پس از ماه‌ها تجمع نیروها و تانك‌‌ها، هشدارهای تلخ درباره خشونت و تضمین‌‌های مبهم صلح و تلاش‌‌ها برای دیپلماسی در واشنگتن، اجلاس متعدد در سازمان ملل و پایتخت‌‌های اروپا، حمله روسیه به اوكراین بامداد پنج‌شنبه با بمباران آغاز شد.
همزمان روسها حملات راكتی به چندین شهر بزرگ از جمله پایتخت این كشور یعنی كییف را آغاز كردند كه به گفته مسوولان اوكراینی تا (عصر جمعه) 137 كشته و 316نفر زخمی و حدود 100هزار نفر بی‌خانمان شده‌اند.
چرایی این جنگ
روسیه ماه‌ها نیروهای خود را در لب مرز با اوكراین مستقر كرد و همزمان با اعلام اینكه قصد حمله به این كشور ندارد، خواسته‌هایی هم از غرب داشت؛ مبنی بر اینكه كشورهای غربی نباید اجازه دهند اوكراین به ناتو بپیوندد یا اینكه كشورهای غربی باید نیروهای خود را از حوزه كشورهای سابق شوروی مانند لهستان و كشورهای بالتیك خارج كند. چندین ماه دیپلماسی اما نتیجه خاصی به دست نداد و هر بار روسیه با اعلام اینكه قصد حمله به اوكراین ندارد، اما اظهار می‌‌كرد كه از پاسخ غرب به درخواست‌‌هایش ناامید شده است.
درحالی‌كه ارتش اوكراین و جدایی‌‌طلبان لوهانسك و دونتسك همدیگر را ناقض آتش‌‌بس می‌‌خواندند، خبر رسید كه جدایی‌‌طلبان در حال اعزام زنان و فرزندانشان به سمت روسیه هستند و این یعنی زنگ خطر برای شروع یك جنگ بزرگ‌تر. گمانه‌‌زنی‌‌ها این بود كه روسیه قصد دارد فقط شرق اوكراین را به رسمیت بشناسد و حمایت از جدایی‌‌طلبان در دومای روسیه این گمانه را تقویت می‌‌كرد؛ اما با بالا گرفتن درگیریها در شرق اوكراین، روسیه نیز نیروهای خود را به‌‌گونه‌‌ای گسیل كرد كه مشخص شد قصد دارد تا كل خاك اوكراین را به اشغال خود درآورد.
مختصات جنگ بزرگ زمینی در اروپا
به نوشته روزنامه نیویورك‌‌تایمز، در روز پنج‌شنبه؛ یعنی اولین روز از اولین جنگ بزرگ زمینی در اروپا در چندین دهه، ارتش روسیه از طریق زمین، دریا و هوا وارد اوكراین شد. روسیه بیش از دوازده شهر و شهرك از جمله خارج از پایتخت، كییف را گلوله‌‌باران كرد. نیروهای روسی در چند موج از مرز اوكراین عبور كردند و در شهر بندری اودسا در جنوب فرود آمدند و از مرز شرقی، خاركی‌‌یف، دومین شهر بزرگ هم عبور كردند. در روز پنج‌شنبه، نیروها به سمت منطقه‌ای در شمال كییف حركت كردند و به سمت چرنیهف پیشروی كردند كه در حدود 80مایلی از پایتخت است. سپس روسها نبرد شدیدی را در منطقه ممنوعه چرنوبیل كه به‌‌شدت آغشته به رادیواكتیو است، آغاز كردند كه خطر آسیب رساندن به رآكتور هستهای محصورشده با بتنی را داشت كه در سال 1986 ذوب شد. با غروب آفتاب در روز پنج‌شنبه، نیروهای ویژه روسیه و نیروهای هوابرد سایت چرنوبیل را تصرف و به سمت حومه كییف پیشروی كردند. در این زمان خبر رسید كه صف‌‌های طولانی از خودروهایی تشكیل شده است كه قصد دارند از كییف خارج شوند. بسیاری از آنها به امید یافتن پناهگاهی در یكی از معدود مناطق كشور كه در حلقه نیروهای روسی نبوده حركت كردند. سوای مناطق شرقی اوكراین، تا لحظه تنظیم گزارش هم بیشتر شهرهایی كه در سمت شمال و جنوب بوده، سقوط كرده و هدف نهایی نیز تصرف كییف است.
