رئیس‌جمهور: جمهوری اسلامی ایران همواره حمایت از مردم و آرمانهای فلسطین را براساس اعتقادات دینی و ارزشهای والای ملی و انسانی، در صدر اصول سیاست خارجی خود قرار داده است.
به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما از كاراكاس، مشروح سخنرانی آقای روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران به این شرح است:
بسم‌الله الر‌ّحمن الر‌ّحیم
رؤسای محترم كشورها و دولت‌ها، وزرای محترم، خانم‌ها و آقایان؛در ابتدا، مایلم قدردانی دولت جمهوری اسلامی ایران را از ملت و دولت ونزوئلا، به خاطر مهمان‌نوازی صمیمانه، نسبت به اینجانب و هیأت همراه، در خلال برگزاری هفدهمین اجلاس سران جنبش عدم تعهد، اعلام نمایم.
در دوره چهارساله ای كه ایران افتخار ریاست جنبش عدم تعهد را داشت، با استفاده از امكانات و توان خود، ظرفیت های جنبش را در جهت اهداف عالیه آن و افزایش كارآئی مجموعه نهادهای وابسته، به كار گرفت. در این دوره، دفتر هماهنگی، ترویكای جنبش، گروههای كاری آن در سازمان ملل و فراكسیونهای آن در شورای امنیت و تحكیم صلح، بیش از 460 نشست در نیویورك برگزار كردند. دیگر نهادها و برنامه های سازمان ملل در ژنو، وین، لاهه و یونسكو نیز شاهد فعالیت جدی جنبش بوده اند. اعلام مواضع روشن غیرمتعهدها در خصوص مسائل مهم جهانی، همچون خلع سلاح، اصلاح ساختار سازمان ملل، حفظ صلح و حقوق بشر، محصول این رایزنی ها و نشستها بوده است.
همه می دانیم كه توانمندی غیرمتعهّد ها در گروِ همبستگی بین اعضاء و افزایش كارآئی آن است. از این جهت، در این دوره، تلاش فراوان برای هم افزائی، تحكیم پیوندها و تفاهم درون گروهی صورت گرفته است.همچنین برای گسترش پیام عدم تعهد و تقویت مواضع جنبش، مذاكرات با شمال نیز با قوت پیگیری شده است. چندین دور مذاكره بین ترویكای جنبش و ترویكای اتحادیّه اروپا نمونه روشنی از این پیگیری هاست. مجموعه این تلاشها به تفصیل در گزارش فعالیتهای رئیس كه تقدیم اجلاس شده، انعكاس یافته است.
جمهوری اسلامی ایران مفتخر است كه پس از یك دوره چهارساله ریاست بر جنبش عدم تعهد، این مسئولیت خطیر را تحویل دولت دوست، ونزوئلا می‌دهد. امیدوارم با اهتمام و تعهّد مقامات ونزوئلا در این مسئولیت مهم و با حمایت كلیه كشورهای عضو، دوره موفقیت‌آمیزی را برای فعالیتهای جنبش عدم تعهد در پیش رو داشته باشیم. بی‌تردید مصوبات و نتایج این اجلاس مهم كه با شعار «صلح، حاكمیت و همبستگی برای توسعه» تشكیل شده است، گام مهم دیگری برای تحقق اهداف والای جنبش عدم تعهد خواهد بود.
در اینجا، لازم می‌دانم از همكاری و تعامل مثبت و سازنده كلیه اعضای جنبش عدم تعهد با جمهوری اسلامی ایران در دوره ریاست بر این جنبش، تشكر نمایم. قطعاً بدون همكاری و مشاركت فعال كلیه اعضاء به ویژه كشورهایی كه مسئولیت‌هایی در سازوكارهای مختلف جنبش عدم تعهد در مقرهای مختلف سازمان ملل متحد بر عهده دارند، كسب دستاوردهای حاضر میسر نبود.
حضار گرامی؛
این اجلاس در حالی برگزار می‌شود كه صلح در تمامی ابعاد آن در سرتاسر جهان در معرض خطر و تهدید قرار گرفته و نقض حاكمیت ملی كشورهای در حال توسعه، در پوشش‌های مختلف و صور گوناگون، انجام می‌گیرد. اعضای جنبش در مقطع كنونی بیش از هر زمان دیگری نیازمند همبستگی، همگرائی و هماهنگی می‌باشند. واقعیت این است كه ما به عنوان مجموعه‌ای كه حدود دو سوم اعضای سازمان ملل متحد را تشكیل می‌دهیم، بخش غیرقابل انكاری از راه حل‌ها برای چالش‌های جهان امروزی هستیم.
