آغاز واكنش‌ها به قلدری آمریكا

به گزارش خبرگزاری صداوسیما به نقل از پایگاه اطلاع رسانی دولت، این مصاحبه موضوعاتی از كنوانسیون خزر تا رابطه با عربستان و موضوع استفاده از توئیتر را در بر می گیرد.

- آقای دكتر ظریف ضمن عرض سلام و ادب و تشكر از اینكه با پایگاه اطلاع رسانی دولت گفتگو می كنید، بحث را با موضوع كنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر شروع می كنیم. سوال من از زاویه متفاوتی است و اینكه چرا با وجود توضیحات دقیق و مبسوطی كه جنابعالی و برخی دیگر از كارشناسان و سایر مقامات در این خصوص ارائه كردید همچنان، این سوالات ادامه دارد و انتقاداتی مطرح می شود. آیا این را طبیعی می دانید یا فكر می كنید با انگیزه های خاصی صورت می گیرد؟

وزیر امور خارجه: اولا وجود دیدگاه های مختلف در ایران یك امر طبیعی و خیلی هم امر مبارك است. اینكه صاحبنظران هم به این راحتی ها راضی نشوند این هم خوب است، اما آنچه لازم است اینكه اطلاعات با دقت ارائه و بررسی شود. اولا كنوانسیون را باید با دقت بخوانند، من فكر می كنم اكثر دوستانی كه خیلی با دید انتقادی افراطی نگاه می كنند، كنوانسیون را نخوانده اند.
بعضی ها هم توقعات عجیبی دارند برخی انتقادها كه هیچ مبنایی ندارد و دستاوردها را نادیده می گیرد. در واقع حتی بعضی از طرفداران رژیم گذشته خیلی سر و صدای تبلیغاتی كردند. با اینكه در رژیم گذشته یك سابقه و رویه ای البته به ناحق ایجاد شده بود كه اجازه نمی دادند ایران از آن محیط حالا به قول خودشان 11 درصدی یا خط موهوم آستارا - حسینقلی خارج بشود، امروز می گویند 50 درصد خزر مال ما بوده است.
این اتفاقاتی است كه هیچ وقت نیفتاده است. 70 سال است در باكو نفت استخراج می شده و در دوران رژیم گذشته یك قطره اش را هم به ایران ندادند. این در دولت جمهوری اسلامی بوده كه ما توانستیم آن خط موهوم را بشكنیم و این كنوانسیون آن
70 سال است در باكو نفت استخراج می شده و در دوران رژیم گذشته یك قطره اش را هم به ایران ندادند؛ ما توانستیم خارج از محدوده 20 درصدی با كشورهای همسایه توافق های بهره برداری مشترك داشته باشیم.
خط موهوم را كاملا می شكند. این ما بودیم كه توانستیم بسیار خارج از خط موهوم حتی خارج از محدوده 20 درصدی با كشورهای همسایه توافق های بهره برداری مشترك داشته باشیم. در این كنوانسیون امكانات خوبی برای ما در نظر گرفته شده است كه در آینده برای ترسیم خط مبدأ از آن استفاده كنیم.
این واقعیت ها دیده نمی شود و یك شرایط فرضی را در نظر می گیرند كه كاملا غیرواقعی است ولی می تواند افكار عمومی را تهییج كند.
ما از كسانی كه به دنبال تضعیف كشور و نظام هستند توقعی نداریم، ضمن اینكه من تاكید می كنم حق منتقدان و حق كسانی كه متخصص هستند و یا مردم عادی برای نگاه انتقادی به همه سیاست ها به خصوص سیاست خارجی را نه تنها به رسمیت می شناسیم بلكه آن را امر مباركی در جمهوری اسلامی می دانیم كه در دولت های دوازدهم و یازدهم با كمال آزادی این حق مورد استفاده قرار گرفته است، اما در اعمال این حق باید مراعات لازم هم در نظر گرفته شود و خدای نكرده عزت و غرور مردم مورد خدشه قرار نگیرد.
معمولا سیاست خارجی آنقدر كه در ایران موضوع بحث در كوچه و بازار هست در سایر كشورها اینطور نیست. این هم یك نقطه قوت است و هم یك نقطه ضعف. نقطه قوت است به خاطر اینكه مردم ما را به این راحتی نمی توانند تحت نفوذ و سلطه در بیاورند به خاطر اینكه بسیار در حوزه سیاست خارجی هوشیار هستند. اما به هر حال سیاست خارجی یك موضوع امنیت ملی است و موضوعات امنیت ملی در واقع از یك سطح بندی اطلاعاتی برخوردار هستند.
همانطور كه نقشه های یك عملیات نظامی هیچ وقت در تلویزیون پخش نمی شود و شما فقط نتیجه عملیات را می بینید یا نقشه های یك عملیات اطلاعاتی هم پخش نمی شود، نقشه های عملیات سیاست خارجی هم پخش نمی شود ولی خوب مردم خیلی راحت تر می توانند نظامی و اطلاعاتی را بپذیرند اما در حوزه سیاست خارجی دیرتر می پذیرند. این یك واقعیت است كه كار كارگزاران سیاست خارجی را یك مقدار دشوارتر می كند و باید با این چالش هم رو به رو بشوند.