________________________________________
ترسیم جغرافیای اشغال اوكراین
به گزارش دنیای‌اقتصاد : درحالی‌كه پدافند دفاعی اوكراین عملا زمین‌گیر شده است، درگیریها در سراسر اوكراین در روز پنج‌شنبه و جمعه ادامه یافت و نیروهای روسی از مرزهای شمال شرقی، شرق و جنوب به داخل این كشور پیشروی كردند.. همزمان برخی رسانه‌های اوكراینی نیز خبر دادند كه بخشی از نیروهای روسیه برای اشغال اوكراین از طریق كریمه وارد خاك این كشور شده‌اند.
مقامات اوكراینی همچنین در بیانیه‌ای دیگر اعلام كردند كه برخی از اهداف غیرنظامی، مورد آتش حملات قرار گرفته و نیروهای روسیه نیروگاه هستهای سابق چرنوبیل را تصرف كرده‌اند.
گفته می‌شود روسیه دو هلی‌كوپتر و هفت هواپیما را در نبرد از دست داده است.
وزارت دفاع روسیه اعلام كرد كه پدافند هوایی و پایگاه‌های هوایی اوكراین را از كار انداخته است و نیروهای روسیه بیش از 70هدف نظامی از جمله 11فرودگاه، یك هلی‌كوپتر و چهار هواپیمای بدون سرنشین را منهدم كرده‌اند. همزمان وزارت دفاع اوكراین در حساب توییتر خودش نوشت كه نیروهای نظامی روسیه وارد شهر كییف پایتخت این كشور شده‌اند.
در این حال ارتش اوكراین در یك پست در صفحه فیس‌بوك نوشته است كه نیروهای نظامی این كشور «به مقاومت» در برابر نیروهای روسیه در شمال غرب پایتخت ادامه می‌دهند.
________________________________________
ماهیت تحریم‌های غرب
دنیای‌اقتصاد در این گزارش می نویسد : به دنبال حمله روسیه به اوكراین، رئیس جمهور آمریكا از بسته تحریمی خود رونمایی كرد. جو بایدن روز پنج‌شنبه اعلام كرد كه نظام بانكی و بخش‌های فناوری و هوافضای روسیه را تحریم خواهد كرد.
اقدامات تحریمی آمریكا شامل طیف گسترده‌ای می‌شود: از مسدود كردن دارایی‌های بانك‌های بزرگ تا استقراض و ازمحدودیت در سهام تا بخش معادن، حمل‌ونقل و بخش‌های لجستیك. به نوشته «هرب- ماتینگلی» این بسته شامل تلاش‌هایی بزرگ‌مقیاس تا امروز است برای جلوگیری از دسترسی روسها به فناوری در بخش‌های نظامی و صنعتی حساس. این بسته شامل تحریم فرزندان مقام‌ها (اعم از بازیگران كلیدی، بازرگانان و تاجران بزرگ) در حلقه نزدیكان پوتین می‌شود. این تحریم‌ها در هماهنگی با متحدان غربی گرفته می‌شود و نشان‌دهنده نمایش قدرت و ابراز خشم اروپا در برابر اقدامات پوتین است .
برخی مقام‌های اوكراینی و آمریكایی از بایدن خواستند تا مقیاس و اندازه تحریم‌ها را گسترده سازد. به‌طور مثال، ولادیمیر زلنسكی، رئیس‌جمهور اوكراین در توییتی نوشت: «ما خواستار قطع ارتباط روسیه از سیستم سوئیفت هستیم.» با این حال، بایدن روز پنج‌شنبه در جمع خبرنگاران اعلام كرد كه «تحریم شخص پوتین و قطع دسترسی این كشور به سوئیفت روی میز است» اما وی آشكارا تصریح كرد كه اروپا هنوز تمایلی ندارد تا به سوی قطع دسترسی روسیه به سوئیفت به پیش برود. بایدن گفت: «این همچنان یك گزینه است؛ اما این چیزی نیست كه اروپا خواهان آن باشد.» این سخن بایدن تاكیدی است بر این دیدگاه كه اروپا در این مرحله تمایلی ندارد تا بر سر سوئیفت با روسیه سر شاخ شود.
