ساخت و ساز های غیر مجاز در حریم آثار تاریخی اصفهان و كاشان آسیب جدی به بناهای تاریخی زده است.
پاركینگ تجاری باب الحوائج كاشان در حریم بلافصل دو خانه قاجاری ثبت ملی «وثقی» و «مقدم» و حریم بازار تاریخی شهر واقع است.
گودبرداری بنا پاییز سال 1397 بدون دریافت مجوز آغاز شد و تاكنون چهار مرتبه سبب وارد شدن خسارت به خانه تاریخی مقدم شده است.
اجرای طرح تجاری یاسمین در حریم خانه بروجردی‌ها در كاشان حریم باعث نگرانی و اعتراض دوست داران میراث فرهنگی شده است.
برای بررسی این موضوعات گفتگوی خبری با حضور كارشناسان این حوزه در باشگاه خبرنگاران جوان اصفهان برگزار شد.
ساخت و ساز های غیر مجاز در سایه نا هماهنگی دستگاه های اجرایی تا كجا ادامه دارد؟
میراث برای جلوگیری از ساخت و ساز‌های غیر قانونی چه اقداماتی انجام داده است؟
ناصر طاهری، معاون میراث فرهنگی اداره كل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع درستی اصفهان به خبرنگار ما گفت: میراث فرهنگی بخش مهمی از معرفی شهر و كشور به جهان است و كاشان به واسطه بناهای تاریخی ارزشمندی كه دارد در این حوزه بسیار شناخته شده است.
او افزود:میراث فرهنگی در این سال‌ها برای حفاظت از آثار تاریخی كاشان و استان اصفهان تلاش بسیاری كرده است و برای تحقق این امر سعی كرده ایم از ظرفیت‌های قانونی و رسانه‌ای مثل باشگاه خبرنگاران جوان استفاده كنیم.
ساخت و ساز های غیر مجاز در سایه نا هماهنگی دستگاه های اجرایی تا كجا ادامه دارد؟
برخی از ابنیه تاریخی حریم مصوب ندارند
طاهری ادامه داد: برای حفاظت از آثار تاریخی پشتوانه‌های حقوقی برای قسمت‌هایی كه حریم مصوب بناهای تاریخی وجود دارد، برخی از ابنیه تاریخی حریم مصوب ندارد، ولی سعی كرده ایم در طرح‌های جامع و توسعه شهری این ابنیه را به شكلی معرفی كنیم كه پشتوانه حقوقی از نظر طرح‌های توسعه شهری برای آن‌ها وجود داشته باشد.
بیشتر بخوانید
ساخت و ساز‌های غیر مجاز، آفت بافت تاریخی نصف جهان
اما و اگر‌های اجرای طرح تجاری پاركینگ باب الحوائج با وجود مخالفت‌های میراث فرهنگی
معاون میراث فرهنگی اداره كل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع درستی اصفهان گفت: محدوده بافت‌های تاریخی در طرح‌های توسعه شهری ثبت شده اند و به مراجع قانونی اعلام شده اند. شهرداری‌ها موظف هستند برای ساخت و ساز‌ها از میراث استعلام بگیرند و ما در پاسخ به استعلام شهرداری‌ها ضوابط حریم و منظر اثر تاریخی را به شهرداری‌ها اعلام می‌كنیم.
در بعضی از حریم‌ها لزوما اشاره به آزاد سازی یك پلاك شده است و نیاز به تامین اعتبار برای آزاد سازی آن است.
ساخت و ساز های غیر مجاز در سایه نا هماهنگی دستگاه های اجرایی تا كجا ادامه دارد؟
به نظر می‌رسد میراث فرهنگی زمان اعطای مجوز سخت گیری‌های لازم را ندارد و راه را برای تخلف باز می‌گذارد؟
طاهری ادامه داد: ما تلاش كردیم سیستم قضایی را با خود همراه كنیم و به نظر می رسد موفقیت بزرگی در این زمینه را كسب كرده ایم، سال گذشته مجلس شورای اسلامی قانون حفاظت از بافت‌های تاریخی را تصویب و ابلاغ كرد. یكی از بند‌های این قانون در خصوص كمیسیون ماده 100 است كه به این موضوع اشاره دارد اگر به حریم اثر تاریخی تجاوز شده باشد، این تخلف با پرداخت جریمه قابل حل نیست.
او تصریح كرد: تمام مجوز‌هایی كه میراث فرهنگی صادر می‌كند كاملا دقیق است و جای تفسیر باقی نمی‌گذارد تا مرجع صدور پروانه نتواند تفسیر خاصی از مجوز داشته باشد.
معاون میراث فرهنگی اداره كل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع درستی اصفهان گفت: استعلامی كه شهرداری‌ها از میراث فرهنگی می‌كنند بیشتر از گذشته است و اگر مسئولی بخواهد مجوز صادر كند به جزئیات طرح هم دقت لازم را دارد.