- موضوع بحث را از رژیم حقوقی دریای خرز بسط بدهیم به روابط ایران با دیگر همسایگانش. آنطور كه شنیده می شود رفتار عربستان سعودی امسال با حجاج ایرانی مناسب تر از سال های گذشته بوده است. آیا می توانیم این را پیش درآمدی بر این بگیریم كه سعودی ها در حال كسب آمادگی لازم برای تعامل بهتر با ایران هستند؟

ظریف: ما سیاستمان داشتن رابطه خوب با همسایگان است و این در حوزه دریای خزر مشهود است. ما الان بهترین روابط را با كشورهای ساحل دریای خزر داریم و می خواهیم این روابط گسترش هم پیدا كند و این اهمیت ویژه دارد.
ما دنبال دعوا با همسایگان خودمان نیسیتم. ما با همه آنها دنبال روابط همسایگی هستیم. آنچه ما در وزارت خارجه تعریف كردیم به عنوان سیاست همسایگی یا سیاست منطقه قوی یك سیاست مناسب است. ما دنبال سلطه بر همسایگانمان نیستیم، البته سلطه كسی را هم نپذیرفته ایم و نخواهیم پذیرفت. ما دنبال این هستیم با همسایگانمان روابط خوبی داشته باشیم و منطقه قوی تری ایجاد كنیم. منطقه ای كه به زمینه حضور برای نیروهای بیگانه تبدیل نشود. همان كاری كه در خزر كردیم.
اگر دولت سعودی آمادگی این را داشته باشد كه با عقلانیت با روابط خارجی رفتار كند، درهای جمهوری اسلامی به روی همسایگانش همیشه باز است و امیدواریم كه رفتار مثبتی كه در حج داشتند به سایر حوزه های روابط دوجانبه هم تسری پیدا كند.
یكی از مهم ترین موضوعات توافق ما در خزر این است كه كشورها از قلمروشان علیه همدیگر برای حضور خارجی ها استفاده نكنند. این در جاهای دیگر هم مهم است. باعث تاسف برای ماست كه همسایگان ما به خارجی ها پناه بردند. تا حدی به خارجی ها پناه برده اند كه آنها می گویند مثلا بعضی از دولت های عربی خلیج فارس بدون ما دوام نمی آورند. آقای ترامپ رسما گفته بعضی كشورهای عربی بدون ما سه هفته هم دوام نمی آورند. این حرف خوبی نیست حتی برای ما هم كه همسایه آنها هستیم بد است كه این حرف را در مورد یك همسایه مان می شنویم.
متاسفانه دولت كنونی عربستان سعودی دنبال حل مشكل نیست و حتی در برخی موارد می شود مشاهده كرد كه آنها دنبال تنش آفرینی هستند.
اینكه در حج امسال رفتار بهتر بوده حتما ما از این استقبال می كنیم و حتما اگر دولت سعودی آمادگی این را داشته باشد كه به صورت معقول وارد یك مذاكره سیاسی شود جمهوری اسلامی ایران هیچ گاه در را بر چنین مذاكره سیاسی نبسته است. اما این واقعیت را هم باید بپذیریم كه دولت سعودی در روابطش با ایران حج را از روابط دوجانبه همواره جدا كرده است. مخصوصا در دو سال گذشته و باید بدون خوش باوری به شرایط نگاه كنیم.
حتما اگر دولت سعودی آمادگی این را داشته باشد كه با عقلانیت با روابط خارجی رفتار كند، درهای جمهوری اسلامی به روی همسایگانش همیشه باز است و آماده هستیم و امیدواریم كه رفتار مثبتی كه در حج داشتند به سایر حوزه های روابط دوجانبه هم تسری پیدا كند.