________________________________________
پیامدهای ژئوپلیتیك جنگ چیست؟
براساس گزارش دنیای اقتصاد ، غرب می كوشد جبهه واحدی را در برابر تجاوز روسیه به اوكراین به نمایش بگذارد؛ اما در این زمینه دست به عصا راه می‌رود. مقام‌های اوكراینی از «حمله تمام‌عیار» روسیه به اوكراین خبر می‌دهند. ینس استولنبرگ، دبیركل ناتو، ضمن «اقدام شرم‌آور جنگی» خواندن تجاوز روسیه افزود كه «صلح در قاره ما نابود شده است. اكنون ما در اروپا شاهد جنگ هستیم آن هم به مقیاسی كه در تاریخ گذشته شاهد آن بودیم.» او افزود كه ناتو در «بال شرقی» خود نیروهای زمینی، هوایی و دریایی را تقویت خواهد كرد.
به گفته تحلیلگران ،تحولات اخیر نشان می‌دهد كه اروپا همچون دوران جنگ سرد در زمینه‌های دفاعی به آمریكا اتكای بیشتر و بیشتری می‌یابد و مرزهای تحت كنترل روسیه به مرزهایی نظامی تبدیل می‌شوند.
ما (اروپا) باید بار دیگر به مفهوم كهن مهار در برابر روسیه روی آوریم. این یعنی ما باید بال شرقی ناتو را تقویت كنیم و نوعی بازدارندگی در برابر پوتین به‌وجود بیاوریم
________________________________________
آینده سیاسی بایدن ؟
به گفته دنیای‌اقتصاد : حمله روسیه به اوكراین، بایدن را با یك بحران بین المللی در مقیاسی عظیم مواجه كرده است. اگرچه بایدن نقشی منفعلانه در راستای تلاش برای بازداشتن پوتین از حمله به اوكراین ایفا كرد، اما اقداماتش در بازداشتن بزرگ‌ترین قشون‌كشی به اروپا از پس از جنگ سرد به این‌سو ناكافی بود. «جولیان زلیزر» در تحلیل 24فوریه در سی‌ان‌ان نوشت: حمله تمام‌عیار روسیه به اوكراین در شرایطی رخ داد كه بایدن با تورم داخلی دست به گریبان است، بازار سهام حال و روز خوشی ندارد و میزان محبوبیت رئیس‌جمهور روز به روز كمتر می‌شود. اینها چالشی عظیم برای بایدن در عرصه سیاست داخلی و خارجی است. گزینه‌های كوتاه‌مدت بایدن محدود است. او در سخنان خود گفت: «پوتین جنگ را شروع كرد. پس باید تبعات آن را هم به جان بخرد.» بایدن ضمن اذعان به تعهد خود به «دفاع جمعی» افزود كه كشورش «از وجب به وجب سرزمین‌های متعلق به ناتو حمایت خواهد كرد.»
این تحلیلگر معتقد است كه دستان بایدن تا حدودی بسته است. اگرچه بایدن گفت كه نیرویی به اوكراین نمی‌فرستد؛ اما از سوی دیگر، پوتین تصریح كرد كه كشورش به هرگونه مداخله خارجی پاسخی قاطع خواهد داد و كشورش دارای طیف گسترده از تسلیحات استراتژیك هستهای و غیرهسته‌ای در زرادخانه نظامی خود است.
به گفته مفسران سیاسی ،اما بحران اوكراین بزرگ‌ترین چالش برای ریاست‌جمهوری بایدن است. اگر بحران بیش از حد به درازا بینجامد و در بلندمدت شاهد موج فاجعه بار انسانی باشیم، احتمالا بر سرنوشت سیاسی بایدن در 2024 تاثیرگذار خواهد بود. اگر دستیابی به صلح و ثبات در آن سوی دریاها نیازمند فدا كردن آینده سیاسی‌اش باشد، بایدن باید چنین كند.
نتیجه نظرسنجی ها در امریكا
به نوشته تحلیلگر سی‌ان‌ان شواهد نشان می‌دهد: بایدن در موقعیت سیاسی دشواری در داخل قرار دارد. در حوزه سیاست خارجی هم بایدن هنوز با تبعات خروج نیروهای آمریكایی از افغانستان دست و پنجه نرم می‌كند. در میان آمریكایی‌ها اشتهای اندكی برای درگیر شدن در تحولات روسیه- اوكراین وجود دارد. نظرسنجی CBS كه اوایل ماه جاری انجام گرفت، نشان داد كه 53درصد از آمریكایی‌ها بر این باور بودند كه آمریكا باید «خارج از مذاكرات مربوط به روابط روسیه و اوكراین قرار بگیرد.