آنچه در نظام بین‌الملل معاصر می‌گذرد، در چشم‌اندازی واقع‌بینانه، نگران كننده است. در مناسبات جهانی امروز، تمایلات هژمونیك و سلطه‌طلبی، واقعیتی غیرقابل انكار است. گرایش به قطب‌بندی‌های نظامی، همچنان در ذهنیت و رفتار برخی از بازیگران غلبه دارد. رقابت‌های تسلیحاتی، راه‌اندازی جنگ‌ها و تشدید منازعات، افزایش خشونت و مداخله در امور داخلی كشورهای در حال توسعه توسط صاحبان قدرت و ثروت، به صورت پیدا و پنهان، بخش‌هایی از مجموعه رفتارهایی است كه جز با «منطق سلطه طلبی» نمی‌توان آن را تفسیر كرد.
خانم ها ، آقایان؛
می‌توان گفت كه اصول و اهداف اساسی جنبش عدم تعهد ، به نحوی طراحی و تنظیم شده است كه برای تمامی كشورها به عنوان معیارهایی اساسی شناخته شود، تا تمسك به آن، هم تضمین كننده استقلال، تمامیت ارضی و حاكمیت كشورها باشد، و هم ارتقاء دهنده منافع ملی، حسن همجواری، و برقراركننده صلح و امنیت و توسعه پایدار در عرصه جهانی گردد. با پیروی از این اصول می‌توان به بهترین وجه، بسیاری از مشكلات، چالش‌های اساسی و بحران‌های جدی موجود را حل و فصل كرد.
در جمهوری اسلامی ایران، از همان ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تاكنون ما با شعار اصولی "نه شرقی و نه غربی" در سیاست خارجی، در انطباق كامل با روح عدم تعهد، حركت كرده ایم. ما درحركت از این نقطه عزیمت ، براین باوریم كه تعامل با جهان ممكن است. جهانی كه باید سیمای انسانی و عادلانه ای را كه از همان آغاز در بطن آرمانهای عدم تعهد وجود داشته است به خود بگیرد؛ و باید خود را منطبق با پویایی تحولات سیاسی، روز آمد كند.
ایران برخلاف تصویر سازی بنیاد گرایانه‌ای كه از سوی بنگاه های دروغ پرداز و جنگ‌افروز بر آن تحمیل می‌شود، هیچگاه از نقطه نظر تقابل امر "ملّی" و امر "جهانی"، حركت نكرده است؛ و دفاع ما از جنبش‌های حق‌طلبانه جهان، به هیچ‌وجه، به مفهوم تقابل با ارزشهای مقبول و مشروع انسانی و به معنای مداخله در امور داخلی دیگران نیست. برعكس، نظریه گفتمانیِ ایران برعلیه سلطه‌گری و جهان آشوبی، به همان اندازه كه ریشه در آرمانهای دینی دارد، از پیشرفت‌های فكری نوین و ادبیات آزادیخواهی جهانی و اصول منشور ملل متحد نیز برخوردار است. آرمانهایی نظیر استقلال، آزادی، جمهوریت، مردمسالاری و حق تعیین دموكراتیك سرنوشت در پای صندوق‌های رأی، به همان اندازه كه دینی و ملّی است، سرشتی جهانی دارد.
در سال‌های اخیر، حوادث بسیار ناگواری برای مردم سوریه، یمن، عراق و لیبی درون گردابِ رقابت‌های خودخواهانه و ویرانگر، وجدان میلیاردها نفر از مردم جهان را آزرده، و نشانه‌ای است از عدم مسئولیت‌پذیری قدرت‌های بزرگ در برابر جراحاتی كه هرروزه بر پیكر بی‌گناهان می‌نشیند.
