ویروس كرونا به ركورد فوت روزانه 200 نفر در كشور رسیده و بدون تعارف پیش می‌رود و نشان می‌دهد كه حاضر به كوتاه آمدن نیست و تا جایی كه بتواند قربانی می‌گیرد.
چرا تلفات كرونا ركورد زد؟
ویروس كرونا به ركورد فوت روزانه 200 نفر در كشور رسیده و بدون تعارف پیش می‌رود و نشان می‌دهد كه حاضر به كوتاه آمدن نیست و تا جایی كه بتواند قربانی می‌گیرد.
سی بهمن 98 بود كه دو مورد ابتلا به ویروس كرونا در كشور گزارش و چند ساعت بعد خبر فوت هر دو بیمار نیز اعلام شد. ویروسی كه در هفدهم تیر ماه به تعداد كشته‌های شناسایی شده روزانه 200 نفری در كشور رسیده است. فوتی‌هایی كه به شكل‌های مختلف ممكن است به ویروس كرونا مبتلا شده باشند و شاید بررسی دلیل ابتلا و فوت هر كدام از آنها ممكن نباشد، اما یك چیز در همه مشترك است؛ بی خیالی در برابر كرونا.
هرچند آمار ابتلای روزانه به ویروس كرونا در كشور بر اساس معیارهای تشخیصی در آزمایشگاه‌ها به بیش از دو هزار و 600 مورد و آمار فوتی‌های روزانه هم حالا به ركورد 200 نفر در هفدهم تیر ماه 99 رسیده، اما همچنان بی خیالی در برابر كرونا ادامه دارد. ویروسی كه هم از طرف برخی مسئولان و هم از طرف برخی مردم جدی گرفته نشده و پیوند نامباركی با ویروس كرونا ساخته است.
ركورد روزانه فوت بر اثر ویروس كرونا در كشور تا قبل از هفدهم تیر ماه كه به 200 نفر رسید، در پانزدهم تیر ماه و با 163 نفر اتفاق افتاده بود. پیش از آن هم بیشترین فوتی در یك روز بر اثر كرونا مربوط به نهم تیر ماه و با 162 نفر بود.
ماسك اجباری، لازم ولی ناكافی
بر اساس تجربه‌های جهانی، ایران هم استفاده از ماسك را در فضاهای عمومی و سرپوشیده برای همه اجباری كرد. الزامی كه از پانزدهم تیر ماه 99 اجرایی و قرار شد با افراد متخلف به شكل‌های گوناگوی مثل عدم ارائه خدمت در مراكز دولتی یا نیمه دولتی برخورد شود و حتی كارمندانی كه ماسك نمی‌زنند هم غیبت بخورند.
سیما سادات لاری سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی درباره اجباری شدن استفاده از ماسك در كشور به خبرنگار سلامت ایرنا گفت: دوره اپیدمی كرونا طولانی و باورهای مردم برای پیشگیری از كرونا ضعیف‌تر شده و رفتارها تغییر كرده و در نتیجه موضوع اجباری شدن ماسك مطرح و از 15 تیر ماه اجرایی شد كه بسیار موثر خواهد بود. اصلی‌ترین عامل برای انتقال ویروس كرونا، ریزقطره‌هایی است كه موقع عطسه و سرفه و صحبت كردن به فرد مقابل منتقل می‌شود و اگر از ماسك استفاده كنیم، فرد مقابل را از انتقال بیماری محافظت می‌كنیم و وقتی هر دو طرف از ماسك استفاده كنند، درصد این پیشگیری افزایش پیدا می‌كند.
هرچند استفاده از ماسك با دستور دولت اجباری شده، اما واقعیت این است كه فقط استفاده از ماسك كافی نیست و باید شیوه برخورد با ویروس كرونا در كشور تغییر كند و از آن طرف هم فكری به حال عادی انگاری‌های كرونا شود.
نقش طرح ترافیك در تهران كرونایی
پس از شیوع بیماری كووید 19، ستاد ملی مقابله كرونا به منظور رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی، طرح ترافیك را در شهر پرجمعیتی مثل تهران لغو كرد تا شهروندان كمتر از وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده كنند. با این حال طرح ترافیك از 17 خرداد ماه دوباره از سر گرفته شد.
