روزهای نخست اسفندماه بود كه سازمان بهزیستی تعطیلی همپای مهدهای كودك با مدارس را اعلام كرد. بخشنامه ای ابلاغ نشد.
روزهای نخست اسفندماه بود كه سازمان بهزیستی تعطیلی همپای مهدهای كودك با مدارس را اعلام كرد. بخشنامه ای ابلاغ نشد. مدیران مهدكودك ها در خلال مصاحبه‌های چپ و راست مدیران این سازمان از قانونی كه مهر تعطیلی بر مراكزشان زده بود باخبر شدند. حالا 3 ماه از غیر فعال شدن این مهدها گذشته است. والدین شاغل به محل كارشان بازگشته‌اند و اخبار نگران كننده‌ای از فعالیت مهدهای زیرزمینی با همه دردسرهای پیدا و پنهان شان به گوش می رسد.
فعالیت مهدكودك های زیرزمینی، بلاتكلیفی مهدهای مجاز
با شیوع بیماری كرونا مهد كودكها هم در سیاهه مشاغل زیان‌دیده جایی برای خودشان باز كردند. با گذشت بیش از دو ماه ماه از تعطیلی این مراكز كه چرخ مخارج شان روی پرداختی شهریه ماهانه والدین می‌گردد هنوز حمایتی از مدیران و مربیان و خدمه آنها انجام نشده است. در بحبوحه بحران قول و قرارهای ناپایداری از سوی برخی مسئولان مجال بروز پیدا كرد كه خیلی زود معلوم شد همان ها هم در آشفته‌ترین وضعیت كاركنان این مهدها قوز بالا قوز شده اند.
*** تعطیلی مهدكودك‌ها و پاسكاری بچه‌ها در خانه اقوام
با شروع به كار ادارات و سازمان و مراكز دولتی و پایان زمان دوركاری بسیاری از والدین مستاصل از پاسكاری كودكان شان به خانه اقوام حالا برای نگهداری از آن ها دست به دامن مراكزی شده اند كه مجوز درست و درمانی ندارند. مدیران مهد كودكها می‌گویند به سادگی با رعایت پروتكل‌های بهداشتی می‌توانند با پذیرش یك سوم از ظرفیت شان از این آسیب پیشگیری كنند و چراغ مهدهای شان را روشن نگاه دارند. اما روند تعطیلی به توجه به این دغدغه ها ادامه دارد و آینده شغلی تعداد زیادی از مربیان و خدمه مهد كودك ها در سراسر كشور نامعلوم و متزلزل شده است.
بیش از 9 سال است كه در محدوده شرق تهران مدیریت موفقترین مهد كودك ها را به عهده داشته است.گیتا بیات می‌گوید از زمانی كه فعالیتش را زیر مجموعه بهزیستی استان تهران از سر گرفته است دردسر های دو چندان محل كارش را دچار بی ثباتی در برنامه ریزی كرده است: «مدیران و كاركنان مهدهای كودك یكی از سخت‌ترین مسئولیت ها را در جامعه به عهده دارند. همیشه گفته می‌شود كه هر كودكی سرمایه و نورچشمی خانواده‌اش است. والدین به ما اعتماد می‌كنند و برای ساعت‌های معینی نگهداری از این كودكان را به ما می‌سپارند در كنار كار پر از اضطراب و نگرانی نگهداری از این كودكان مسائل بیشمار دیگری نیز وجود دارد كه ما باید به آنها هم بپردازیم. از بحث آموزش بچه‌ها گرفته تا رعایت بهداشت جسمی و تغذیه ای و مدیریت كردن رابطه بین كودكان و مربی همه و همه از دغدغه های ما درباره آن هاست.»
بیات می‌گوید با وجود دشواری‌های بیشمار این شغل این مراكز آنچنان كه باید به نظر مسئولان نمی‌آیند و همواره از آن ها مطالبه‌های غیر منطقی وجود دارد: «بیش از 90 درصد از ملك مهد كودك ها استیجاری هستند. شهریه نگهداری از كودكان به طور ماهانه و تقسیط شده از والدین دریافت و هزینه‌های جاری این مراكز با همین شهریه های دریافتی پرداخت می شود. حالا با توجه به تعطیلی این مراكز از شهریه خبری نیست. اما هزینه‌های پرداخت اجاره بهای سنگین این مراكز كه عموما متراژ بالا دارند و مهم تر از آن پرداخت حقوق كاركنان تبدیل به دغدغه های اصلی مدیران مهد كودك ها شده است.»