بایدن از شكنندگی وضعیت خود در داخل آگاه است .در حقیقت، او اهرم زیادی برای مقابله با روسیه ندارد. شاید ساختارهای سیاسی داخلی هم قید و بندی بر دست و پای او باشد. او باید در حفاظت از منافع آمریكا قدرت به خرج دهد؛ زیرا اروپای بی‌‌ثبات و روسیه‌ای كه با سرعت می‌تازد، در این منافع جایی ندارند؛ درحالی‌كه می‌‌داند در حال حاضر از نظر داخلی در جایگاه قدرتمندی قرار ندارد. این شرایطی است كه می‌تواند موجب «ساختن» یا «متلاشی كردن» روسای‌جمهور باشد. تمام نگاه‌ها به بایدن است كه چگونه می‌تواند و باید این وضعیت پیچیده را در روزهای آینده مدیریت كند.
________________________________________
هدف پوتین چیست؟
دنیای‌اقتصاد می افزاید : دو سناریو برای این موضوع تصور شده است: یك؛ ضمیمه كردن اوكراین به خاك روسیه و دوم اینكه یك دولت دست‌نشانده در اوكراین به روی كار بیاید.
درباره سناریوی اول كه به گفته ناظران احتمال آن ضعیف است، به سخنان و مقاله پوتین استناد می‌شود كه اصلا كشوری به نام اوكراین را قبول ندارد. طرفداران این نظریه می‌گویند: «اوكراین دومین كشور بزرگ قاره اروپاست و به همین دلیل برای روسیه اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد.» پوتین در یك سخنرانی گفته بود: « اوكراین برای ما تنها یك همسایه نیست، بخشی از تاریخ ماست. مردم اوكراین با ما همخون هستند و با ما پیوند خانوادگی دارند. اوكراین را لنین پایه‌گذاری كرد؛ اما امروز برخی از آنها مجسمه‌های لنین را می‌شكنند و به این كار «كمونیسم‌زدایی» می‌گویند. به اعتقاد رئیس‌جمهوری روسیه در جریان سقوط اتحاد جماهیر شوروی، از روسیه دزدی شد و روسیه در شرایط دشواری قرار گرفت.» به همین دلیل پوتین بر این باور است كه كشوری به نام اوكراین اصلا وجود خارجی ندارد و تشكیل این كشور صرفا یك اشتباه بوده است.
اما طرفداران سناریوی دوم می‌گویند كه اشغال و ضمیمه اوكراین برای روسیه بسیار هزینه‌زا خواهد بود و هدف آنها براندازی زلنسكی و تشكیل یك دولت دست‌نشانده است. روسیه خود نیز گفته است، تاسیس یك دولت غیرنظامی و خلع سلاح كردن اوكراین است. آنتونی بلینكن و برخی دیگر از مقامات اطلاعاتی به سناریوی دوم باور دارند. حتی خود زلنسكی هم چنین باوری دارد. ولادیمیر زِلنسكی بامداد جمعه 25فوریه در حین صدور فرمان بسیج عمومی در سراسر اوكراین، برای مقابله با تهاجم روسیه گفت: هدف مسكو، او است. در این شرایط زلسنكی تاكید كرد كلیه افراد زیر پرچم و ذخیره مشمول این فرمان می‌شوند و باید برای مقابله با روسیه آماده شوند. او افزود كه روسها خواهان این هستند كه دولت اوكراین را سرنگون و دولتی دست‌نشانده در این كشور به‌وجود آورند. با این حال بایدن در یك سخنرانی هشدار جدی‌تری می‌دهد و می‌گوید خواب و خیال پوتین برای اشغال اوكراین، فراتر از تفسیرهایی از این دست است و جاسوس سابق كا.گ.ب سودای برقراری مجدد اتحاد جماهیر شوروی دارد.
