آزمایش‌هایی كه برای تشخیص كرونا انجام می‌شود اعم از تست پی‌سی‌آر و... باید در آزمایشگاه‌هایی باشد كه مجوز دانشگاه مربوطه و وزارت بهداشت را اخذ كرده باشد.
مدیركل آزمایشگاه‌های مرجع سلامت وزارت بهداشت با اشاره به اینكه شكایات متعددی در رابطه با بالا بودن هزینه آزمایش‌های تشخیصی كرونا در آزمایشگاه‌های خصوصی ارائه می‌شود، گفت: در این رابطه دستورالعمل‌های وزارت بهداشت مشخص است و ما امیدواریم با تجویز بی‌جا، فشار اقتصادی به مردم وارد نشود. آزمایش‌هایی كه برای تشخیص كرونا انجام می‌شود اعم از تست پی‌سی‌آر و... باید در آزمایشگاه‌هایی باشد كه مجوز دانشگاه مربوطه و وزارت بهداشت را اخذ كرده باشد.
مدیركل آزمایشگاه‌های مرجع سلامت وزارت بهداشت ضمن تاكید بر عدم پرهیز از مراجعه خودسرانه افراد به آزمایشگاه‌ها جهت انجام تست تشخیص كرونا، هزینه‌های انجام تست PCR و سرولوژی در آزمایشگاه‌های خصوصی را اعلام كرد و گفت: البته در مورد كووید 19 نمی‌توان نتایج را در تست سرولوژی به صراحت تفسیر كرد.
به گزارش ایسنا، دكتر سمیعی در نشستی ویدئو كنفرانسی با خبرنگاران از استودیو سلامت وزارت بهداشت، بر اهمیت فاصله‌گذاری فیزیكی در مراجعه مردم به آزمایشگاه‌ها تاكید كرد و با اشاره به تجمع روزانه افراد در آزمایشگاه‌ها گفت: مهم است كه این شرایط در محیط كار نیز اجرا شود تا مردم به ویروس كرونا مبتلا نشوند.
با تجویز نابجای تست كرونا، فشار اقتصادی به مردم وارد نكنید
وی در ادامه با اشاره به اینكه شكایات متعددی در رابطه با بالا بودن هزینه آزمایش‌های تشخیصی كرونا در آزمایشگاه‌های خصوصی ارائه می‌شود، گفت: در این رابطه دستورالعمل‌های وزارت بهداشت مشخص است و ما امیدواریم با تجویز بی‌جا، فشار اقتصادی به مردم وارد نشود. آزمایش‌هایی كه برای تشخیص كرونا انجام می‌شود اعم از تست پی‌سی‌آر و... باید در آزمایشگاه‌هایی باشد كه مجوز دانشگاه مربوطه و وزارت بهداشت را اخذ كرده باشد. ما اخیرا متوجه شدیم برخی بدون مجوز، اقدام به نمونه‌گیری می‌كنند و حتی برخی كه مجوز‌هایی اخذ كرده‌اند تقلب‌هایی را صورت می‌دهند كه باید دانشگاه‌ها بر این موضوع نظارت كنند. مردم نیز در نظر بگیرند كه خودسرانه به آزمایشگاه‌ها مراجعه نكنند و تنها با نظر و تشخیص پزشك به آزمایشگاه بروند.
هزینه آزمایش سرولوژی و مولكولی كرونا
سمیعی افزود: در چندین مصاحبه كه در صداوسیما انجام شد دیدم كه مسئولین برخی آزمایشگاه‌ها در حال جا انداختن تعرفه‌هایی در ذهن مردم هستند كه لزومی ندارد. هزینه آزمایش‌های سرولوژی حدودا بین 29 تا 30 هزار تومان است؛ در حالی كه گاهی شنیده می‌شود این هزینه به بیش از 100 هزار تومان هم در برخی مقاطع رسیده است. همچنین در مورد تست تشخیصی مولكولی نیز هزینه‌ها در بخش خصوصی 586 هزار و 500 تومان است و در بخش دولتی نیز در صورتی كه با تشخیص پزشك انجام شود به شكل رایگان خواهد بود. نكته بسیار مهم آن است كه تشخیص تست سرولوژی كاری بسیار دقیق است كه به تبحر كافی نیاز دارد.
