آمریكا به تعهداتش در برجام عمل نمی كند

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما، شبكه الجزیره قطر به بهانه اولین سالگرد توافق هسته ای ایران و غرب، در برنامه لقاء الیوم با دكتر علی اكبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران به گفتگو نشست.
رئیس سازمان انرژی اتمی گفت : در بعد فنی در برجام ، ایران به آنچه كه ملزم شده بود عمل كرد و اخیرا هم گام های جدیدی برداشته ایم و آن جمع آوری زیرساخت های مرتبط به سانتریفیوژها در تاسیسات فردو است ، آقای آمانو نیز در گزارش اخیر خود به التزام ایران به تعهداتش در توافق هسته ای اذعان كرده است در بعد حقوقی نیز كه به مواردی چون بازرسی و پروتكل الحاقی ارتباط دارد معتقدیم هیچ مشكلی وجود ندارد، تنها بعدی كه از نگاه ما مهم است به تحریم ها و بعد سیاسی توافق ارتباط دارد زیرا در این بخش مشكلاتی دیده می شود و آن اینكه طرف دیگر توافق، به تعهداتش در توافق هسته ای عمل نمی كند.
در ظاهر ممكن است كارهایی انجام بدهند تا وانمود كنند به تعهداتشان پایبندند اما در واقع كار خاصی انجام نمی دهند زیرا اگر كاری در این زمینه انجام داده باشند مشكلات موجود در تعامل با بانك های بزرگ را چگونه باید ارزیابی كرد، آنان در این زمینه هیچ گامی برنداشته اند.
مجری پرسید، آیا مقصود شما از طرف مقابل، آمریكاست؟ دكتر صالحی پاسخ داد :« بلی، مقصود آمریكاست، این كشور تاكنون كار خاصی انجام نداده یا آنگونه كه باید عمل می كرد عمل نكرده است، به ویژه در چراغ سبز نشان دادن به بانك ها بزرگ، كوتاهی كرده است تا این بانك همچنان با تردید و دودلی با ایران تعامل داشته باشند گویا در این زمینه سخن شفافی را از آمریكایی ها نشنیده اند، آمریكا در ظاهر وانمود می كند در این زمینه به وظیفه اش عمل كرده است اما در خفا و پشت پرده نه تنها كاری انجام نداد بلكه سعی كرد همه چیز را به بن بست بكشاند.
این بخش خالی از لیوان است اما اگر به بخش پر لیوان بنگریم شاهد پیمان های تجاری بزرگ چون پیمان خرید هواپیما از شركت هایی مثل بوئینگ و ایرباس هستیم . این پیمان های تجاری از سی و شش میلیارد تا چهل میلیارد دلار ارزش دارند و به نظر می رسد رد و بدل شدن چنین هزینه هنگفتی نیازمند فعالیت موسسات مالی بین المللی است، این اتفاقات، وجود حركت مثبت در بعد اقتصادی توافق هسته ای را نشان می دهد. این مسائل نشان می دهد نگاه ما به آینده تحریم ها و لغو تحریم ها، به ویژه به آنچه كه به بانك های بین قاره ای، یعنی بانك های تامین كننده بودجه مالی پروژه های بزرگ ، مرتبط است باید خوش بینانه تر باشد.