مدیر مهد كودك دنیای ستاره‌ها با اشاره به این كه بیشتر كاركنان مهد كودك ها از زنان سرپرست خانوار هستند ادامه می‌دهد: «متولی رسیدگی به امور این مراكز سازمان بهزیستی است. متاسفانه ما از سوی مدیران این سازمان حمایت نمی‌شویم. این در حالی است كه بسیاری از همكاران من به نوعی كارآفرین نیز به حساب می‌آیند. چرا كه به طور خودگردان و بدون هیچ تسهیلاتی این مراكز را اداره می‌كنند و برای هزاران نفر نیز ایجاد شغل در محیطی امن داشته‌اند. بسیاری از كاركنان مهد كودك ها از قشر آسیب پذیر زنان سرپرست خانوار هستند. با توجه به تعطیلی مهدها این افراد دچار مشكلات معیشتی زیادی شده اند. پرداخت وام یك میلیون تومانی یا رساندن یك بسته از اقلام غذایی حكم مسكن موقت را برای این افراد دارد. بسیاری از آن ها در موقعیت تلخ از دست دادن شغل شان قرار دارند و به سادگی نمی توانند در این شرایط در محلی دیگر مشغول به كار شوند.»
***نظارتی بر عملكرد مهدهای غیر مجاز نیست
منطقه 14 ركورد دار انواع و اقسام مهدهای كودك و مراكز نگهداری و آموزش كودكان شده است. تنها در محدوده میدان شكوفه سه مهد كه زیرمجموعه سازمان بهزیستی هستند، فعالیت می‌كنند و در كنار آن ها سراهای محله، دارالقرآن ها، خانه های اسباب بازی و خانه های خلاقیت ساز خود را می‌زنند و برخی از آن ها بدون مجوز فعالیت خود را از سر گرفته‌اند. شیما بستان منش از سال 84 مهد كودكی كه متولی آن سازمان بهزیستی استان تهران بوده را اداره كرده و می‌گوید در تمام این سال ها هیچ مشكلی تا این اندازه رنگ و بوی بحران به مهد كودك ها نداده است: «روزی نیست كه والدین شاغل با ما تماس نداشته باشند. خیلی از آن ها می‌گویند ما تنها به شما اعتماد داریم و می‌دانیم كه جای بچه‌های مان در كنار مربی‌های شان امن است و از ما می‌خواهند حتی شده به شكل غیر قانونی شروع به كار كنیم، اما این اقدامی است كه برای ما تبعات سنگینی دارد و وقتی از آن سرباز می‌زنیم شروع به ردیف كردن نام مهد كودك‌های غیرمجازی می‌كنند كه بی‌توجه به قوانین موجود پذیرش كودكان را كلید زده اند و دوباره شروع به كار كرده‌اند.»
بستان منش می‌گوید حضور كودكان در مهدهایی كه مجوز ندارند و نظارتی بر عملكرد آن ها نمی‌شود می‌تواند آسیب‌های جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد: «شما می‌دانید الان بسیاری از مادران شاغل هستند. زمان دوركاری آنها به پایان رسیده است و هر روز باید در محل كارشان حاضر شوند. مدتی كودكان شان را به اقوام سپرده‌اند و ادامه این روند برای شان مقدور نیست. وقتی مراكز تایید شده و امن نگهداری از این كودكان تعطیل است آن ها ناگزیر دست به این ریسك می زنند و نگهداری از بچه های شان را افرادی می سپارند كه به حتم دانش و تجربه مربیان زیر نظر بهزیستی را ندارند و این می تواند سرآغاز آسیب های متعددی برای این كودكان و والدین شان شود.»