وی افزود: در خصوص قیمت‌گذاری‌ها بر انجام تست، بخش درمان نیرو‌های مسلح اقدام به تعرفه‌گذاری بر اساس دفتر ارزش‌های نسبی كرده است و این تست در آن بخش با 55 هزار تومان انجام می‌شود، اما نباید اجازه بدهیم كه این تعرفه به شكل كلی جا بیفتد.
وی با تاكید بر اینكه هیچ اقدامی به اندازه پیشگیری از ابتلا به ویروس نمی‌تواند موثر باشد، گفت: در این صورت كار به آزمایشگاه‌ها نخواهد رسید. البته باید در نظر بگیریم كاربرد آزمایشگاه و سختی كار در آن در شرایط قرنطینه و شرایط بازگشایی‌ها متفاوت است. پس از بازگشایی‌ها تقاضای مردم برای انجام تست‌های آزمایشگاه‌هایی افزایش پیدا می‌كند. از همكاران آزمایشگاهی خود می‌خواهیم در صورتی كه پیشنهاداتی برای كاهش هزینه‌های بخش آزمایشگاهی چه برای مردم و چه برای خود آزمایشگاه دارند، به ما ارائه دهند.
الزامات مراجعه به آزمایشگاه‌ها
وی با تأكید بر اینكه افراد هنگام مراجعه به آزمایشگاه‌ها حتما باید ماسك به همراه داشته باشند و نظافت دست‌ها و فاصله‌گذاری فیزیكی را رعایت كنند، تصریح كرد: همكاران من در آزمایشگاه‌ها جزو افرادی هستند كه برای تأمین وسایل حفاظت فردی آن‌ها باید بیشتر فكر شود و از مسئولان می‌خواهم در این رابطه كمك كنند. حدودا 70 آزمایشگاه خصوصی داریم كه با مراجعه به دانشگاه‌ها مجوز‌ها را برای انجام تست پی‌سی‌آر اخذ كردند، اما متأسفانه برخی انجام تست را به یك تبلیغ برای خود تبدیل كرده‌اند و وقتی چنین اتفاقی می‌افتد سامانه‌ای نیست كه در اسرع وقت به ما موضوع را اطلاع دهد و ما زمانی متوجه تخلف می‌شویم كه یا آزمایشگاه دیگری از آزمایشگاه خاطی شكایت كرده باشد یا مردم شكایات خود را به ما اعلام كنند.
برخورد با تعرفه‌های نامتعارف تست كرونا
سمیعی در ادامه سخنان خود در خصوص انجام تست‌های سرولوژی كرونا تأكید كرد: این تست‌ها بی‌ارزش نیستند، اما به اندازه كیت‌های تشخیصی تست‌هایی كه در مورد هپاتیت ب و اچ آی وی قاطع هستند، كاربرد ندارند. استفاده نادرست از این تست‌ها ممنوع است و در صورتی كه تعرفه‌ها در این زمینه رعایت نشود باید با آزمایشگاه خاطی برخورد شود. دو تست IGM و IGG وجود دارد كه سیستم ایمنی بدن در اولین مقابله با ویروس مولكولی می‌سازد كه تا یك هفته قابل اندازه‌گیری است و این به عنوان IGM شناخته می‌شود و در صورتی كه مثبت باشد نشانگر این است كه بیمار در مراحل حاد خود قرار دارد. سپس این ملكول روی IGG سوییچ می‌شود. این در حالی است كه در مورد كووید 19 نمی‌توان نتایج را در تست سرولوژی به این صراحت تفسیر كرد. این بیماری ناشناخته است و باید صبر كنیم كه بدانیم كدام آزمایش سرولوژی می‌تواند برای ما موثر باشد.