سعید نمكی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشكی 12 خرداد ماه در حاشیه مراسم اجرای كشوری طرح «هر خانه، یك پایگاه سلامت» در جمع خبرنگاران در این زمینه گفت: اجرای طرح ترافیك برای وزارت بهداشت اولویت نیست و سلامت مردم مهم است. به مسئولان شهرداری اعلام كردم كه برای وزارت بهداشت اجرای طرح ترافیك اولویت نیست و سلامت مردم مهم است؛ حتی آلودگی هوا نیز اكنون مساله وزارت بهداشت نیست، همان طور كه در روزهای اخیر با مساله آلودگی هوا مواجه نیستیم. با پیشنهاد شهرداری به شرط اجرای فاصله‌گذاری اجتماعی و استفاده از ماسك موافقت كردیم، اما ناوگان حمل‌ونقل عمومی همچنان كم و فرسوده است. در مورد سلامت مردم با هیچ‌كس شوخی و تعارف نداریم و اگر اجرای پیشنهاد شهرداری حتی دو درصد به افزایش ازدحام مترو و اتوبوس‌ها منجر شود، بدون رودربایستی اعلام می‌كنم كه اجرای طرح ترافیك متوقف شود.
محسن فرهادی معاون مركز سلامت و محیط كار وزارت بهداشت نیز در همین رابطه گفت: شهر تهران در وضعیت زرد است، اما برخی شهرستان‌های تابعه در وضعیت سفید قرار دارند. اگر با این روند نگران كننده پیش برویم شاید برخی محدودیت‌ها در تهران اعمال شوند. با اجرای طرح ترافیك تهران و شهرهای بزرگ مخالفیم، زیرا اجرای طرح ترافیك به معنای سوق دادن مردم به سمت سیستم حمل و نقل عمومی است. مردم نباید برای كارهای غیرضروری از خانه خارج شوند. هرچند بیش از 90 درصد مردم در متروی تهران ماسك استفاده می‌كنند، اما فاصله گذاری اجتماعی در مترو در عمل امكان‌پذیر نیست.
معاون مركز سلامت محیط و كار وزارت بهداشت پیش از این به خبرنگار سلامت ایرنا گفته بود: در مورد تراكم در مترو و اتوبوس نوعی اجبار و تحمیل به مردم وارد شده و افراد مجبور هستند با حمل و نقل عمومی سر كار خود حاضر شوند و از آن طرف، شهرداری تهران اصرار به اجرای طرح ترافیك دارد.
سیما سادات لاری سخنگوی وزارت بهداشت نیز به خبرنگار سلامت ایرنا اظهار كرد: اجرای طرح ترافیك باعث می‌شود مردم بیشتر از وسایل نقلیه عمومی استفاده كرده و در نتیجه در شهرهای پرجمعیت، تراكم در وسایل نقلیه عمومی بیشتر شده و فاصله گذاری رعایت نمی‌شود و شیوع ویروس كرونا بالاتر می‌رود.
اتفاقی كه همچنان با اصرار شهرداری تهران ادامه دارد و در آخرین اظهار نظر، مناف هاشمی معاون حمل و نقل و ترافیك شهرداری تهران در این رابطه گفت: لغو طرح ترافیك علاوه بر تشدید آلودگی هوا و افزایش سفرهای غیرضروری در مركز شهر باعث انتشار ویروس كرونا می‌شود.
هرچند مناف هاشمی به این موضوع هم اشاره كرد كه نمی‌تواند علت شیوع ویروس كرونا را بیان كند و افزود: من نمی‌توانم در مورد علل شیوع بیماری و دلایل افزایش آمار صحبت كنم، ولی در حال حاضر در مترو و اتوبوس حدود 98 درصد مسافران از ماسك استفاده می‌كنند.
مراسم عزا و عروسی یا كارناوال‌های مرگ
با این حال، همه ایران كه تهران نیست و دلیل انتشار ویروس در كشور هم فقط طرح ترافیك نیست. در شرایط شیوع ویروس كرونا در كشور، بسیاری از افراد حتی كوچكترین تلاشی برای جلوگیری از انتشار و شیوع ویروس هم نمی‌كنند و به نظر می‌رسد همه نشسته‌اند به انتظار تا وزارت بهداشت یا دولت سیاستی حاكم كرده و مانعی سر راه ایجاد كند. یكی از این موارد، برگزاری مراسم عزا و عروسی است كه گزارش‌های فراوانی مبنی بر ابتلای جمعی افراد به ویروس كرونا در این مراسم منتشر شده است.