- در پاكستان هم شاهد هستیم كه عمران خان با ساز و كار و شعارها و بعضا رفتار جدیدی كه به شعار و باورهای ایرانیان نزدیك تر است به قدرت رسیده است، ارزیابی شما از روی كار آمدن عمران خان و تاثیر آن بر روابط ایران و پاكستان چیست و تاثیرش بر افغانستان را چگونه ارزیابی می كنید؟

وزیر خارجه: ما به انتخاب مردم پاكستان هر چه باشد احترام گذاشته ایم و خواهیم گذاشت. همینطور كه به انتخاب همه همسایگانمان احترام گذاشته ایم. قصد دخالت در امور همسایگانمان را نداشته ایم و نداریم. موفقیت جناب آقای عمران خان در انتخابات را به وی تبریك گفتیم و خواهان بهترین روابط با پاكستان هستیم.
ما به انتخاب همه همسایگانمان احترام گذاشته ایم و قصد دخالت در امور همسایگانمان را نداشته و نداریم.
خوشبختانه روابط ما در طول یكی دو سال گذشته بهبود كیفی داشته است. یعنی ما روابطمان در سطح فرماندهان نظامی هم گسترش پیدا كرده است علاوه بر روابطی كه در سطح سران سیاسی و وزرای خارجه و سایر وزرا بوده است.
امیدواریم در دوران آقای عمران خان در پاكستان این روابط گسترش بیشتری هم پیدا كند از صحبت هایی كه وی بیان كرد به خصوص از صحبتی كه در مورد حضرت امام (ره) بیان كرد ما حتما استقبال می كنیم و امیدواریم این واقع بینی و واقع نگری وی زمینه بهتری را برای روابط بهتر فراهم كند.
همواره بین دو كشور روابط دوستانه ای برقرار بوده است و امیدواریم در آینده شاهد درخشش بیشتر این روابط باشیم.
سفری به پاكستان خواهم داشت به عنوان اولین سفر بعد از انتخاب دولت جدید و امیدواریم در این سفر بتوانیم زمینه برای گسترش هر چه بیشتر روابط را فراهم كنیم.

- در سوریه تحولات جدیدی در حال رخ دادن است از جمله اینكه گفته می شود اجلاس سه جانبه بعدی در تهران خواهد بود. اولا بفرمایید این درست است اجلاس آینده در تهران خواهد بود؟ و تأثیر این اجلاس را بر اهمیت و قدرت منطقه ای ایران تشریح بفرمایید.

ظریف: بله حتما اجلاسی در اواسط شهریور در تهران برگزار می شود و سه كشور هم برای حضور در ایران در سطح سران اعلام آمادگی كرده اند.
سیاست منطقه ای ما برای پایان دادن به بحران سوریه سیاست بسیار موفقی بوده است؛ از نظر ما راه حل نهایی در سوریه از طریق گفتگوی سیاسی حاصل خواهد شد.
سیاست منطقه ای ما برای پایان دادن به بحران سوریه سیاست بسیار موفقی بوده است. تنها روندی كه در طول 7 سال گذشته تواسته است به طور نسبی و نه طبیعتا به طور كامل موفق باشد در سوریه روند آستانه بوده است و الان سازمان ملل متحد هم از روند آستانه برای گفتگوهای داخل سوریه و گفتگوهای قانون اساسی بهره می گیرد. لذا ما این روند را ادامه می دهیم و ایران زمانی كه میزبان اجلاس سران باشد فرصت مناسبی را برای رؤسای جمهور سه كشور فراهم می كند كه رایزنی های بیشتری داشته باشند به خصوص در مورد روند سیاسی در سوریه.
از نظر ما راه حل نهایی در سوریه از طریق گفتگوی سیاسی حاصل خواهد شد.