خبرنگار الجزیره در ادامه از میهمان برنامه لقاء الیوم پرسید، آژانس بین المللی انرژی اتمی تاكیدكرد ایران به وظایفش عمل كرده است اما سخن این است كه در مقابل به آنچه كه باید دست می یافتید نرسیدید، مثلا در حوزه اقتصادی شاهد تاخیر در سرمایه گذاری خارجی در ایران هستیم، سوئیفت ها و فعالیت های بانك های بزرگ همچنان با چالش هایی روبروست، برخی از مشكلات اقتصادی ایران كه ممكن است ارتباط مستقیمی هم با توافق هسته ای نداشته باشند مثل ركود اقتصادی، كاهش ارزش پول داخلی و بیكاری همچنان باقیست، با این حال آیا می توان گفت ایران به تعهداتش عمل كرد اما در مقابل چیزی دریافت نكرده است؟ رئیس سازمان انرژی اتمی ایران پاسخ داد:« درخصوص تلاش ها برای ایجاد فضای اقتصادی جدید برای ایران، آنان كاری انجام نداده اند، سخن شما در این زمینه درست است، اما این موضوع به این معنی نیست كه هیچ اتفاقی نیفتاده است، قبل از توافق هسته ای سقف صادرات نفت ما زیر یك میلیون بشكه در روز بود اما پس از توافق این میزان رشد كرد و به دو و نیم میلیون بشكه در روز رسید. همچنین ما امروز حدود پانصد هزار بشكه گاز مایع و پانصد هزار بشكه مواد پتروشیمی صادر می كنیم به این معنی كه ما روزانه سه و نیم میلیون بشكه صادرات داریم در حالی كه قبل از توافق این رقم از یك میلیون بشكه فراتر نمی رفت. بر خلاف برخی شایعات، امروز ما درآمدهای نفتی خود را دریافت می كنیم، نكته دیگر اینكه بانك های كوچك بدون هیچ مشكلی فعالیت دارند، هزاران سوئیفت وابسته به این بانك ها باز هستند در حالی كه قبل از توافق مسدود بودند. آنچه پس از توافق محقق نشده است متعلق به بانك های بزرگ است كه هزینه های چندین میلیارد دلاری پروژه های تجاری و توافقنامه های بزرگ را تامین می كنند اما بانك های كوچك كه تامین كننده طرح های چند میلیون دلاری هستند به خوبی فعالیت می كنند و مشكلی ندارند، در حوزه جذب سرمایه های خارجی هم اوضاع آنگونه كه باید ، بر وفق مراد نیست، ما آنگونه كه در این زمینه انتظار داشتیم محقق نشده است اما این سخن به این معنی نیست كه در این زمینه هیچ اتفاقی نیفتاده است زیرا اگر بخواهیم اوضاع را با قبل از توافق بسنجیم شاهد تغییرات قابل توجهی هستیم با این حال انتظارات ما بالاتر بود و همه این انتظارات برآورده نشده است. به طور كلی اقتصاد ما از سال جدید ایرانی یعنی پس از سه ماه دیگر، شاهد حركت جدی و سریع خواهد بود، ما شاهد حركت های اقتصادی بزرگ تر و شفاف تر خواهیم بود.
توافق از نگاه ایرانیان بد است یا از نگاه آمریكا
دكتر علی اكبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در ادامه گفتگو با برنامه لقاء الیوم الجزیره، در پاسخ به سئوالی درباره پیامدهای رویكرد ترامپ و حلقه اطرافیانش به توافق هسته ای و كشور ایران، گفت:« آنچه گفتید به تاكید مواضع منفی است اما برخی از این مواضع به سود ما خواهد بود وقتی دونالد ترامپ می گوید توافق هسته ای بدترین توافق تاریخ است سئوال این است كه آیا این توافق از نگاه ایرانیان بد است یا از نگاه آمریكا و رئیس جمهور جدید آمریكا ؟ به تاكید مقصود او این است كه این توافق از نگاه خودش بد است، این نكته یعنی آنان خواستند توافق بدی را بر ما تحمیل كنند اما نتوانستند. من نمی خواهم در این زمینه پیشداوری كنم، ترجیح می دهم دولت جدید آمریكا كارش را به صورت رسمی شروع كند تا ببنیم كه در عمل چه می كند، از خوش شانسی است كه شرایط ما در ایران به گونه ایست كه برای تعامل با هر نوع احتمالی آماده ایم، اگر دولت جدید آمریكا در پی تداوم توافق هسته ای باشد، به تعهدات واشنگتن در توافق پایبند باشد، بسیار خوب است ما نیز همین را می خواهیم، ما نمی خواهیم ضربه ای به این توافق وارد شود، ما خواستار تداوم توافق هستیم و تلاش می كنیم بدون مشكل این توافق را عملی سازیم اما اگر دولت جدید آمریكا در پی امور دیگری باشد باز هم باكی نیست، ما چیزی را از دست نخواهیم داد، ما به جهانیان ثابت كرده ایم كه در چارچوب منافع عالی كشور، حفظ حاكمیت ملی، اهل گفتگو ، اهل منطق و اهل احترام متبادل هستیم اما اگر واشنگتن در پی شانه خالی كردن از مسئولیت هایش در توافق باشد باید مسئولیت كارهایش را در برابر افكار عمومی جهان نیز بپذیرد . ما چیزی را از دست نخواهیم داد زیرا بار دیگر به همانجایی كه در قبل از توافق بودیم باز می گردیم و این چیزی است كه در متن توافق نیز به آن اشاره شده است. در شرایطی قرار داریم كه ما را قادر می سازد به مرحله قبل از توافق بازگردیم، آن هم به گونه ای كه دولت آمریكا سیلی خواهد خورد. ما در پی آن نبودیم كه پل های پشت سرمان را تخریب كنیم تا نتوانیم به عقب برگردیم، بر خلاف چنین تصوری، ما با منطق گفتگو، وارد مذاكرات شدیم، مذاكرات ما از باب اعتماد به طرف مقابل نبوده است. ما به آنان اعتماد نداریم، مقام معظم رهبری نیز به صراحت فرموده بودند بروید مذاكره كنید اما به آنان اعتماد نكنید، با تیزهوشی و تدبیر مذاكره كنید.
