نائب رئیس كمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی خراسان رضوی گفت: ایران در حوزه تجارت گوهرسنگ‌ها در جهان سهمی نزدیك به صفر دارد.
آقای آریوبرزن مافی، گفت: تجارت گوهرسنگ‌ها در جهان، تجارت هزاران میلیارد دلاری است اما ایران در این حوزه سهم ناچیزی دارد. یكی از مهم‌ترین دلایل این موضوع، ممنوعیت واردات سنگ خام گوهرسنگ تا چند ماه پیش بود كه باعث می‌شد، واردكنندگان این محصولات به عنوان قاچاقچی شناخته شوند.
وی با اشاره به تجربه كشورهای دیگر در این حوزه، گفت: برخی كشورها هیچ معدن گوهرسنگی ندارند، اما با خرید سنگ خام، طراحی و تراش آن، صدور گواهی اصالت و بازاریابی جهانی، در این تجارت سهم قابل‌توجهی دارند. ایران نه‌تنها منابع غنی از برخی سنگ‌های قیمتی دارد، بلكه در كنار افغانستان كه یكی از قطب‌های گوهرسنگ‌های دنیا محسوب می‌شود، قرار گرفته است.
مافی تصریح كرد: پس از سال‌ها پیگیری و اصلاحات، این ممنوعیت از بین رفته و گوهرسنگ‌ها از گروه 4 گمركی به گروه 25 منتقل شده‌اند كه این یك گام مهم برای توسعه صنعت گوهرسنگ دركشور است اما ایران به علت نداشتن نقشه راه مشخصی معلوم نیست كه دقیقاً چه مسیری را باید دنبال كند.
نائب رئیس كمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی خراسان رضوی بیان كرد: برخی سنگ‌های قیمتی مانند عقیق و دُر نجف، به دلیل روایات اسلامی، جایگاه ویژه‌ای میان مسلمانان دارند و این یك فرصت اقتصادی مهمی است. از سوی دیگر، با توجه به ورود سالانه 30 میلیون زائر به مشهد، می‌توان این شهر را به یك مركز تجاری برای گوهرسنگ‌ها تبدیل كرد.
مافی تأكید كرد: توسعه این صنعت مستلزم تسهیل واردات و صادرات، آموزش علمی در حوزه تراش سنگ‌های قیمتی و افزایش واحدهای تراش است. در حال حاضر، تراش فیروزه و عقیق در ایران بیشتر به روش‌های سنتی انجام می‌شود، درحالی‌كه در سطح جهانی، طراحی و برش سنگ‌ها بر اساس محاسبات دقیق ضریب شكست نور و زوایای تراش صورت می‌گیرد.
نایب رئیس كمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و كشاورزی خراسان رضوی با انتقاد از نبود برنامه‌ریزی برای معرفی جهانی مشهد به عنوان شهر گوهرسنگ‌ها اظهار كرد: در 2 سال گذشته، هیچ اقدام موثری برای شناساندن مشهد در سطح بین‌المللی انجام نشده است، درحالی‌كه می‌توانستیم از حمایت مالی یونسكو برای این كار بهره ببریم.
وی گفت: سال گذشته موفق شدیم مجوز ارزیابی گوهرسنگ‌های صادراتی را علاوه بر تهران، در مشهد نیز دریافت كنیم. همچنین، آزمایشگاهی برای ارزش‌گذاری دقیق نمونه‌های صادراتی و تعیین قیمت گمركی در مشهد راه‌اندازی شد كه امكان صادرات مستقیم از این شهر را فراهم كرد.
مافی اظهار داشت: این اقدام نه‌تنها به صادرات گوهرسنگ‌های استان كمك كرد، بلكه نمونه‌هایی از سایر استان‌ها نیز برای ارزیابی به مشهد ارسال می‌شد. با این حال، این اختیار را از استان گرفتند و مدعی شدند كه در فرآیند ارزش‌گذاری، 9 میلیون و 500 هزار دلار زیان ایجاد شده است. این ادعا غیرواقعی به نظر می‌رسد، زیرا حتی اگر كل تولید سالانه معدن فیروزه نیشابور صادر می‌شد، ارزش آن به 2 میلیون دلار هم نمی‌رسید.
نایب رئیس كمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و كشاورزی خراسان رضوی افزود: این تصمیم به نظر می‌رسد كه با هدف تمركز بیشتر انحصار در پایتخت گرفته شده است. در حال پیگیری هستیم تا این تفویض اختیار مجدداً به استان بازگردد، چراكه مشهد به‌عنوان قطب اصلی گوهرسنگ كشور باید نقش پررنگ‌تری در این صنعت داشته باشد. به طور مثال فیروزه نیشابور، یكی از معروف‌ترین گوهرسنگ‌های جهان است و در سطح بین‌المللی با نام (پرشین توركواز) شناخته می‌شود.
مافی با اشاره به ظرفیت‌های همسایگی با افغانستان عنوان كرد: این كشور دارای منابع غنی از گوهرسنگ‌های خاص است و این نزدیكی، فرصت بی‌نظیری برای همكاری در فرآوری و تجارت این سنگ‌ها ایجاد كرده است. افغانستان به دنبال كاهش خام‌فروشی در حوزه سنگ‌های معدنی و ساختمانی، به‌ویژه مرمر است. اما زیرساخت‌های ضعیف این كشور، مانند نبود برق و جاده حتی در نزدیكی مرز، مانع توسعه واحدهای فرآوری شده است.
نایب رئیس كمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی خراسان رضوی پیشنهاد كرد: ایجاد شهرك‌های صنعتی مشترك در دو سوی مرز می‌تواند راهكاری مناسب برای حل این مشكل باشد. در این مدل، زیرساخت‌های انرژی و فناوری از سوی ایران تأمین می‌شود و مواد معدنی افغانستان در این مناطق فرآوری می‌شود. برای پایداری این طرح، مالكیت شهرك‌ها باید به‌صورت مشترك باشد تا سرمایه‌گذاران افغان نیز در آن سهیم باشند و منافع خود را حفظ كنند.