چالش كاربرد غیرضروری تست سرولوژی در كرونا
وی افزود: چندین بار از انجمن‌های آزمایشگاهی و نظام‌پزشكی دعوت كرده‌ایم و از آن‌ها خواسته‌ایم كه حتی اگر مشكلات اقتصادی دارند برخی كار‌ها را انجام ندهند. در حال حاضر ما گرفتار كاربرد غیرضروری آزمایش سرولوژی شده‌ایم. البته بدون پژوهش اطلاعات ما زیاد نخواهد شد. ماجرای تمایل به سمت تست‌های سرولوژی نیز برای كاربرد متفاوتی به اسم گواهی سلامت بود و ما هنوز امیدواریم تست‌هایی پیدا شود كه بتوانیم از آن استفاده كنیم و بیماری را مدیریت كنیم. دقت كنید كه برد در این زمانه با كسی است كه بتواند بهترین راه برای بازگشت نیرو‌ها به كار را پیدا كند. هر كشوری فاصله خودش را با بازگشت ایمن به كار به هر روشی كه به صلاح باشد، كوتاه می‌كند و در این صورت می‌تواند برنده باشد آن هم به شرطی كه با پرداخت هزینه كمتر بتوانیم موفق باشیم.
سمیعی مجدا درباره تعرفه مصوب تست‌های سرولوژی تصریح كرد: برخی از فرایند تدوین تعرفه به این شكل است كه زمانی كه خدمتی ضروری تشخیص داده شود، براساس هزینه تمام شده‌ای كه دارد تعرفه آن تعریف می‌شود. وزارت بهداشت و شورای عالی بیمه سلامت صلاحیت تصویب این تعرفه را ندارند. یعنی اگر تعرفه‌ای پیشنهاد شود تا زمانی كه هیأت دولت تصویب نكند، تعرفه قانونی نخواهد بود. در این زمینه در مورد آزمایش‌های سرولوژی یك كد، مشخص شده است كه نشان می‌دهد هزینه آزمایش حدود 29 تا 30 هزار تومان است و زمانی كه هزینه تمام شده كیت آزمایش سرلوژی كووید 19 را برآورد كردیم تولیدكننده اعلام كرد كه هزینه او بین 17 تا 17 هزار و 500 تومان است. البته در آن زمان تنها یك تولیدكننده داشتیم، اما در این فاصله چند تولیدكننده دیگر نیز بازار وارده شده‌اند.
اكنون تعرفه آزمایش‌های سرولوژی در مسیر تصویب نهایی و پیشنهاد به هیأت وزیران است و اگر رقابت در جامعه اتفاق بیفتد و قیمت كیت برای تولیدكننده كاهش یابد، با این تعرفه هم می‌تواند ارائه خدمات را انجام دهد. چیزی كه وزارت بهداشت در حال حاضر ابلاغ كرده است كد 803720 كتاب ارزش نسبی است و بخش خصوصی نیز باید هزینه حدود 29 هزار تومان را برای این آزمایش دریافت كند.
وی افزود: یكی از آزمایشگاهی‌ها از آزمایش سرولوژی در صداوسیما تعریف زیادی كرده است، اما واقعیت این است كه تست سرولوژی این طور نیست و بر روی تشخیص بیماری موثر نخواهد بود. تست‌های مولكولی یا پی‌سی‌آر نیز در بهترین شرایط ممكن است در 70 درصد موارد جواب مثبت بدهند.
سمیعی در ادامه سخنان خود با اشاره به اینكه مبارزه با كرونا یك مبارزه حاكمیتی است و همه باید تابع دستورات وزارت بهداشت باشند، گفت: هزینه‌های این بیماری به طور كلی بالاست و این در حالی است كه یك آزمایش زمانی كه منفی می‌شود شاید تا 10 دقیقه صحت داشته باشد و پس از آن ممكن است فرد مبتلا به ویروس كرونا باشد و همین عدم قطعیت در نتایج هست كه باعث اضطراب مردم و افزایش تقاضای مردم برای دادن تست می‌شود، اما باید بدانند كه تنها با مراجعه به آزمایشگاه‌های دارای مجوز آن هم با تشخیص پزشك می‌توانند پاسخ مناسب‌تری بگیرند.
احتمال منفی بودن تست سرولوژی مبتلایان كم علامت یا بی‌علامت
وی در ادامه توضیحات خود درباره آزمایش‌های سرولوژی تأكید كرد: این آزمایش واكنش سیستم ایمنی بدن به بیماری را نشان می‌دهد و در صورتی كه بخواهد پاسخ مناسبی داشته باشد باید حداقل یك هفته از زمان بیماری گذشته باشد و در صورتی كه بخواهیم آزمایش مثبت از فرد مبتلا داشته باشیم شاید حتی لازم باشد تا یك ماه نیز صبر كنیم. این در حالی است كه در افرادی كه به شكل كم علامت یا بی‌علامت به بیماری مبتلا می‌شوند ممكن است آزمایش سرولوژی منفی باشد. آزمایش سرولوژی برای بررسی‌های اپیدمیولوژی استفاده می‌شود و تفسیر آن نیز باید توسط فردی متبحر صورت بگیرد.