می توانیم به شرایطی به مراتب بهتر از قبل بازگردیم
مجری برنامه لقاء الیوم الجزیره پرسید، آیا این احتمال برای ایران وجود دارد كه به شرایط قبل از توافق بازگردد؟ دكتر صالحی پاسخ داد :« بلی و به سرعت. ما می توانیم به شرایطی به مراتب بهتر از قبل بازگردیم. ما نمی خواهیم چنین چیزی اتفاق بیفتد. ایران نقض كننده توافق هسته ای نیست، این تصمیمی است كه ایران در آن جدی است.»
رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در پاسخ به سئوال مجری درباره آمادگی ایران برای اصلاح توافق هسته ای گفت، هرگز چنین آمادگی ای نداریم، تاكید ما این است كه بعد فنی توافق هسته ای بسته شده و به پایان رسیده است.
مجری پرسید اگر خواسته طرف مقابل خواسته های سیاسی باشد چه؟ دكتر صالحی پاسخ داد:« نمی توان در حال حاضر وارد چنین مبحثی شد ، هرگز مذاكرات جدیدی درباره توافق هسته ای در پیش نخواهد بود. این اظهارات ما شفاف است. مذاكرات پایان یافته است، به ویژه بعد فنی توافق كه ستون فقرات توافق محسوب می شود پایان یافت. درباره بندهای متعلق به غنی سازی اورانیوم، آب سنگین، تاسیسات اراك و مباحثی از این قبیل گفتگو شده و گفتگوها به پایان رسیده و پرونده بسته شده است.
موضع ما در بحران سوریه حمایت از گزینه های مردم است
مجری شبكه الجزیره قطر در ادامه گفتگو با دكتر علی اكبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، پرسید، جنابعالی به عنوان وزیر امور خارجه سابق، روند مذاكرات را درك می كنید، عضو گروه گفتگو كننده ایران بودید، می دانید مذاكرات آستانه در پیش است به نظر می رسد در این زمینه ایران در یك طرف و روسیه در طرف دیگر قرار دارد و مواضع روسیه به تركیه نزدیك است، آیا شما به مذاكرات آستانه خوش بین هستید، نگاه شما درباره تفاوت دیدگاه میان ایران و روسیه چیست؟ دكتر صالحی پاسخ داد:« ما با هر نوع مذاكرات جدی و صادقانه برای حل بحران سوریه موافقیم، این اصل ثابت ماست، ما از زمانی كه محمد مرسی رئیس جمهور سابق مصر با مشاركت ایران، تركیه، عربستان و مصركمیته چهار جانبه تشكیل داده بود از این روند حمایت می كردیم. از همان زمان وارد تبادل آرا شدیم، در واقع حمایت از مذاكرات از آغاز مورد حمایت ما بوده است.
