پیش‌بینی‌های سازمان فضایی از وقوع سیل در ایران

پیش‌بینی‌های سازمان فضایی از وقوع سیل در ایران

مركز پایش داده‌های فضایی سازمان فضایی ایران با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای پیش‌بینی‌هایی برای وقوع سیل در استان‌های جنوبی همزمان با بارش‌های روزهای آغازین سال 99 ارائه كرده است و با ارائه نقشه‌های ماهواره‌ای سیل، سازمان‌های مرتبط با مدیریت بحران را برای امدادرسانی یاری كرد.

به گزارش ایسنا، سیل‌های دوره‌ای به صورت طبیعی در بسیاری از رودخانه‌ها رخ می‌دهد و باعث به وجود آمدن مناطقی بنام "دشت‌های سیلابی" می‌شود. علت وقوع این سیلاب‌ها بارش باران‌های شدید و گاهی توأم با ذوب برف است كه باعث طغیان رودخانه و جاری شدن آب در زمین‌های حاشیه‌ای رودها می‌شود.

فعالیت بشر به چند صورت احتمال وقوع سیل را افزایش می‌دهد كه از آن جمله می‌توان به ساختمان‌سازی در دشت سیلابی رود و كاهش ظرفیت طبیعی رود و حذف گیاهان و جنگل‌ها اشاره كرد. حذف گیاهان باعث كاهش مقدار آب نفوذی و افزایش آب سطحی می‌شود. پدیده سیل پدیده‌ای است كه به ویژه در سال‌های اخیر در كشور خسارات زیادی را به بار آورده است كه دلیل این امر ساختمان سازی در حریم رودها و دشت‌های سیلابی، عدم توجه به لایروبی رودها و حذف گیاهان و جنگل‌ها است.

از موارد استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، مطالعه و بررسی طغیان آب و آثار آن بر مناطق سیل‌زده است. به‌طور معمول، هنگام طغیان آب رودخانه‌ها، بالا آمدن آب دریا و پیشروی آب در نواحی ساحلی و سرانجام پس از جاری شدن سیل، سطوح كوچك و بزرگی از نواحی مجاور دریا و رودخانه‌ها زیرآب می‌روند كه با بررسی تصاویر تكراری ماهواره‌ای، می‌توان مناطق مورد طغیان را به‌راحتی تشخیص داده و نقشه اراضی خسارت‌دیده را ترسیم كرد. پس از پایان طغیان آب با مطالعه تصاویر تكراری، مدت لازم برای نفوذ آب در زمین، زهكشی طبیعی و تبخیر آب، تا اندازه زیادی می‌توان درباره جنس خاك و نفوذپذیری آن قضاوت و تشكیل دشت‌های سیلابی را در مجاورت رودخانه‌ها مشاهده كرد.

سال گذشته نیز در پی بارش‌های شدید، شاهد وقوع سیل در بخش زیادی از كشور بودیم و علاوه بر آن از اولین روزهای سال 1399 با ورود سامانه‌های بارشی نسبتا قدرتمند و نفوذ هوای سرد شمالی بارش‌های فراگیر باران و برف در اغلب مناطق كشور و همچنین وقوع سیلاب برای مناطق جنوبی كشور رخ داد. به گونه‌ای كه بر اساس گزارش‌ها از عصر روز جمعه اول فروردین 1399سامانه اول از مرزهای غربی و شمال غربی و از عصر روز شنبه 2 فروردین نیز سامانه دوم با رطوبت فراوان پس از گذر از خلیج فارس از جنوب و جنوب غربی ایران وارد كشور شد و با ورود این جبهه‌های هوا از شمال و جنوب با توجه به فراهم بودن صعودهای شدید منتج از استقرار جبهه انسدادی كم فشار بر فراز ایران، شاهد بارش‌های سراسری و نسبتا سنگین به خصوص در استان‌های جنوبی كشور بوده‌ایم.

علاوه بر هشدارهای سازمان هواشناسی كشور، بخش‌های فضایی كشور نیز در سال‌های اخیر با گسترش فناوری‌های و دادهای فضایی در حوزه‌هایی به غیر از حوزه فضایی، اقدام به ارائه اطلاعات فضا پایه كرده است. نمونه آن برآورد خسارات اراضی آسیب دیده از سیل فروردین ماه سال گذشته بوده است.