طاهری در خصوص تخلفات صورت گرفته در حریم آثار تاریخی كاشان گفت: از هتل خیابان علوی كاشان در حریم خانه بروجردی‌ها تصاویری وجود دارد كه این پلاكی كه در حال ساخت است قبلا یك ساختمان دو طبقه بوده و یك دهه است كه تبدیل به زمین شده است و تخلفی از نظر ضوابط قانونی نشده است.
او گفت: خوشبختانه طرح معماری این پلاك اصلاح شده و برای میراث فرهنگی ارسال شده و بخشی از ساختمان كه منظر خانه بروجردی‌ها را مخدوش می‌كرد از طرح حذف شده است.
ساخت و ساز های غیر مجاز در سایه نا هماهنگی دستگاه های اجرایی تا كجا ادامه دارد؟
نوش دارو پس از مرگ سهراب !
معاون میراث فرهنگی اداره كل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع درستی اصفهان در ارتباط با پاركینگ چهارسوق گفت: زمانی ما وارد این ماجرا شدیم كه گود برداری انجام شده بود، و این گود برداری در محاصره چند خانه تاریخی است كه متاسفانه در انجام این كار دانه بندی و الگو‌های معماری و ارتفاع آن رعایت نشده است.
طاهری بیان داشت: میراث فرهنگی اصفهان هیچ نقشه‌ای برای ساخت پاركینگ در كاشان صادر نكرده است، آن چه كه ما تایید كردیم نقشه‌های مقاوم سازی جداره‌های تاریخی خانه‌های تاریخی است.
برای پایان دادن به این تخلفات چه باید كرد؟
معاون میراث فرهنگی اداره كل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع درستی اصفهان گفت: در ابتدا باید آسیب شناسی شود، به اعتقاد من در برخی موارد ضعف قانونی داریم، خلا‌ها باید برطرف شود و قوانین به روز شود. قوانین ما مربوط به سال 1309 است.
او افزود: خوشبختانه آگاهی‌ها بیشتر شده و مسئولان به خصوص شهرداری‌ها كه مسئول صدور پروانه هستند باید توجه بیشتری به این موارد داشته باشند.
ساخت و ساز های غیر مجاز در سایه نا هماهنگی دستگاه های اجرایی تا كجا ادامه دارد؟
تخلف‌هایی كه صورت می گیرد با مجوز قانونی است و اگر مجوزی دارد چرا اقدامی برای جلوگیری از تكرار تخلفات نمی شود؟
محمد بناییان معاون معماری و شهرسازی اداره كل راه و شهرسازی استان اصفهان گفت: در تهیه طرح‌های جامع و تفصیلی با هماهنگی و همكاری میراث فرهنگی سعی داریم محدوده‌های مشخص شده بافت تاریخی در طرح‌ها و بناهای با ارزش تاریخی شناسایی و در نقشه‌ها لحاظ شود.
بناییان افزود: ما به عنوان دبیر كمیسیون ماده 5، بر اساس قانون شورای عالی شهر سازی و معماری ایران مرجع تغییرات در طرح‌ها تفضلی هستیم و اگر درخواستی برای تغییر در ضوابط یا كاربری در طرح‌های تفصیلی از طرف شهرداری به دبیرخانه ارجاع شود ما وظیفه بررسی آن را داریم و اگر جمیع شرایط را دارا بود در جلسه كمیسیون ماده 5 مصوبات اخذ و ابلاغ می‌شود.
او تصریح كرد: در مواد 34 و 35 قانون نظام مهندسی نظارت عالیه بر ساخت و ساز شهر‌ها بر عهده ما گذاشته شده است و ما اگر از تخلفی در حوزه تاریخی مطلع شویم بر اساس قانون وظیفه نظارت و صدور درخواست توقف آن پروژه با ما است.
معاون معماری و شهرسازی اداره كل راه و شهرسازی استان اصفهان گفت:در خصوص تخلفات صورت گرفته در كاشان گفت: این دو موضوع مصوبه كمیسیون ماده 5 ندارد، در جلسه كمیسیون ماده 5 در كاشان مطرح شد، این طرح‌ها بر اساس طرح جامع كاشان با هماهنگی میراث فرهنگی شروع به ساخت شده و موضوع از دستور كمیسیون ماده 5 خارج شد.
بناییان ادامه داد: طرح تفصیلی كاشان به دلیل حساسیت بافت تاریخی كاشان هنوز ابلاغ نشده است، حساسیت به خاطر بافت تاریخی كاشان است كه وزارت میراث فرهنگی تاكید داشتند مصوبه 168 شهر كه بافت تاریخی مصوب دارند باید در مورد شهر كاشان هم لحاظ شود.
او تصریح كرد: از آنجایی كه طرح‌ها قبل از اجرا باید در كمیسیون ماده 5 مطرح شوند و با توجه به اینكه دو طرح كاشان در این كمیسیون مطرح نشده بود، در نهایت تصمیم بر این شد كه اگر كاربری و ضوابط طرح جامع دقیقا رعایت شده باشد دیگر لزومی به طرح موضوع در كمیسیون ماده 5 نیست.
