مركز تحقیقات ژنتیك دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، همگام با مراكز علمی بین المللی، ماهیت و ژنتیك دقیق ویروس كووید 19 را شناسایی كرد.
ماهیت دقیق ویروس كووید 19 شناسایی شد
حسین نجم آبادی رئیس مركز تحقیقات ژنتیك دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، گفت: مركز تحقیقات ژنتیك دانشگاه علوم بهزیستی از همان روزهای اول شیوع ویروس كووید 19 در كشور، تصمیم گرفت تا با دستیابی به گونه‌های مختلف ویروس كووید 19 كه در كشور منجر به بیماری زایی شده‌اند، شناخت دقیقی از نحوه انتقال ویروس به كشور، قدرت بیماری زایی و نیز فراهم نمودن بستر مناسب برای بكارگیری درمان‌های موثر و نیز واكسن‌هایی كه به بازار عرضه خواهد شد را به دست آورد.
وی افزود: در جهت تحقق این هدف، با حمایت و تشویق معاون تحقیقات وزارت بهداشت و همكاری بخش ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشكی تهران و شبكه ویروس شناسی كشور، حدود 50 نمونه از استان‌های مختلف كشور اعم از تهران، قم، گرگان، مازنداران، خوزستان، گیلان، زاهدان و نیز كاشان و در زمان‌های مختلف از زمستان سال گذشته، بهار، تابستان و اوایل پاییز امسال، با تكنیك پیشرفته توالی یابی نسل جدید، مورد بررسی ژنومیك قرار گرفت.
نجم آبادی تصریح كرد: منبع اولیه ویروس از اوایل دی ماه سال گذشته از استان ووهان كشور چین بود، و نتایج حاصل از مطالعه بر نمونه‌های گرفته شده از استان‌های مختلف كشورمان نشان داد كه منشأ دوم ویروس در كشور، از نوع اروپایی آن بوده كه در اوایل اسفند 98، از طریق اروپا به ایران وارد شده است.
وی توضیح داد: این مطالعه با گردآوری نمونه‌های متعدد، در دوره‌های زمانی متفاوت و از استان‌های مختلف كشور انجام شده و نتایج آن بر اساس داده‌های صحیح، مستند و با توجه به شواهد علمی و بر پایه دانش ژنتیك بدست آمده است كه با بهره گیری از این یافته‌ها می‌توان به ماهیت دقیق‌تر ویروس منتشر شده در كشور پی برد و این امكان را فراهم آورد كه سیاستهای حوزه سلامت در اتخاذ تصمیم درست بر پایه مستندات و شواهد علمی قابل اعتماد تبیین گردد.
نجم آبادی تاكید كرد: این مطالعه در نوع خود منحصر به فرد و بسیار ارزشمند است، چرا كه اولاً به دلیل صحت یافته‌های به دست آمده، دوماً به دلیل به كارگیری تكنیك پیشرونده توالی یابی كل ژنوم و سوماً به دلیل دسترسی به نمونه‌هایی از ویروس كه از همان ماه‌های آغازین ورود به كشور باعث بیماریزایی گردیده‌اند، اطلاعات ما از ماهیت ژنوم ویروس از اسفند ماه تا آخرین ماه تابستان و نیز اوایل پاییز امسال را ارتقا بخشیده است.
وی افزود: نكته حائز اهمیت و در خور توجه در خصوص ویروس كووید 19، از آنجا منشا می‌گیرد كه در این خانواده ویروسی در مقایسه با سایر RNA ویروس‌ها، كمتر دچار تغییرات جهش زایی می‌گردد و دلیل آن نیز دارا بودن آنزیم پلیمراز وابسته به RNA یا (RdRP)است كه سبب شده میزان جهش زایی آن پایین‌تر از ویروس آنفلوانزا و سایر RNA ویروس‌ها باشد.
نجم آبادی ادامه داد: نكته قابل تامل دیگر آن است كه تاكنون در پایگاه بین المللی GISAID كه مركز بارگذاری جهش‌های مختلف گزارش شده از تمام دنیا است، بالغ بر تعداد 80 هزار ژنوم ویروس بارگذاری شده است و همچنین تاكنون بیشتر از 350 هزار تغییر مختلف ژنومی در نمونه‌های توالی یابی شده مشاهده گردیده است، اما اكثر این تغییرات از نظر عملكردی از اهمیت چندانی برخوردار نمی‌باشند و نقش چندانی در شیوع و شدت بیماری كرونا ندارند.
وی اظهار داشت: مطالعه انجام شده در مركز تحقیقات ژنتیك دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی نشان می‌دهد كه 14 تغییر ژنومی در بیش از 10 درصد نمونه‌ها رخ داده است كه 10 تغییر از این 14 تغییر قبلاً نیز در داده‌های جمعیت‌های دیگر مشاهده شده است و فقط 4 تغییر جدید در همان نواحی بوده كه قبلاً جهش دیده شده بود و نقش این 4 تغییر جدید در بیماری زایی هنوز بدرستی مشخص نیست.
نجم آبادی تاكید كرد: غیر از دو جهش مهم T22I و D164G، جهش جدیدی در ناحیه شاخك ویروس در مطالعه ما مشاهده نشد و در نمونه‌های بررسی شده در مركز ما نیز جهش G164 به تدریج از اسفندماه افزایش یافته است و در حال حاضر جهش غالب نمونه‌های توالی یابی شده است.
وی افزود: اهمیت این ناحیه از ژنوم ویروس در اتصال ویروس به سلول میزبان می‌باشد و همچنین محلی است كه در تولید دارو و نیز واكسن موثر، هدف قرار می‌گیرد.
نجم آبادی در عین حال گفت: نكته خوش بینانه در این مطالعه آن است كه دو جهش اشاره شده T22I و D164G، هر دو خارج از ناحیه ایی بنام RBD در شاخك ویروس می‌باشد كه در نتیجه، در تاثیرگذاری واكسن‌های تولید شده بر اساس این دو جهش مهم نخواهد بود.
وی افزود: همانگونه كه قبلاً نیز اشاره شد، تغییر D164G از اواخر زمستان رو به افزایش بوده است (كه در نمونه‌های بررسی شده از تیرماه تا مهرماه مشاهده شده)، كه دلیل انتقال سریع ویروس در ماه‌های اخیر را نیز توجیه می‌كند.
نجم آبادی گفت: مطالعات عملكردی اخیر كه بر روی گونه جدید (تغییر یافته) صورت گرفته است و در ژورنال‌های معتبر علمی به چاپ رسیده، نشان می‌دهند كه مقدار ویروس در دستگاه تنفسی بیماران افزایش یافته و سرعت انتقال آن بیشتر شده، اما شواهدی دال بر افزایش شدت بیماریزایی آن مشاهده نشده است.
وی در پایان تصریح كرد: مطالعه اخیر كه همگام با مطالعات سایر كشورها انجام گرفته است، نشان می‌دهد، برای شناسایی به موقع تغییر در ساختار و سیر گردش ویروس در طول زمان، نیاز به ادامه توالی یابی تعداد بیشتری ویروس با روش توالی یابی نسل جدید می‌باشد، تا هر چه سریع‌تر بتوان به تشخیص گونه جهش یافته جهت اتخاذ اقدامات درمانی مناسب دست یافت.