سمیعی همچنین درباره تأمین كیت‌های تشخیص ویروس كرونا گفت: این كیت‌ها مانند كیت‌های قبلی كه برای سایر بیماری‌ها استفاده می‌شد، تأییدیه‌های نهایی ندارند، اما چاره‌ای هم نداریم جز استفاده از آن‌ها. پس مجبور به ارائه مجوز هستیم تا كیت‌ها قابلیت خرید و فروش داشته باشند، اما مردم نباید به این كیت‌ها دل ببندند و فكر كنند با انجام آزمایش در برابر بیماری مصون خواهند بود.
170 آزمایشگاه مجاز به انجام تست كرونا
وی در ادامه سخنان خود با اشاره به اینكه در حال حاضر بیش از 180 آزمایشگاه داوطلب ارائه خدمات هستند، تصریح كرد: 70 آزمایشگاه در بخش خصوصی، 80 آزمایشگاه زیر نظر وزارت بهداشت و دانشگاه‌ها و تعدادی از آزمایشگاه‌ها نیز مربوط به سایر دستگاه‌ها هستند كه این آزمایشگاه‌ها آزمایش پی‌سی‌آر را انجام می‌دهند. از این 180 آزمایشگاه ذكر شده 170 آزمایشگاه مجوز دارند. طریقه اخذ مجوز هم به این صورت است كه آزمایشگاه مورد نظر درخواست خود را برای انجام آزمایش پی‌سی‌آر به دانشگاه تحت پوشش خود ارائه می‌دهد و پس از بررسی‌های صورت گرفته و تأیید انستیتو پاستور مجوز انجام این تست در آزمایشگاه داده می‌شود.
لزوم افزایش ظرفیت انجام تست كرونا در آزمایشگاه‌ها
وی ادامه داد: در حال حاضر در حال تدوین دستورالعمل‌هایی هستیم كه از این طریق ظرفیت بخش خصوصی را برای انجام این آزمایش‌ها افزایش دهیم. ما حدود 28 تا 30 هزار تست در روز ظرفیت انجام آزمایش را داریم، اما باید این عدد ارتقا پیدا كند؛ چرا كه در پاییز با همزمانی آنفولانزا و كووید 19 روبرو خواهیم بود. پس باید ظرفیت‌های ما افزایش یابد.
آزمایش قطعی تشخیص كرونا پی‌سی‌آر است و این اهمیت بسیار زیادی دارد كه كسی كه نمونه‌گیری و آزمایش را انجام می‌دهد مهارت كافی داشته باشد. كیت‌هایی كه استفاده می‌شود عمدتا تولید داخلی هستند؛ بنابراین در انستیتو پاستور امتحان می‌شوند و سپس در آزمایشگاه‌ها استفاده می‌شوند. اگر هر شكایتی برای كیت‌ها وجود داشته باشد رسیدگی به سرعت صورت خواهد گرفت. آزمایش سرولوژی نیز كاربرد محدودی در تعیین وضعیت افراد مبتلا شده و همچنین تعیین وضعیت جامعه خواهد داشت.
سمیعی افزود: در حال حاضر دو مطالبه در وزارت بهداشت آغاز شده است كه برای بررسی اپیدمیولوژی انجام می‌شود كه ارزش آزمایش‌های انجام شده را در برمی‌گیرد و دیگری مطالعه دیگری است كه از روی آن متوجه می‌شویم وضعیت استان‌های كشور در مقابله با ویروس كرونا به چه شكل است.
وی در پاسخ به سوالی درباره تغییرات در انجام تست‌ها در مراجعات خانوادگی یا گروهی بیان كرد: با افزایش شدت بیماری و ابتلای بیشتر مردم، ظرفیت آزمایشگاه‌های ما نیز تحت تأثیر قرار گرفته است و این اصلا جای تعجب ندارد كه زنجیره تأمین دچار مشكل شود. با دستور معاونت درمان فعلا تنها افرادی كه نیازمند به انجام آزمایش هستند، آزمایش را انجام می‌دهند و آن‌ها در اولویت قرار خواهند گرفت. اندیكاسیون‌ها در این مورد بسیار وسیع‌اند. مثلا اگر در محل كار تعریفی از مواجهه نزدیك میان افراد داشته باشیم، ممكن است ملاك انجام آزمایش میان فرد مبتلا و سایرین متفاوت باشد.