________________________________________
تبعات حمله روسیه به اوكراین
بر اساس نوشته دنیای‌اقتصاد: تبعات حمله روسیه به اوكراین می‌تواند ابعادی بین‌المللی داشته باشد. اگر ائتلاف غرب نتواند رویكرد واحدی در برابر تجاوز روسیه اتخاذ كند، احتمال دارد كه این رویكرد به یك «هنجار» در روابط بین‌الملل تبدیل شود و سایر رقبای آمریكا از جمله چین هم رویكرد پرخاشگرانه‌تر در منطقه خود اتخاذ كنند.. چین و روسیه 4209 كیلومتر مرز مشترك دارند و در سال2001 این دو كشور «پیمان همكاری دوستی و حسن همجواری» امضا كردند كه اولین پیمان میان دو كشور از سال 1950 بود. در سال2012 چین به بزرگ‌ترین شریك تجاری روسیه تبدیل شد و جریان تجارت دوجانبه 11درصد رشد كرد و به حدود 50 میلیارد دلار رسید. روابط دو كشور در سال2014 نقطه عطف جدیدی یافت. با ضمیمه كردن كریمه از سوی روسیه، چین واكنش چندانی نشان نداد. ازآنجاكه چین دارای برخی سرزمین‌های خودمختار است (هنگ‌كنگ و تایوان از آن جمله اند)، چینی‌ها با آینده‌نگری از محكوم كردن اقدام روسیه خودداری كردند تا اگر روزی امر دایر شد بر اینكه چینی‌ها برای ضمیمه كردن هنگ‌كنگ یا تایوان به زور متوسل شوند، با مخالفتی از سوی روسها مواجه نشوند. ضمیمه كردن كریمه به روسیه باعث شد تحریم‌های غرب دامان روسها را بگیرد و به همین ترتیب، جریان سرمایه‌گذاری خارجی به این كشور كاهش یابد. این امر باعث شد روسها به آغوش چین بروند.
الكساندر گابوف، كارشناس ارشد مركز كارنگی مسكو می‌گوید: به‌رغم بدگمانی سیاستگذاران روسیه درباره دست‌اندازی چین به خاور دور روسیه و آسیای مركزی، اما پس از ماجرای كریمه، روسها اقدام چینی‌ها را نادیده گرفتند و دست دوستی به سوی آنها دراز كردند. او افزود: «چین هرگز الحاق كریمه به روسیه را تایید نكرد، اما رفتار روسیه را نیز محكوم نكرد.
اعتراض ها به حمله روسیه
در این حال با حمله روسیه به خاك اوكراین، مردم ضد جنگ نیز بلافاصله واكنش نشان دادند. به گزارش خبرگزاری رویترز، معترضان روز پنج‌شنبه در میادین عمومی و در مقابل سفارتخانه روسیه در شهرهایی مانند توكیو، آتن و نیویورك حضور به هم رساندند تا تهاجم به اوكراین را محكوم كنند؛ در حالی كه بیش از هزار نفر كه سعی در انجام همین كار را در روسیه داشتند، دستگیر شدند. گزارش های خبری محلی نشان داد كه ده‌ها معترض در پایتخت امریكا پرچم‌های اوكراین را به اهتزاز درآوردند و شعار می‌دهند: «تجاوز روسیه را متوقف كنید!» در لندن، صدها تظاهرات كننده كه بسیاری از آنها اوكراینی بودند ، مقابل خانه شماره ده داونینگ‌استریت، خانه نخست‌وزیر تجمع كردند و از بریتانیا خواستند اقدامات بیشتری انجام دهد. در شهرهای دیگر آمریكا نیز همپای واشنگتن اعتراضاتی شكل گرفت. یك پرچم غول‌پیكر در میدان تایمز منهتن، توسط جمعیتی متشكل از صدها معترض حمل شد.
در برن، پایتخت سوئیس، صدها نفر با در دست داشتن پرچم های اوكراین و شعار «صلح برای اوكراین» تجمع كردند. در ژنو نیز تظاهراتی با رویكرد استفاده پوتین از سلاح‌های هستهای راه افتاد كه رئیس‌جمهوری روسیه را یك عامل تهدیدكننده خواندند. اما در خود روسیه و در شهرهایی مثل مسكو و سن‌پترزبورگ اعتراضاتی علیه تصمیم به جنگ پوتین راه افتاد كه خبرها حكایت از دستگیری‌های گسترده دارد.