- این درست است كه روس ها به نیابت از ایران در حال مذاكره با ترامپ هستند. این شائبه از اینجا درست شد كه آقای جان بولتون ادعا كرد كه روس ها دوباره به امریكایی ها پیشنهاد داده اند كه در قبال خروج كامل ایران از سوریه بخش دوم تحریم ها را اعمال نكند؟

وزیر خارجه: اولا كه امریكایی ها همواره ادعاهایی بیان می كنند كه مبنایی ندارد. روسیه از جانب ایران مذاكره نمی كند و نكرده است و ایران اگر زمانی بخواهد مذاكره كند خودش توانایی مذاكره دارد.
معتقدیم كه سیاست های امریكا در منطقه سیاست های بسیار خطرناكی بوده و در واقع نحوه رفتار امریكا در مورد برجام هر گونه اعتمادی را به دولت كنونی امریكا از بین برده است و لذا آنچه دولت امریكا انجام می دهد بیش از هر چیز ایجاد فضای
آنچه دولت امریكا انجام می دهد بیش از هر چیز ایجاد فضای سیاسی و جنگ روانی است؛ مهم ترین عامل تنش و تشنج در بازار مسئله عدم اطمینان به آینده است.
سیاسی و جنگ روانی است. یعنی یك جنگ اقتصادی را اینها دارند سامان می دهند اما برای همان جنگ اقتصادی هم جنگ روانی است كه عامل اساسی است، هم در خارج از ایران و هم در داخل ایران؛ یعنی در داخل ایران تلاش می كنند بی اطمینانی و بی اعتمادی به آینده را دامن بزنند.
از هر اقتصاددانی سوال كنید جواب خواهد داد كه مهم ترین عامل تنش و تشنج در بازار به خصوص بازار ارز مسأله عدم اطمینان به آینده است. این با یك جنگ روانی امریكایی ها بیشتر شكل گرفته است.
در حوزه خارجی هم همینطور آنها در یك جنگ روانی بسیار گسترده ای مشغول هستند. اتاق جنگ اقتصادی امریكا علیه ایران را نگاه كنید به نظر می رسد بیشتر این اتاق را متخصصان جنگ روانی پر كرده اند و در این حوزه مشغولند. به خصوص در روابطی كه با شركت های خارجی دارند از همین قلدری ها و ترساندن فعالان اقتصادی استفاده می كنند كه به نظر من این هم یك تاریخ مصرف محدودی دارد.
بعد از مدتی دنیا از اینجور قلدری ها خسته می شود كما اینكه الان می بینیم كه صداهایی از اروپا در آمده است در مورد اینكه باید به یك شكلی مانع از این بازی سیاسی امریكا شد.

- امریكا سال هاست كه جنگ روانی گسترده ای را علیه ایران راه انداخته است و امروز می بینیم كه دنیا تحت تسلط شبكه های اجتماعی به خصوص توئیتر و فیس بوك است. ما در این دو شبكه دائما مورد هجمه محور غربی، عبری و عربی هستیم. در عین حال امریكایی ها مثلا در زمان وزارت خارجه خانم كلینتون نهضت دیپلماسی دیجیتال راه انداختند كه تمام دیپلمات هایشان در سراسر كشور را به اجبار آموزش دادند كه چگونه از این ابزار برای تاثیر گذاشتن بر افكار عمومی كشورهای دنیا از جمله كشورهای ناهمسو با واشنگتن استفاده كنند.
آیا شما برنامه ای در وزارت خارجه ندارید برای اینكه یك شبیه سازی بكنیم و از ظرفیت دیپلمات هایمان استفاده كنیم. مانند خودتان كه در توئیتر فعال هستید، برای منافع جمهوری اسلامی سایر دیپلمات ها هم همین كار را بكنند؟