مدیر مهدكودك شكوفه از گلایه‌های مشترك همكارانش از متولیان اصلی و بالا دست این مهد كودك ها می‌گوید و اشاره می‌كند تا به حال هیچ نوع تسهیلاتی شامل حال كاركنان این مشاغل زیان دیده نشده است: «سازمان بهزیستی متولی 14 هزار مهد كودك در سرتاسر كشور است. در شبكه‌های اجتماعی با بسیاری از همكاران دیگر گروهی را با عنوان كانون توسعه مهد كودك ها تشكیل دادیم. اعضای هیئت مدیره این گروه با توافق و همراهی اعضای آن اقدام به بیان مشكلات در قالب یك نامه كردند و از مدیران سازمان بهزیستی خواستند این گفته ها را به گوش جناب آقای زالی ریاست ستاد مقابله با كرونا برسانند. اما وقتی بعد از بی‌توجهی به این دغدغه‌ها به این ستاد مراجعه شد متوجه شدند مسئولان سازمان بهزیستی اصلا این نامه را در اختیار اعضای ستاد مقابله با كرونا قرار نداده‌اند. این از نظر همكاران من سهل انگاری و بی‌تفاوتی نسبت به مشكلات مان به حساب می‌آید و همین به نگرانی‌های شغلی ما دامن می‌زند.»
***درگیر كاغذ بازی های بی حاصل شده‌ایم
«وضعیت گردش مالی و پرداخت هزینه ها و حقوق ها در مهدكودك ها به گونه‌ای نیست كه بتوانند ماه ها همپای مدارس تعطیل بمانند و همچنان برقرار باشند. چرا كه این مراكز شهریه را به طور ماهانه دریافت می‌كنند و حالا با تعطیلی طولانی مدت پیش آمد برنامه ریزی های آن ها به هم ریخته و در آستانه تعدیل نیرو و تعطیلی دائم قرار گرفته‌اند.» فاطمه عاقلی مدیر یكی از مهد كودك های خیابان سهروردی این را می‌گوید و به بیان مشكلات همكارانش می‌پردازد: «من مدیریت یك مدرسه غیرانتفاعی را به عهده دارم و در كنار آن یكی از مهد كودك ها زیر مجموعه سازمان بهزیستی را هم اداره می‌كنم. نحوه برخورد وزارت آموزش و پرورش با مدیران و كاركنان مدارس اصلا قابل مقایسه با متولیان سازمان بهزیستی نیست. آموزش و پرورش در بحران بیماری كرونا حمایت همه جانبه‌ای از كاركنان و مدیران و معلمان كرد. اولیای دانش آموزان توجیه شدند. هیچ شهریه‌ای واپس داده نشد و در روزهای قرنطینه اقدام به آموزش از راه دور كردند. اما در مقابل، متولیان سازمان بهزیستی اولیای كودكان را در برابر كادر مهد كودك ها قرار دادند. بعد از هر مصاحبه ای كه از این بزرگواران پخش می شد ما با خیل تماس هایی رو به رو می شدیم كه حرف مشترك در تمام آن ها این بود كه باید شهریه ثابت ماهانه را نیز به والدین برگردانیم.»
فاطمه عاقلی می‌گوید این در حالی است كه بسیاری از مهد كودكها نیز از طریق شبكه های اجتماعی شرایطی برای آموزش از راه دور ایجاد كرده اند؛ اما این زحمات مربیان هرگز دیده نشد: «حدود 3 ماه است كه با وجود مشكلات مختلفی سعی داریم كاركنان مهد را به آینده امیدوار كنیم. اما با توجه به شرایط موجود به نظر می‌رسد كه هیچ مسئولی به فكر از دست رفتن شغل این عزیزان و پیامدهای آن در آینده نزدیك نیست . در وعده‌های مسئولان عنوان شد كه اگر مدیران برای كاركنان شان شرایط ترك كار را لحاظ كنند به آنها بیمه بیكاری تعلق می‌گیرد. خب این خبر در ابتدا برای ما بارقه امید شد. شروع به ثبت نام كاركنان در سامانه كردیم اما بعد از مدتی همین نیرو ها كه این روزها در شرایط نامساعد مالی هستند به ما مراجعه كردند و گفتند كه در این مدت تنها درگیر كاغذ بازی‌های اداری شده‌اند و كمترین مبلغی به حساب شان واریز نشده است.»
