خراسان جنوبی با 98 درصد تولید عناب ایران به عنوان پایتخت انحصاری این محصول مطرح است اما به دلیل خام فروشی و نبود صنایع تبدیلی سود دسترنج كشاورزان به جیب دلالان می‌رود.
به گزارش رادیو پیام از خبرگزاری مهر، قابلیت‌های مختلفی در حوزه‌های مختلف در دل پنهان دارد. ظرفیت‌هایی مانند كشاورزی كه در دنیا سرآمد بوده و محصولاتی مانند زرشك و زعفران آوازه‌اش را به آن سوی مرزها كشانده است.
عناب، محصولی ارزشمند بوده كه خراسان جنوبی عنوان قطب تولید آن در كشور را دارد به گونه‌ای كه 98 درصد عناب كشور در این استان تولید می‌شود. سالانه هفت هزار و 500 تن عناب در استان تولید می‌شود كه بر اساس این آمار خراسان جنوبی بعد از چین رتبه دوم تولید این محصول در دنیا دارد.
برداشت این محصول از شهریور ماه آغاز می‌شود. حالا چند ماهی می‌شود كه برداشت محصول به پایان رسیده و فصل فروش كشاورزان آغاز شده و در این بین دلالان، سود عناب كاران را به جیب می‌زنند. هر چند آمار دقیقی از میزان صادرات عناب خراسان جنوبی در دست نیست اما كشاورزان می‌گویند دلالان بخشی از عناب را برای صادرات خریداری می‌كنند.
عناب صادراتی ایران بیشتر به هند و پاكستان می‌رود به فرآورده‌های دارویی تبدیل می‌شود. بر اساس گزارش‌ها، به جز هندی‌ها، چینی‌ها هم فراورده‌های آن را در دنیا در دست گرفته‌اند به گونه‌ای كه در چین بیش از 200 نوع فرآورده از عناب تولید می‌شود.
در روزهایی كه برخی از كشورهای دنیا با فرآوری، عناب را به محصولی سودآور تبدیل كرده‌اند، در كشور ما با این محصول ارزشمند به عنوان خشكبار استفاده می‌شود. هرچند بر اساس آمارها در خراسان جنوبی به عنوان پایتخت انحصاری تولید عناب، هفت واحد فرآوری عناب وجود دارد اما محصولات تولیدی این فرآوری چون دم‌نوش و كنسانتره عناب و مهم‌ترینش حبه عناب است.
انتظار عناب كاران برای خریدار
یكی از عناب كاران خراسان جنوبی در گفت و گو با مهر با بیان اینكه در شهریور ماه عناب را جمع آوری و با آفتاب خشك می‌كنیم تا دلال از ما خریداری كند، افزود: كشت درخت عناب در هر هكتار تا زمان برداشت محصول، پنج سال زمان می‌برد و سرمایه گذاری زیادی را می‌طلبد.
رضا احمدی با بیان اینكه به دلیل نبود بازار فروش مناسب، دلال سرمایه گذاری چند ساله‌مان را به ارزانی می خرد، اظهار كرد: بخش زیادی از عناب خریداری شده توسط دلال به پاكستان صادر می‌شود.
وی با بیان اینكه متأسفانه عناب كاران سرمایه گذاری می‌كنند اما واسطه‌ها سود می‌برند، گفت: دلال عناب را كیسه‌ای می خرد و كیسه‌ای هم صادر می‌كند.
این كشاورز فردوسی ادامه داد: شهریور ماه محصول را برداشت كرده‌ام و باید تا عید منتظر دلال بمانم تا محصولم را خریداری كند.
خرید تضمینی عناب انجام شود
یكی دیگر از كشاورزان در گفت و گو با مهر با بیان اینكه باید مركزی برای خرید تضمینی عناب هم شكل گیرد، افزود: عناب كار باید بداند محصولش را بعد از برداشت به كجا تحویل دهد.
موسی ابراهیمی با گلایه از خام فروشی عناب، اظهار كرد: متأسفانه عناب نه تنها فرآوری نمی‌شود بلكه میوه‌ای فراموش شده بوده و در بسیاری از مناطق شناخته شده نیست.
وی بیان كرد: كشاورز باید هزینه‌های كارگر، دفع آفات و آبیاری را پرداخت كند و دلال كیلویی 20 تا 30 هزار تومان از او خریداری كند.