معاون معماری و شهرسازی اداره كل راه و شهرسازی استان اصفهان گفت: ما در هر مقطع زمانی كه متوجه تخلفی شویم فورا به شهرداری گزارش می‌دهیم و درخواست توقف پروژه را می‌دهیم و تا رفع توقف پیگیر موضوع هستیم، متاسفانه راه و شهر سازی ابزار اجرایی برای توقف پروژه‌ها را ندارد.
ساخت و ساز های غیر مجاز در سایه نا هماهنگی دستگاه های اجرایی تا كجا ادامه دارد؟
پای منافع مالی در میان است؟ این منافع آنقدر اهمیت دارند كه بحث‌های میراث فرهنگی در آن جدی گرفته نمی‌شود؟
استاد سد اكبر حلی، معمار و مرمت گر آثار تاریخی گفت: تا جایی كه من مطلع هستم در طرح‌های كاشان هیچ تخلفی از سمت میراث فرهنگی و شهرداری و سرمامه گذر اتفاق نیفتاده است، در جلسه كمیسیون ماده 5 مشخص شد كه، چون بر اساس طرح جامع و نقشه‌های مصوب اداره میراث فرهنگی این پروژه‌ها انجام شده، كار كاملا قانونی بوده است.
حلی ادامه داد: بافت تاریخی كاشان بسیار ارزشمند و دست نخورده است، در این بافت تاریخی تعداد زمین مخروبه داریم، آیا می‌توانیم این زمین‌های را مخروبه نگه داریم؟ آیا این بافت نباید احیا شود؟ اگر بافت را مخروبه نگه داریم ارزش واقعی آن ازبین خواهد رفت، باید ساخت و ساز‌ها بر اساس قوانین میراث فرهنگی، شهرداری و راه و شهرسازی باشد.
چرا شهرداری خود را زیاد مقید به حراست از بناهای تاریخی نمی‌داند؟
او گفت: در طول تاریخ كاشان، شهرداری كاشان یكی از موفق‌ترین شهرداری‌های كشور بوده كه به بافت تاریخی اهمیت داده است و در حال حاضر هم شهرداری كاشان به خوبی عمل می‌كند.
حلی ادامه داد: بافت تاریخی باید احیا شود و مردم باید به بافت تاریخی بازگردند، این بافت‌ها باید متناسب با هویت ملی ما احیا شود، اما اگر هر جای شهر ساخت و سازی انجام شود و در برابر آن ساخت و ساز موضع گیری كنیم بافت مخروبه می‌ماند. آیا می‌شود شهر را بر اساس نیاز‌های جدید آن توسعه داد به شكلی كه به میراث فرهنگی هم حفظ شود؟
حفظ آثار تاریخی نیازمند مشاركت مردمی است
دكتر عبدالله جبل عاملی، معمار و استاد دانشگاه گفت: حدود 90 سال پیش انجمن آثار ملی در ایران تشكیل می‌شود و این انجمن قانون حفظ عتیقات را به تصویب می‌رساند و بعد از پیروزی انقلاب قانون میراث فرهنگی تسلیم مجلس شورای اسلامی می‌شود، در مطالعه كه انجام دادیم در كشور‌های دیگری كه شهر‌های تاریخی دارند، حفظ آثار تاریخی بدون حضور مردم كار بسیار سختی است و دولت‌ها بدون مشاركت مردم نمی‌توانند كار خاصی در حراست از آثار تاریخی انجام دهند.
این استاد دانشگاه ادامه داد: كشور‌هایی كه شهر‌های تاریخی دارند بر سه اساس آثار ملی خود را حفظ می كند: اول قانون، دوم ایجاد احساس و علاقه مندی‌های فرهنگی، ملی و مذهبی و سوم ایجاد جاذبه‌های اقتصادی كه نقش جاذبه‌های اقتصادی از دو مورد دیگر بیشتر مورد توجه است.
جبل عاملی تصریح كرد: آنچه كه در بافت‌های تاریخی قابل حفظ است باید از آن محافظت كرد و آنچه كه تخریب شده است را باید طراحی و بازسازی كرد و باید به اطلاع عموم برسد.
او گفت: بافت‌های تاریخی دارای خصلت طراحی و فضا سازی درونگرا هستند، باید دفاتر طراحی تاسیس شود تا طرح‌هایی برای بازسازی این بافت‌ها انجام شود.
به نظر می رسد ناهماهنگی دستگاه های اجرایی از یك سو و قدیمی بودن قوانین از سوی دیگر باعث شده سودجویان از این خلا های قانونی و اجرایی سو استفاده كرده و با ساخت و ساز در حریم آثار تاریخی منافع اقتصادی خود را بر منافع ملی و میراث فرهنگی ترجیه داده و سود سرشار كسب كنند.