موضع ایران در بحران سوریه حمایت از گزینه های مورد تایید مردم سوریه است، ایران از همان زمان طرح چهارماده ای را آماده و به سازمان ملل متحد و كمیته چهار جانبه تحویل داده بود. هدف اساسی برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در سوریه، با نظارت سازمان ملل متحد، بود، انتخاباتی كه در آن بشار اسد هم نامزد باشد، اگر رای مردم با او بود، رئیس باقی بماند و اگر انتخابات را واگذار كرد سمتش را ترك كند تا فرد پیروز جای او را بگیرد. آن زمان تركیه گروههای مخالف سوری را گرد هم آورد تا شرایط سیاسی خاصی را به وجود بیاورد و الان همه چیز به پایان رسید و اثری از آنانی كه در سابق در پاریس، تركیه و ریاض گردهم می آمدند نیست. آن زمان برخی كشورها با به راه انداختن جنجال های رسانه ای سعی كردند به برخی از مخالفان بهای زیادی بدهند، آنان اسامی ای را مطرح می كردند كه برای سوری ها نامانوس بودند، آنان سعی كردند مخالفانی را برای نظام سوریه جعل كنند و از آنها در رسانه و سیاست، ستاره بسازند اما ایران، قبل از انكه روسیه وارد عمل شود، از مردم سوریه حمایت كرد و در كنار مردم سوریه ایستاد. ایران كشوری است كه به صراحت اعلام كرد به سوریه كمك می كند اما روسیه پس از مدتی وارد عمل شد و به طور جدی فعال شد. امروز روسیه به تركیه نزدیك شده است، این اتفاق مایه خرسندی ماست و هیچ نگرانی ای از آن نداریم . این نزدیك شدن به سود ایران است. شما در طول پنج سال بحران، مواضع ایران و تركیه را با هم مقایسه كنید و بگویید این كدام طرف بوده است كه موضعش را تغییر داد؟ تركیه پیش از این در یك جایگاه خاصی قرار داشت و حال در جایگاه دیگری قرار دارد در حالی كه ایران در جایگاهی كه حضور داشت همچنان در همان جایگاه و حتی فراتر از آن حضور دارد. تركیه خواستار كنار گذاشتن بشار اسد و حتی برخی دیگر از حامیانش خواستار تجزیه سوریه بودند، آنان بر حلب مسلط شدند و از این شهر به عنوان پایتخت دوم سوریه یاد كردند اما امروز همه این مسائل خاتمه یافته است، معتقدم آینده تیره و تار نخواهد بود اگر چه حل بسیاری از مشكلات هم به آسانی میسر نخواهد بود، حل مشكلات تلاش بسیار و اراده واقعی می طلبد، می توانم بگویم در آینده پیروز اصلی اراده ملت سوریه است، مردم سوریه مقاومت و در برابر تروریسم و حامیانشان ایستادگی كردند ، اگر مقاومت آنان نبود سوریه از سالها پیش سقوط كرده بود.
مجری در ادامه پرسید، در منطقه می گویند میان ایران و روسیه در قضایای مختلف منطقه ای از جمله قضیه سوریه اختلاف نظر است، حتی چنین اخباری را می توان در منابع خبری در ایران نیز مشاهده كرد، می دانیم سوریه برای ایران پرونده راهبردی است، این كشور در محوری كه ایران محور مقاومت می خواند حلقه طلابی محسوب می شود اما همین سوریه به گواه برخی از كارشناسان برای روسیه پرونده تاكتیكی است. به عنوان وزیر امور خارجه سابق، آیا اختلاف نظر میان ایران و روسیه را تایید می كنید؟ اگر پاسخ شما مثبت است این اختلاف در كجای كار است؟ دكتر صالحی ادامه داد:« از جزئیات قضیه اطلاعات دقیقی ندارم اما درباره كلیات و مباحث كلی اطلاعات خوبی دارم، معتقدم اختلاف عقیده در این موضوع طبیعی است زیرا ممكن نیست مواضع ایران و روسیه در پرونده های مختلف صددرصد با هم همخوانی داشته باشد. در بخش كلیات و عنوان های راهبردی پرونده سوریه، میان ما و روسیه دیدگاه های مشابهی وجود دارد، دو طرف درباره ضرورت حفظ وحدت ارضی سوریه، درباره این موضوع كه نظام سوریه باید منتخب ملت این كشور باشد نه نظامی برخاسته از مداخله های خارجی، و همچنین در مسائل مشابه ، توافق كامل دارند. كاملا شفاف است كه تهران و مسكو در بسیاری از مسائل، به ویژه در مباحث كلان، اشتراكاتی دارند اما اینكه این دیدگاهها باید چگونه اجرایی شود اختلافاتی میان دو كشور وجود دارد، در حقیقت این اختلافات در حوزه تاكتیكی است در نتیجه می توان بر آن فائق آمد و راه آن نیز گفتكوست. روابط ما با روسیه بر این اساس است كه این كشور قدرتمند است و ایران نیز كشور مستقلی است، این نكته ای است كه مقام معظم رهبری نیز بدان اشاره كرده اند. روسیه نیز ایران را كشوری مستقل می داند كه می تواند در تحقق اهداف راهبردی مسكو، به كمك های ایران دلخوش باشد ایران نیز می تواند همكاری راهبردی با روسیه را به خدمت در مسیر اهداف استراتژی خود تبدیل كند.