عاقلی نامشخص بودن زمان بازگشایی مهد كودك ها را مهمترین سردرگمی همكارانش در این روزها بیان می كند: «قرارداد ما با نیروهایی كه داریم تا پایان خرداد ماه بوده است. الان نمی‌دانیم كه آیا دوباره باید با كاركنان مهد كودكها قرار داد ببندیم یا خیر. از طرفی موعد تنظیم مجدد قرارداد برای واحد های استیجاری هم فرا رسیده و بسیاری از همكاران من برای پرداخت اجاره بها تردید دارند چرا كه نمی دانند تا چه زمانی تعطیلی ها ادامه دار خواهد بود.»
***بازگشایی با پذیرش یك سوم از ظرفیت
مهد كودك «آداب» در شهر رشت به دلیل همراهی‌های كاركنان آن با والدین كودكان، خوشنام شده و بر سر زبان ها افتاده است. «زهرا مدبری» مدیر این مهد كودك می‌گوید در منطقه‌ای فعالیت دارند كه خانواده های آن از سطح درآمد پایینی برخوردار هستند و به همین دلیل تا جایی كه امكان دارد همواره با تخفیف های ویژه كمك حال مادران شاغلی بوده‌اند كه برای كار در بیرون از منزل كودكان شان را چند ساعت در روز به آن ها می‌سپارند: «گیلان از جمله استان‌هایی بود كه بیماری كرونا در آن زودتر از دیگر مناطق كشور شیوع پیدا كرد. ما در ماه‌های پیش از شیوع این بیماری روش های پیشگیری از بیماری آنفولانزا را در مهد اجرایی كردیم. برای بچه‌ها ماسك تهیه شد و در همه كلاس ها فوم و ژل شستشوی دست نصب كردیم. پیش از زمان خوردن میان وعده و ناهار هم از بچه ها خواسته می‌شد دست‌های شان را با آب و صابون شستشو بدهند. بعد از شیوع كرونا در تماسی كه با والدین داشتیم آن ها از آموزش این روش ها رضایت داشتند و می‌گفتند دیگر نیازی نیست برای شستشوی دست ها یا استفاده از ماسك به بچه ها اصرار كنند. بعد از تعطیلی مهد كودك ها به مرور مشكلات ما روی هم تلنبار شد و حالا بسیاری از آنها در خطر تعطیلی قرار گرفته اند. ما در یكی از كم برخوردارترین محله های رشت فعال هستیم و درباره شهریه ماهانه تخفیف های ویژه ای برای والدین در نظر گرفتیم اما حالا با وجود بكار بستن تمام این موارد آینده نامعلومی داریم.»
مدبری با بیان این كه به زودی رسته های شغلی مختلف شروع به كار می‌كنند، ادامه می‌دهد: «مربیان دلسوز مهد كودك ها به بچه هایی كه از آن ها نگهداری می‌كنند، انس گرفته‌اند. مادران بسیاری از كودكان شاغل هستند و خبر داریم كه این بچه ها حالا هر روز در خانه یكی از اقوام نزدیك نگهداری می‌شوند و این اصلا به نفع آن ها و خانواده‌های شان نیست. مدت ها زمان برده تا یك مربی با یك كودك ارتباط رفته است و ناپایداری در روش تربیتی می‌تواند به كودكان آسیب بزند و كار مربیان را در آینده دشوارتر كند. ما یقین داریم با بازگشایی پیش دبستانی و مهد كودك ها همه خانواده ها تمایل به فرستادن كودكان شان به این مراكز نخواهند داشت؛ اما ما اعلام می‌كنیم با رعایت كامل پروتكل های بهداشتی می‌توانیم پذیرای یك سوم از كودكانی باشیم كه والدین شاغل دارند. با این روش هم از تعطیلی این مراكز پیشگیری می‌شود هم والدین شاغل این كودكان احساس آرامش بیشتری خواهند داشت.»