ابراهیمی با بیان اینكه عناب خریداری شده توسط دلال یا از مرز خارج می‌شود و یا با واسطه در بازار جا به جا می‌شود، افزود: چرا محصولاتی كه در چین از عناب فرآوری می‌شود، در ایران و استان انجام نمی‌شود؟
وی با بیان اینكه متأسفانه محصول عناب را بعد از جمع آوری در انبار دپو می‌كنم تا دلال خریداری كند، گفت: اگر مراكزی خرید تضمینی عناب را انجام دهند، سود كشاورزان به جیب دلال نمی‌رود.
صادرات فله‌ای عناب از استان
محسن پویان، رئیس مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی خراسان جنوبی هم در گفت و گو با مهر بیان كرد: كشور چین بیش از 200 نوع فرآورده از عناب به بازار دنیا عرضه می‌كند.
وی با بیان اینكه در چین عناب را با فرآوری‌های اولیه در بازار عرضه می‌كنند، افزود: در مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی استان دانش فنی نوشیدنی ژله‌ای ضد سرفه از عناب به دست آمده است.
پویان با بیان اینكه همچنین دانش فنی كلوچه و كوكی عناب انجام شده است، افزود: نیاز است با جذب سرمایه گذاران و تسهیل شرایط سرمایه گذاری، این محصولات به تولید انبوه برسد.
الیاس جویبان، معاون سازمان صمت خراسان جنوبی هم در پاسخ به سوالی مبنی بر اینكه آیا عناب به صورت فله‌ای صادر می‌شود، گفت: بله صد درصد اینگونه بوده و كشورهای همسایه با استفاده از این فرصت، كالاهای استراتژیك استان را به كشورهای خود برده و در قالب بسته بنده بندی با نام خودشان استفاده می‌كنند.
مهدی ابراهیمی، سرپرست جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی هم در گفت و گو با مهر بیان كرد: در جهاد دانشگاهی عمده تحقیقات روی عناب و فرآورده این محصول انجام شده كه هم ویژگی دارویی و هم ویژگی غذایی داشته است.
وی با بیان اینكه برای دو محصول زرشك و عناب بالغ بر 15 ثبت اختراع داشته‌ایم، افزود: نیاز است از طریق جذب سرمایه گذار این محصولات به تولید انبوه برسد.
كاهش 15 درصدی تولید عناب
محمد رضا اكبری، معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد كشاورزی خراسان جنوبی هم در گفت و گو با مهر با بیان اینكه چهار هزار و 715 هكتار از اراضی استان زیر كشت عناب است، گفت: در سال جاری بیش از هفت هزار 500 تن محصول خشك و 30 هزار تن محصول تر برداشت شده ست.
وی از كاهش 15 درصدی تولید عناب در سال جاری خبر داد و افزود: كاهش نزولات آسمانی و هوای گرم در زمان گل دهی عملكرد را نسبت به سال گذشته كاهش داده است.
حسینی، مدیر منابع تبدیلی غذایی سازمان جهاد كشاورزی خراسان جنوبی از فعالیت هفت واحد فرآوری عناب در استان خبر داد و افزود: هزار و 640 تن از عناب استان فرآوری و پودر تبدیل می‌شود.
وی با بیان اینكه همچنین در این واحدهای فرآوری 50 تن شیره عناب تولید می‌شود، افزود: یك واحد فرآوری در قاین با ظرفیت 100 تن دم‌نوش عناب تولید می‌كند.
فرآوری تنها 29 درصد عناب استان
مدیر منابع تبدیلی غذایی سازمان جهاد كشاورزی خراسان جنوبی بیان كرد: در مجموع 29 درصد كل عناب استان در این واحدها جذب و فرآوری می‌شود كه درصد پایینی است.
حسینی خواستار ورود سرمایه گذاران به این حوزه شد و افزود: از سرمایه گذاران می‌توانیم از تسهیلات تبصره 18 با بهره 12 درصد حمایت كنیم.
اگرچه در كشور نتوانسته‌ایم از عناب به بهترین شكل خلق ثروت كنیم اما محققان مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی تحقیقات بسیاری انجام داده و به یافته‌های زیادی رسیده‌اند كه نیازمند حمایت است.
كشاورزان، محققان و سرمایه گذاران حلقه‌های زنجیره‌ای هستند كه اتصالش هم ارزش افزوده بیشتری دارد و هم می‌تواند دروازه‌های صاراتی را به روز فرآورده‌های این محصول ارزشمند باز كند.