جهانیان می دانند كه جمهوری اسلامی ایران، نخستین كشوری بود كه نسبت به خطر جهانی تروریسم تكفیری در كشور سوریه هشدار داد. در همان حالی كه، شماری از كشورهای غیرمسئول در خاورمیانه و غرب، سرگرم تجهیز و آموزش تروریست‌های تكفیری بودند، ما در كنار ملت و دولت عراق و سوریه در برابر یكی از جنایتكار‌ترین گروههای تروریستی، ایستادیم. دستان آلوده به خون این گروه‌ها و حامیان مالی و تسلیحاتی آنها، هرگز پاك نخواهد شد. تنها پس از سرایت حملات خشونت بار این گروه‌ها به خارج از سوریه بود كه كشورهای حامی تروریسم تكفیری، با اكراه ، به تشكیل ائتلافی ناكارآمد علیه تروریسم روی آوردند. این‌همه در حالی است كه هنوز جامعه جهانی كمترین موفقیتی را در اعاده حقوق زیرپا گذاشته شده ملت فلسطین و خاتمه دادن به اشغالگری كسب نكرده است.
قدرت‌های بزرگ نه تنها كمكی به رفع این آلام نكرده‌اند بلكه سهم بسزایی در استمرار فقر، خشونت، كشتار، جنگ و آوارگی میلیون‌ها نفر در كشورهای درحال توسعه دارند. تمام این رویدادها، شاهدی است بر اینكه نباید برای كسب امنیت، توسعه و پیشرفت به قدرت‌های بزرگ امید بست. متأسفانه معدودی از كشورهای عضو، نیز با زیر پا گذاشتن اصول اولیه این جنبش و حمایت از تروریست‌ها، در برهم زدن آرامش و مداخله در امور داخلی سایر اعضا نقش دارند.
نتیجه این سیاست‌های غلط، چیزی جز نابودی و بدنامی تاریخی برای این كشورها و گروههای تروریستی مورد حمایت آنان نبوده است. سنت الهی و تجربه تاریخی، مؤید این واقعیت است كه ایستادگی در مقابل خواسته‌های مشروع ملت‌ها، چیزی جزهزینه و بدنامی به همراه ندارد و قدرت‌های مداخله كننده و تجاوزگر، نهایتاً راهی جز تسلیم شدن در مقابل خواست مردم نخواهند داشت.
اینجانب به نمایندگی از ملت بزرگ ایران، با درك مخاطرات گروههای تروریستی و افراطی، در شصت و هشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد، پیشنهاد «جهان علیه خشونت و افراط‌گرایی» WAVE را مطرح كردم كه منجر به تصویب دو قطعنامه اجماعی در مجمع عمومی سازمان ملل در سال‌های 2013 و 2015 شد. به اعتقاد ما، مقابله با افراط گرایی و تروریسم نیازمند همكاری سازنده و صادقانه همه اعضای جامعه بین‌المللی است. بر همین اساس بود كه در نشست مجمع عمومی سال گذشته نیز از سوی جمهوری اسلامی ایران، لزوم ایجاد «جبهه متحد مبارزه با افراط گرایی و خشونت» مطرح شد. جنبش عدم تعهد ظرفیت بالایی برای پیشبرد این ایده‌ها در چارچوب سازمان ملل متحد دارد.
خانم ها و آقایان؛
چالش‌های جاری در اقصی نقاط جهان، نباید ما را از موضوع فلسطین و مردم مظلوم آن غافل كند. مردم فلسطین همچنان از حق داشتن سرزمین و حكومتی از آنِ خود، و بازگشت به سرزمین مادری محرومند. ظلمی كه امروز بر ملت فلسطین می‌رود خشونت نهادینه‌ای را به نمایش می‌گذارد كه تعبیر آپارتاید برای توصیف آن كافی نیست. رژیم صهیونیستی تلاش دارد با طراحی و بهره گیری از تحولات جاری در خاورمیانه به ویژه ظهور و گسترش گروههای تروریستی و افراطی همانند داعش، جنایات خود علیه ملت مظلوم فلسطین و دیگر ملت‌های منطقه را تحت‌الشعاع قرار دهد.
جمهوری اسلامی ایران همواره حمایت از مردم و آرمانهای فلسطین را براساس اعتقادات دینی و ارزشهای والای ملی و انسانی، در صدر اصول سیاست خارجی خود قرار داده است. به اعتقاد ما، دفاع از مردم فلسطین به نژاد یا مذهب خاصی محدود نیست، بلكه یك موضوع انسانی است كه وظیفه همگان می‌باشد. ما دفاع از فلسطین را تحت تأثیر تحولات زودگذر و حتی برخی سیاست‌های غلط قرار نداده‌ایم و مفتخریم كه ملت و دولت ایران همواره و تحت هر شرایطی در كنار مردم مظلوم و مقاوم فلسطین ایستاده است.
