17 بهمن؛ از استقرار دو دولت تا انحلال ساواك

مجلس شورای ملی در 17 بهمن سال 57، دو لایحه انحلال ساواك و تعقیب و دستگیری امرا و وزرای پیشین (از سال 1341) را كه مرتكب اعمال غیر قانونی و ضدمردمی شده بودند تصویب كرد

1397/11/17
|
14:12
|


به گزارش خبرگزاری صداوسیما مراكز استان ها، ساواك در كنار مبارزه با فعالیت‌های جاسوسی و نفوذی خارجی، در سركوب عناصر ضد نظام سلطنتی فعالیت گسترده‌ای داشت.

سه سال پس از كودتای 28 مرداد 1332، سازمان اطلاعات و امنیت كشور در اسفند 1335 با تصویب مجلس شورای ملی تأسیس و به‌عنوان یكی از زیرمجموعه‌های نخست‌وزیری تأسیس شد.

این سازمان به ویژه در سال‌های دهه 1350 و قبل از پیروزی انقلاب 1357، «نفرت‌انگیزترین و مخوف‌ترین» نهاد حكومتی در بین مردم به‌شمار می‌آمد.

با اوج‌گیری انقلاب در ایران، بختیار كه تازه نخست وزیر شده بوده در یكی از اولین اقدامات دستور انحلال ساواك را داد و رئیس پیشین ساواك تیمسار نصیری كه در آن زمان سفیر ایران در پاكستان بود به ایران فراخوانده شد و به زندان افتاد، كه این اقدامات نتیجه‌ای در برنداشت. با پیروزی انقلاب، نصیری دادگاهی شد و در نهایت دادگاه انقلاب رای به اعدام وی داد. اما با این حال آنان به همراه بسیاری از اعضای رده‌های میانی و پایینی سابق ساواك در تشكیل وزارت اطلاعات و سازماندهی آن با جمهوری اسلامی همكاری كردند.

روایت رهبر انقلاب از ساواك

رهبر معظم انقلاب فرمودند: «... همین طور با یقه باز، نگاه كرد و گفت: آهان، خامنه ای كه میگن تویی! من رو می شناسی، گفتم نه؛ بعدش گفت من تورو خوب می شناسم، تو همون كسی هستی كه مثل ماهی لیز می خوری از دست بازجو و خارج می شی، كارهای تو دونه دونه اش هیچی نیست اما مجموعش خدا میدونه چیه...»

هفدهم بهمن ماه 1357 اولین روزی است كه دو دولت در تهران مستقر هستند. دولت مهندس مهدی بازرگان كه حكمش را از امام خمینی گرفته و پشتوانه حركت مردمی را با خود می‌بیند و شاپور بختیار كه در آخرین روزهای نخست‌وزیری سی و هفت روزه خود قرار دارد و هنوز معتقد است كه او رئیس‌دولت است و انقلابیون می‌بایست ذیل دولت او قدرت بگیرند.

از استقرار دو دولت تا انحلال ساواكژنرال هایزر كه برای حفظ منافع امریكایی‌ها در این روزهای پر هیاهو به تهران آماده و در تدارك اتحاد میان فرماندهان ارتش برای ثبات بخشیدن به دولت بختیار بود، از سردرگمی فرماندهان ارتش به ستوه می‌آید. بسیاری از فرماندهان ارتش از همان دی ماهی كه شاه رفت و هایزر به ایران آمده بود، در فكر فرار بودند و در این میان بخشی از بدنه ارتش به صورت غیر رسمی به انقلابیون پیوسته بودند كه كم و بیش اخبارش به گوش می‌رسید و بدنه متزلزل ارتش را متزلزل‌تر می‌كرد.

از استقرار دو دولت تا انحلال ساواكهفدهم بهمن ماه روزی بود كه اولین راهپیمایی سراسری در ایران و در حمایت از دولت «جمهوری اسلامی» برگزار شد. جامعه روحانیت تهران از مردم خواست تا در تأیید دولت مهندس بازرگان به خیابان‌ها بیایند و به این ترتیب، یكی از بزرگترین راهپیمایی‌های تاریخ انقلاب شكل گرفت و این تنها تهران نبود كه خیابان‌هایش از حضور مردم در جوش و خروش بود بلكه شهرستان‌های مختلف ایران هم از حضور پرشور و انقلابی مردم روز متفاوتی را به خود می‌دید كه از جمله معروف‌ترین آنها می‌توان به راهپیمایی مردم زاهدان اشاره كرد كه با حضور عده‌ای چماقدار به خشونت كشیده و منجر به شهادت و زخمی شدن نزدیك به 62 نفر شد. مردم در اصفهان همراه با مردم سایر شهرهای ایران به خیابان آمدند و خواستار استعفای شاهپور بختیار شدند. حمایت‌های همه جانبه از سوی احزاب و گروه‌ها و دسته‌های مختلف هم از دولت موقت در جریان بود و پیام‌ها دوستی و تبریك از جاهای دور و نزدیك به مدرسه علوی، محل استقرار دولت موقت، می‌رسید.
بازرگان در اولین مصاحبه خود به عنوان نخست وزیر دولت موقت، برنامه و وظایف دولت خود را تشریح كرد.

بازرگان موقتا از رهبری نهضت آزادی كناره‌گیری نمود و به مدرسه علوی نقل مكان كرد. تذكر: در حكم نخست وزیری حضرت امام از وی خواسته شده بود تا بدون وابستگی حزبی و گروهی به پست نخست وزیری اشتغال یابد.

17 بهمن/ از استقرار دو دولت تا انحلال ساواك صبح امروز در پی تشكیل جلسه مجلس و حضور بختیار، فانتوم‌ها و هلیكوپترهای نیروی هوایی بر فراز تهران مانور دادند.

17 بهمن/ از استقرار دو دولت تا انحلال ساواك بختیار به هنگام سخنرانی در مجلس شورا گفت: دولت موقت تا شوخی و حرف است، تحمل می‌كنم ... من در مقام نخست وزیری قانونی مملكت می مانم تا انتخابات آزاد آینده را انجام دهم.

بختیار ضمن اظهاراتش به یكی از فرماندهان ارشد ارتش، اظهار داشت: این محل‌های خالی را كه در هیأت دولت می‌بینید، من مخصوصا خالی نگاه داشته‌ام تا با تعدادی از افراد كه آقای مهندس بازرگان معرفی می‌كند، پر نمایم و من با آقایان مشغول مذاكره هستم.

دكتر سعید، رییس مجلس شورا، در جلسه امروز مجلس اظهار داشت: بازگشت حضرت‌ آیت‌الله العظمی خمینی، مرجع عالیقدر تشیع را به خاك وطن از طرف خود و عموم نمایندگان خوش آمد می‌گویم.

از استقرار همزمان دو دولت در تهران تا انحلال ساواك لوایح محاكمه وزرای سابق و انحلال ساواك، در جلسه مجلس شورا به تصویب رسید.



دسترسی سریع