آماده ایم با عربستان مذاكره كنیم
مجری در آخرین سئوال از دكتر صالحی پرسید، در حوزه بین المللی شاهد تحولات و چالش های هستیم، از یك سو روی كار آمدن دولت جدید آمریكا، از سوی دیگر روسیه با مداخله در سوریه و ارائه راه حل هایی برای این بحران، می تواند در پی اهداف بلندتری در خاورمیانه باشد، ضمن اینكه روابط میان ایران و اعراب نیز مناسب نیست، شما در ایران، آینده روابط خود با كشورهایی چون عربستان، تركیه و كشورهای بزرگ مثل روسیه و روند تعامل با دولت جدید آمریكا را كه به صراحت اعلام كرده است ایران تنها كشور حامی تروریسم در جهان است، چگونه می بینید؟ رئیس سازمان انرژی اتمی ایران پاسخ داد:« درباره روابط میان ایران و كشورهای عربی به ویژه عربستان به این نكته اشاره می كنم كه وقتی وزیر امور خارجه بودم و اساس سیاست های خارجی را مشخص كرده بودم اولویت اصلی داشتن روابط ممتاز با كشورهای منطقه به ویژه عربستان و تركیه بود زیرا این دو كشور ویژگی های ممتازی دارند، عربستان دارای قدرت اقتصادی بزرگ ، قبله مسلمانان و مهد اسلام است در نتیجه برای ما بسیار اهمیت دارد همچنین تركیه كشور تاثیرگذار و از نظر صنعتی كشور پیشرفته و دارای اقتصاد قوی است این كشور همسایه مهمی برای ایران است، میان ما و آنها نیز مشتركات زیادی وجود دارد. الان هم می گویم ما آماده ایم تا با عربستان درباره اختلافات یا آنچه كه نگرانی از ایران تعبیر می كنند مذاكره كنیم. واقعیت این است كه بخش زیادی از این نگرانی ها غیر واقعی و ناشی از تخیلات است. بخش زیادی از این نگرانی ها برخاسته از اقوالی است كه مدعیند ایران اینگونه و آنگونه عمل می كند، آیا این سخنان واقعی است؟ آنان برای خود دشمن فرضی ایجاد می كنند. به یمن نگاه كنید، در آنجا درباره نگرانی از ایران می گویند و با همین بهانه در این كشور مداخله و این كشور را ویران می كنند، آیا می توان چنین رفتاری را سیاسی خواند؟ واقعیت این است كه عربستان در یمن به دردسر افتاده است، این سخن من نیست این سخن روزنامه ها و تحلیلگران سیاسی است. همه می گویند دو سال جنگ علیه یمن دستاوردی نداشته است، این مبحث در قضیه سوریه نیز مصداق دارد، سال ها جنگ و خونریزی در این كشور هیچ نتیجه ای در بر نداشت، چرا همگان برای حل مشكلات از راه گفتگو تلاش نمی كنند؟ ایران برای چنین مذاكراتی آماده است، ایران برای از بین بردن سوء تفاهم میان تهران و ریاض آمادگی دارد ، معتقدم قبل از آنكه چنین مسائلی به مسیر بن بست برسد و دود آن به چشم همگان برود بهتر است عقلا بر سر یك میز بنشینند و در پی حل بحران منطقه ،از بحرین تا یمن و از یمن تا سوریه بر آیند. این كار به سود همگان است در غیر این صورت همه بازنده خواهند بود.