این موضوع بنا به تشخیص پزشك صورت می‌گیرد، اما زمانی كه ظرفیت آزمایشگاهی محدود باشد باید تعادل را برقرار كنیم. برای این موضوع سازمان جهانی بهداشت نیز كشور‌ها را به ایجاد تعادل تشویق می‌كند و اعلام می‌كند كسانی كه در بیمارستان‌ها بستری هستند در اولویت اول انجام آزمایش قرار دارند. اولویت دوم گروه‌های پزشكی هستند كه در ارتباط با افراد بیماری قرار دارند و گروه سوم گروهی هستند كه اولین فرد در یك خانه، پادگان و یا سایر جا‌هایی حضور داشتند كه افراد زیادی در تعامل با آن‌ها بودند.
وی افزود: سازمان بهداشت جهانی اعلام می‌كند اگر نفر اول با آزمایش مثبت شناسایی شد تمام افراد علامت‌داری كه با او در ارتباط بودند باید بدون انجام آزمایش وارد فاز ایزولاسیون شوند و بهتر است متقاعد شوند كه در این فاز قرار گیرند تا زنجیره انتقال قطع شود. در خصوص افراد بدون علامت نیز باید با رعایت پروتكل‌های بهداشتی و زدن ماسك در محل كار حاضر شوند.
سمیعی درباره شرایط انجام دوركاری در ادارات و سازمان‌ها تصریح كرد: در سازمانی كه دوركاری مبنا قرار می‌گیرد بهترین كار این است كه مسئول آی‌تی تحت كنترل مداوم پزشكی قرار می‌گیرد، زیرا او كسی است كه حضورش اهمیت زیادی در حفظ انجام دوركاری برای سایر افراد خواهد داشت و از این رو حتی این افراد اگر بدون علامت هم آزمایش بدهند آن مجموعه پول خود را هدر نداده است. البته سیاست‌ها در مجموعه‌های مختلف متفاوت است. مثلا در كارخانه‌ها ممكن است افراد صرفا با علامت‌های خود مورد بررسی قرار گیرند و مانیتورینگ علامتی انجام شود.
با نمونه‌گیری در منزل موافق نیستیم
وی در پاسخ به سوالی درباره انجام آزمایش‌های تشخیصی كرونا در منازل و با اپلیكیشن‌ها بیان كرد: خیلی وقت‌ها دیده‌ایم كه در این شرایط نتیجه به شكل مساعدی به دست نیامده است. استفاده از اپلیكیشن‌ها و تشویق مردم به دادن تست باعث موازی‌كاری با وزارت بهداشت می‌شود آن هم در شرایطی كه اطلاعات آن‌ها به دست ما نخواهد رسید. ما با این كار آزمایشگاه‌ها و نمونه‌گیری در منزل موافق نیستیم، اما در شرایطی كه فردی توانایی حضور در آزمایشگاه را نداشته باشد و پرخطر بوده، با تشخیص پزشك انجام موردی این آزمایش‌ها مشكلی ندارد.
سمیعی در پاسخ به این سوال كه آیا رفتار ویروس تغییر داشته است و آیا از روی سطوح به افراد دیگر منتقل می‌شود یا خیر، بیان كرد: نظرات در مورد نحوه انتقال ویروس در حال تكمیل شدن است و یكی از دلایلی كه سبب می‌شود نظرات متفاوت شنیده شود، این است كه مردم اجازه زندگی نرمال ندارند. به نظر نمی‌رسد رفتار مردم در استان‌های مختلف متفاوت باشد، اما می‌بینیم كه شرایط در برخی استان‌ها متفاوت است. در مورد انتقال از سطوح نیز همه چیز بسته به شرایط فیزیكی محیط دارد، اما ما تمهیداتی را اندیشیده‌ایم تا در آزمایشگاه‌ها ریسك انتقال ویروس كاهش یابد.
