پژوهشگاه میراث فرهنگی از كشف یك كتیبه فارسی با نقش «شیرِ شمشیر به‌دست» در كنار شمایل حضرت علی (ع) در یكی از روستاهای ارمنستان خبر داد.
به گزارش رادیو پیام از ایسنا، مرتضی رضوانفر عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری در این باره گفت: این كتیبه فارسی با نقشی از شیرِ شمشیر به‌دست در كنار شمایل حضرت علی (ع) در یكی از روستاهای ارمنستان كشف شده است كه می‌تواند نقش شیری شمشیر به‌دست را كه طبق اسناد به دوره فتحعلیشاه قاجار باز می‌گردد 600 سال به عقب برگرداند.
او درباره چگونگی كشف این كتیبه توضیح داد: سال پیش به دعوت حسین طباطبایی ـ رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ـ برای تحقیق و پژوهش میدانی به ارمنستان سفر كردم. آنچه در این پژوهش نظرم را به خود جلب كرد و می‌توانم آن را به‌عنوان یك كشف معرفی كنم بقایای مسجدی تاریخی در یكی از روستاهای ارمنستان به نام «بجنی» است.
رضوانفر افزود: در كتیبه ساخت این مسجد، تاریخ 661 هجری قمری، نام پنج تن آل عبا و اسامی «استاد جعفر» و «استاد محرم» به عنوان معماران این بنا ذكر شده كه نشان می‌دهد شیعیان در این روستا ساكن بوده‌اند.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری ادامه داد: در این مسجد كه بقایای آن در حال حاضر در یك منطقه كوهستانی واقع شده و از آن سه دیوار باقی مانده است، چهار كتیبه، یكی به عربی، دو كتیبه به فارسی و یك نقش‌برجسته وجود دارد كه در سه كتیبه نقش شیر جای گرفته است.
این پژوهشگر میراث فرهنگی افزود: روی یكی از كتیبه‌های یافته‌شده در این مسجد شمایلی از حضرت علی (ع) ترسیم و در كنار آن به فارسی نوشته شده «جناب علی» و نقش یك شیرِ شمشیر به دست كه به دنبال هیولایی در حركت است، نمایان است.
رضوانفر اظهاركرد: اگر تاریخ ساخت این كتیبه را با تاریخ كتیبه ساخت مسجد (661 هجری قمری) برابر بگیریم، می‌تواند نقش شیر شمشیر به‌دست را 600 سال به عقب برگرداند؛ چرا كه جدای از نقش شیر و خورشید كه هزاران سال قدمت دارد، نخستین نشانه موجود از شیر شمشیر به‌دست مربوط به دوره فتحعلیشاه قاجار است و تا پیش از آن، شیر همواره پایش روی زمین و یا در حال حركت بوده است.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری گفت: در این كتیبه نقش شیر در كنار شمایل حضرت علی (ع) جای گرفته و مشخصا به عنوان «شیر خدا» مطرح است؛ یعنی بیان‌كننده القابی مانند اسدالله غالب (شیر خدای غلبه‌كننده) و حیدر كرار (شیر حمله‌برنده) كه ما در فرهنگ مردم به كار می‌بریم.
رضوانفر گفت: طبق بررسی‌های صورت گرفته، حضور شیعیان ایرانی در ارمنستان و منطقه بجنی، سه بار پیش از قرن هفتم هجری قمری محرز شده است؛ یكی قرن 4 و 5 هجری قمری كه دیلمیان خصوصا سالاریان در این منطقه حكومت كردند و سكه ضرب كردند و دیگری در سال 633 قمری كه مغول‌ها به فرماندهی فردی با نام «چرماغون» این منطقه را تصرف گردند و تعداد زیادی از اسرای خراسانی را با خود به ارمنستان بردند. مغول‌ها كه اسرای خود را «حَشَر» می‌نامیدند از آن‌ها برای بیگاری و سپر انسانی استفاده می‌كردند. بسیاری از این اسرا بعدها در ارمنستان ماندگار شدند و گروه سوم از شیعیان ایرانی، نزاریان بودند كه در سال 654 قمری پس از قتل‌عام توسط هلاكوخان به مناطق مختلف از جمله ارمنستان پراكنده شدند.
این محقق گفت: پژوهشكده زبان‌شناسی، كتیبه‌ها و متون بنا دارد در آینده نشستی علمی برای بررسی ابعاد مختلف این كتیبه و همچنین دیگر آثار موجود در قفقاز جنوبی، شامل جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان برگزار كند