دكتر سعید صمیمی، رییس پژوهشگاه فضایی ایران در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به كاربردی شدن داده‌های فضا پایه در زمینه تعیین خسارت وارد شده به مزارع كشاورزی، اظهار كرد: در زمینه داده‌های فضا پایه در پژوهشگاه فضایی به منظور تعیین خسارت وارد شده به مزارع كشاورزی، همكاری‌های نزدیكی با وزارت جهاد كشاورزی داریم. بر این اساس در استان‌های سیل زده با هماهنگی مدیران استانی، اقدام به تعیین خسارت اراضی آسیب دیده از سیل كردیم ضمن آنكه محصولات راهبردی كشاورزی مانند "گندم"، "برنج"، "جو" و "كلزا" با استفاده از فناوری‌های فضایی پایش كردیم.

رئیس پژوهشگاه فضایی با اشاره به كاربردی شدن داده‌های فضایی در این حوزه یادآور شد: آماری كه ابتدا از سوی كارشناسان كشاورزی مناطق سیل‌زده در سال گذشته تهیه شده بود پایه منطقی و علمی نداشت؛چراكه برخی كارشناسان كشاورزی مختصاتی كه از زمین ها و مزارع كشاورزی محدوده‌های سیل استخراج و اعلام كردند، بعضا اشتباه و خارج از مرزهای كشور بوده و در ثبت این دیتاها اشتباه رخ داده بود كه با داده‌های فضایی این داده‌ها اصلاح شد.

به گفته وی، نقشه‌های تهیه شده از سیل سال گذشته شامل محدوده سیل و پهنه‌های آبی جنوب استان خوزستان از اهواز تا آبادان بوده و با استفاده از تصاویر ماهواره سنتینل-1 (Sentinel-1) تهیه شده بودند.

علاوه بر آن سازمان فضایی ایران به منظور برنامه‌ریزی و اتخاذ آمادگی لازم در پایش مناطق سیل زده و تهیه نقشه‌های ماهواره‌ای مربوط و همچنین ارایه اطلاعات لازم به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، نقشه‌های پیش بینی سیلاب برای حداكثر 10 روز آینده تهیه می‌كند. برای سیلاب اخیر در فروردین ماه جاری، مطابق با سطح اطلاعات دریافتی از مدل‌های هواشناسی و با بررسی كارشناسی در سازمان فضایی ایران، در دو نوبت اخطار وقوع سیلاب ناگهانی در تاریخ‌های 25 اسفندماه سال 1398 و اول فروردین ماه سال جاری با مشخص كردن استان‌های مستعد رخداد سیلاب تولید كرده است. طبق این پیش‌بینی‌ها در روزهای 2 و 3 فروردین در استان‌های "بوشهر"، "هرمزگان"، "سیستان و بلوچستان"، "كرمان" و "فارس" شاهد سیلابی شدن مسیل‌ها و آب گرفتگی برخی مناطق روستایی بودیم.

پایش ماهواره‌ای سیل 4 فروردین ماه سال جاری

پایش و نقشه برداری مناطق سیل زده

از روز اول فروردین 1399همزمان با شروع بارندگی‌ها در غرب و جنوب كشور، در مركز پایش ماهواره‌ای سازمان فضایی، به صورت مستمر با تجزیه و تحلیل تصاویر ماهواره‌ای نسبت به اندازه‌گیری میزان بارش و مسیر حركت سامانه‌های بارشی در كشور اطلاعات لازم را تهیه و در اختیار سازمان مدیریت بحران كشور، جمعیت هلال احمر و همچنین مردم از طریق پرتال و شبكه‌های اجتماعی سازمان فضایی ایران قرار گرفت. این مركز همچنین بلافاصله پس از پایان بارندگی‌ها با پردازش تصاویر ماهواره‌ای نسبت به شناسایی مناطق سیل زده در كشور اقدام و نقشه‌های مربوط را در اختیار مراجع ذیربط در سطح كشوری و استانی قرار داد.

این نقشه‌ها، در ارایه خدمات حیاتی جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران و همچنین سازمان مدیریت بحران كشور به مناطق سیل‌زده دارای اهمیت زیادی است.

انتهای پیام