حضار گرامی؛
سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر رویكرد اعتدال و تعامل و تلاش برای حل و فصل منازعات، اختلافات و سوء تفاهمات از طریق گفتگو و همكاری است. بر همین اساس، علی‌رغم اقدامات خصمانه و فشارهای گسترده سیاسی و اقتصادی علیه كشورِ من، به بهانه موضوع هسته‌ای، جمهوری اسلامی ایران از همان ابتدا بر انجام گفتگوهای سازنده تأكید داشت.
گفتگوهای میان ایران و گروه موسوم به 1+5 منجر به «برنامه جامع اقدام مشترك» (برجام) گردید. حمایت قاطع كشورهای عدم تعهد از برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران و همچنین پشتیبانی آنان از این مذاكرات نقش مؤثری در تضمین حقوق مشروع هسته‌ای ایران و كشورهای در حال توسعه و همچنین به نتیجه رسیدن این مذاكرات داشته است.
توافق هسته‌ای ایران و طرف‌های مقابل از زوایای مختلف حائز اهمیت است. مزایا و منافع شناسایی و تحققِ حقوق هسته‌ای، محدود به كشور ایران نیست، بلكه مقاومت ملت ایران در قبال این فشارها باعث جلوگیری از ایجاد یك رویه خطرناك، در عرصه بین‌المللی ، برای محروم نمودن ملت‌های دیگر از حقوق اساسی و مشروع آنها در عرصه فعالیتهای صلح‌آمیز هسته‌ای گردید. علاوه بر این، نتیجه سازنده این مذاكرات مؤید این واقعیت است كه تنها از طریق گفتگو و راه‌كارهای صلح‌آمیز و اتخاذ یك رویكرد برد - برد می‌توان به بحران‌های پیچیده و طولانی پایان داد.
در واقع، برجام فقط یك توافق سیاسی نیست، بلكه در این دنیای پرتنش كه استفاده از سلاح و خشونت به تفكر رایج تبدیل شده است، برجام یك راهبرد و رویكرد جدید برای تعامل مثبت و سازنده به منظور حل و فصل مسالمت‌آمیز بحران‌ها و چالش‌ها است، و می‌تواند سرآغازی برای همكاری‌های دوجانبه و چندجانبه كشورها برای پیشبرد صلح و توسعه در جهان باشد.
جمهوری اسلامی ایران گفتگو و مذاكره را بهترین راه حل منازعات جهانی و منطقه ای می‌داند و خود در این زمینه پیش قدم بوده است. ما در سطح منطقه ای نیز، از هرگونه ابتكار عمل كه مبتنی بر گفتگو و مذاكره باشد برای پایان بخشیدن به اختلافات موجود استقبال می‌كنیم. مشكلات منطقه خاورمیانه به گونه‌ای است كه هیچ كشوری به تنهایی قادر به ایجاد ثبات و امنیت پایدار در آن نیست. دستیابی به امنیت و توسعه منطقه‌ای فقط از طریق همكاری و مشاركت جمعی همسایگان میسر است.
ما از راه حل سیاسی برای خاتمه بخشیدن به بحران در كشورهای جنگ زده منطقه، استقبال می‌كنیم. گفتگوهای ملی باید با مشاركت گروههای ذینفع و دارای مشروعیت و بدون دخالت قدرت‌های بیرونی انجام شده و در نهایت، صندوق رأی تعیین كننده سرنوشت این كشورها باشد. همه دولت‌ها در منطقه باید نسبت به فجایع انسانی و تخریب زیر ساخت های اقتصادی و اجتماعی در سرتاسر منطقه، از یمن گرفته تا عراق و سوریه حساس باشند و دست از حمایت از تروریست‌ها برای مقاصد سیاسی بردارند. هرگونه اقدام علیه تروریست‌ها نیز باید به گونه‌ای باشد كه كمترین آسیب را برای مردم بیگناه و غیر نظامیان به همراه داشته باشد.
در پایان، مجدداً آمادگی جمهوری اسلامی ایران را برای همكاری گسترده و فعال با كلیه اعضای جنبش عدم تعهد به ویژه كشور دوست ونزوئلا به عنوان رئیس دوره‌ای جنبش عدم تعهد، برای پیشبرد اهداف و مصوبات این اجلاس اعلام می‌نمایم.