البته در روزهای اخیر فعالیت مشاغل سه و چهار كه تالارها را هم شامل می‌شود در مناطق قرمز ممنوع اعلام شده است. با این حال برخی به برگزاری مراسم در باغ‌ها و خانه‌ها ادامه می‌دهند.
فاطمه نوروزیان مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشكی هرمزگان روز 22 خرداد 99 از ابتلای 127 نفر به كرونا به علت شركت در مراسم عروسی و مهمانی خبر داده و گفته بود: در یكی از این موارد در یكی از شهرهای استان هرمزگان، 54 نفر در پی حضور در یك مراسم عروسی و مبتلا بودن عروس به كرونا، به این ویروس مبتلا شده و حال برخی نیز مطلوب نیست. همچنین در یك مورد دیگر هم 73 نفر به طور مستقیم و غیرمستقیم به دنبال حضور در یك مهمانی ساده به این ویروس مبتلا شده و بعد از مهمانی هم به ارتباطات خانوادگی ادامه داده و دامنه شیوع به كاركنان دو اداره هم گسترش پیدا كرد.
همچنین چند روز پیش بود كه تصاویر دامادی كه دو روز پس از مراسم عروسی خود روی تخت بیمارستان خوابیده بود هم بدون محو كردن تصویر از صداوسیما پخش و باعث اعتراض بسیاری به خاطر عدم رعایت اخلاق پزشكی شد، اما اصل داستان را تغییر نداد.
ایرج حریرچی معاون كل وزارت بهداشت هم سوم تیر ماه در مشهد مقدس در همین رابطه گفته بود: یكی از پاشنه آشیل‌های كرونا همین مراسم عروسی و ترحیم است. تجمعاتی داریم كه ضروری نیست و تاثیر اقتصادی ندارد. در سه ماهه بین ماه مبارك رمضان و ماه محرم شاهد افزایش عروسی‌ها و ترحیم‌ها هستیم.
از طرفی برخی اعتقاد دارند كه حتی این شرایط كرونایی می‌تواند باعث كاهش هزینه‌ها برای ازدواج شود و بهتر است افراد جان خود و اقوام را به خطر نیانداخته و از این شرایط برای ازدواج كم هزینه استفاده كنند.
حسین علی شهریاری رییس كمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم در این رابطه به خبرنگار سلامت ایرنا بیان كرد: در مساجد و تالارها باید برخی كارها را به صورت جدی‌تر دنبال كنند و فاصله گذاری‌ها را انجام داد. به هر حال جوانان باید در این شرایط هم ازدواج كنند، اما نیازی نیست تعداد زیادی از افراد دعوت شوند. حتی می‌توان گفت موضوع كرونا فرصتی شده كه جوانان با هزینه كمتر ازدواج كنند.
ماجرایی كه حتی روز هفدهم تیر ماه صدای وزیر بهداشت را هم در آورد و سعید نمكی گفت: متاسفانه مراسم عروسی كه زنجیره‌ای از عزا را پس از خود خلق كرد. مراسم عزایی كه زنجیره‌ای از سیاه پوشی را به بار آورد. متاسفانه سفرهایی كه بمب ویروس كرونا را با خود حمل كرد.
تاثیر بازگشایی‌ها بر انتشار بیشتر كرونا
از طرفی بسیاری اعتقاد دارند كه بازگشایی‌ها و لغو دوركاری‌ها باعث انتشار بیشتر ویروس كرونا شده است. بحثی دوگانه كه باید از منظر اقتصادی و اجتماعی بررسی شود و در حقیقت تاثیر مستقیم آن روی سلامت است، اما تولیت نظام سلامت یا وزارت بهداشت نمی‌تواند نظر مستقیمی روی آن بدهد.
در این زمینه همواره بحث معیشت هم وجود داشته و قابل انكار نیست. حریرچی در این زمینه گفت: با دوگانه معیشت و سلامت مردم به صورت همزمان مواجه هستیم و حداكثر تلاش دولت و وزارت بهداشت، افزایش رونق معیشت و اقتصاد است.