ظریف: اتفاقا ما اخیرا به سفرا دستور العمل داده ایم كه همه در فضای توئیتر به عنوان یك ابزار برای تنویر افكار عمومی فعال شوند. البته سیاست ما این نیست كه مانند امریكایی ها با افكار عمومی دنیا بازی كنیم، بلكه سیاستمان این است كه افكار عمومی در دنیا از واقعیت ها مطلع باشند. یكی از ابزارهای خوب برای این كار توئیتر است.
در كشور هم می بیینم كه مسئولان عالی رتبه از جمله مقام معظم رهبری، ریاست محترم جمهوری و ... از این ابزار استفاده خوبی می كنند. بنده هم در حد بضاعت كم خودم استفاده می كنم. از دوستان دیگر هم در دستگاه دیپلماسی و نمایندگی های ما در خارج از كشور تقاضا كردیم كه فعالیت های رسانه ای شان در حوزه فضای مجازی به ویژه در فضای توئیتر را گسترش دهند.

- با همین اوصاف و تعریفی كه كردید فكر نمی كنید اگر فیلتر توئیتر برداشته می شد در ایران خود مردم ایران به كمك می آمدند و بسیاری از جاها از منافع ملی ما در توئیتر دفاع می كردند؟

وزیر خارجه: بالاخره این تصمیمی است كه باید مسئولان ذی ربط بگیرند. من با توجه به نوع رفتاری كه كاربران مختلف در كشورهای مختلف داشتند احساس می كنم كه حضور گسترده تر كاربران ایرانی می توانست برخی حركت هایی را كه در توئیتر علیه ما انجام می شود بیشتر پاسخ بدهند.
الان بیشتر حضور در توئیتر از ایرانی ها كسانی است كه با ما رابطه خوبی ندارند و بیشتر هم از خارج هدایت می شود به خصوص از سعودی و امریكا یك حركت بسیار گسترده ای در این زمینه هست.
تعجب می كنم از این شركت ها كه حساب های ایرانی ها را بستند ولی این حساب های فیكی كه از این كشورها كاملا مشخص است كه هدایت شده و شاید هم بیشترشان به صورت ربات انجام می شود و هر بار می بینیم كه یك حجم وسیعی از حرف های خلاف آداب و شئونات انسانیت در اینجاها مطرح می شود را آزاد گذاشتند.
به هر حال احساس من این است كه حضور گسترده تر كاربران واقعی ایرانی می تواند یك پاد زهری باشد برای این حضور هماهنگ شده و در واقع خریداری شده برخی افراد واقعی و عموما غیرواقعی روی توئیتر.

- این درست است كه دولت و دستگاه دیپلماسی كشور چشم به انتخابات كنگره امریكا دارد به این امید كه در انتخابات كنگره حزب جمهوری خواه شكست بخورد و دموكرات ها سر كار بیایند؟

ظریف: ببیند ما همه تحولات بین المللی را بررسی می كنیم ولی دولت به مردم ایران چشم دارد و به چیز دیگری چشم ندارد؛ آنچه ما چشم امید به آن داریم این است كه مردم ایران با شعور و فهم همیشگی شان، با درك و هوشمندی همیشگی شان از این مرحله، این دوران خطیر با سربلندی عبور كنند و یقین داریم كه همینطور هم خواهد شد.

- چه چشم اندازی را با این وضعیت و شرایط اقتصادی كه داریم تصویر می كنید؟ آیا وضعیت به خوبی پیش خواهد رفت؟

وزیر خارجه: همانطور كه در پاسخ به سوال قبلی هم گفتم، به نظر می رسد كه امریكایی ها اعمال فشار و قلدری را از حد گذارانده اند. استفاده از ابرازهای قدرت كه از حد بگذرد واكنش معكوس دارد.
می بینیم كه الان در اروپا این واكنش معكوس آغاز شده است. اگر توقع داشته باشیم كه این واكنش معكوس ظرف یكی دو ماه پاسخ بدهد اینطور نخواهد بود. اما اگر ما بتوانیم هوشمندانه بازی كنیم، می توانیم از این مرحله با سلامتی و حتی با قدرت بیشتر عبور كنیم.