه در قالب سیلاب از مقابل چشمان ما عبور می كند و كیفیت مناسبی هم دارد ذخیره سازی شود تا منبعی برای تغذیه سفره های زیر زمینی و منابع آبی باشد كه این كار با طرح آبخیزداری مسیر می شود، بحث دوم ما در این شرایط این است كه از بحث های دیپلماسی استفاده كنیم كه بتوانیم كشور همسایه را مجاب كنیم تا به تعهداتش عمل كند كه در این راه از تمام ظرفیت های گفتمانی هم استفاده می كنیم، در واقع با توجه به اهمیت موضوع این اتفاق حتما باید رخ دهد.