وظیفه وزارت بهداشت برای بازگشایی‌ها فقط تدوین پروتكل‌های بهداشتی و نظارت بر اجرای آنها بوده، اما همین رعایت پروتكل‌ها هم به شدت كاهش پیدا كرد و تقریبا به شوخی گرفته شد.
مسعود یونسیان اپیدمیولوژیست هم در این رابطه اظهار كرد: بازگشایی‌ها بی تاثیر در افزایش میزان ابتلای مردم به ویروس كرونا نبوده است. مردم باید عاقلانه و هدفمند تصمیم گیری و رفتار كنند.
با این حال باید به موضوع بازگشایی‌ها نگاه كلان‌تری داشت و این را در نظر گرفت كه نمی‌توان كسب و كارهای كوچك را تعطیل كرد و معیشت مردم را به خطر انداخت.
تدبیرها باید ضمانت اجرا داشته باشند
وقتی تدبیری برای مقابله با یك مشكل بزرگ به كار گرفته می‌شود باید ابزاری برای رعایت آن هم وجود داشته باشد. برخی از این ابزارها با توصیه و برخی به اجبار است.
اینكه در یك موضوع چقدر می‌توان از توصیه استفاده یا به اجبار تن داد هم جای بررسی دارد. به طور مثال وقتی جاده‌ها در فروردین ماه بسته شدند، میزان سفرهای نوروزی به اجبار كمتر شد. در آن زمان هم بسیاری اعتقاد داشتند این بستن جاده‌ها باید زودتر اتفاق می‌افتاد تا از انتشار ویروس جلوگیری شود.
حالا هم كه بحث اجباری شدن ماسك مطرح شده و در این زمینه هم برخی اجبارها در نظر گرفته شده است.
رییس جمهوری در این زمینه گفت: كارمندانی كه ماسك نزنند، غیبت می‌خورند. ادارات دولتی اگر می‌خواهند خدمات ارائه دهند، مردم باید از ماسك استفاده كنند و اگر كسی از ماسك استفاده نكرد خدمت ارائه ندهند، این قانون باید ابلاغ شود.
محسن فرهادی معاون مركز سلامت محیط و كار وزارت بهداشت نیز در این رابطه تصریح كرد: همه پروتكل‌های بهداشتی باید اجرا شوند و مسئول اجرا هم همه دستگاه‌ها هستند. نظارت همچنان بر عهده وزارت بهداشت است و این وزارتخانه باید اقدامات كنترلی را تشدید كند. قرار است در مورد جاهایی كه فاصله گذاری‌ها را رعایت نمی‌كنند برخورد قضایی و حقوقی انجام شود. بررسی‌های اخیر نشان می‌دهد عدم رعایت پروتكل‌های بهداشتی منجر به افزایش بیماری و بستری شده است. بنابراین دو روش ساده بیشتر برای این بیماری نمی‌شناسیم. یك رعایت بهداشت و زدن ماسك و دوم رعایت فاصله گذاری اجتماعی، این دو مورد را اگر همه رعایت كنند طبیعتا شرایط به شرایطی كه بیماری كنترل شده بود بر می‌گردد.
به هر حال به نظر می‌رسد ركوردزنی فوت روزانه كرونا در ایران باید از چند مسیر مدیریت شود.
اول از همه جامعه و مردم هستند كه باید با این موضوع به شكلی رفتار كنند كه تخت‌های بیمارستان‌ها بیش از این پر نشود و جان‌های بیشتری از دست نرود.
بخش دوم دولت است كه باید تدابیر را به شكلی اجرایی كند كه محدودیت‌ها با ضمانت اجرایی همراه باشد و بدون اجرا باقی نمانند. همچنین اقداماتی مانند اجرای مجدد طرح ترافیك در تهران باید به فوریت لغو شود تا از حجم مسافران مترو و وسایل حمل و نقل عمومی دست كم در تهران كاسته شود.
بخش سوم هم نظام سلامت است كه حالا بعد از گذشت چند ماه به فرسودگی رسیده و با وجود ادامه داشتن تلاش شبانه روزی كادر درمان، عدم رعایت بهداشت و عادی انگاری كرونا و البته برخی تصمیم‌گیری‌ها باعث ركوردزنی فوت روزانه كرونا در كشور شده است.
گزارش از: امیر پروسنان
