هشت سال پس از آغاز طرح های احیای دریاچه ارومیه و پس از تداوم كاهش سطح آب این دریاچه، قرار است كمیته ای در مجلس شورای اسلامی برای تحقیق و تفحص از ستاد احیای دریاچه ارومیه تشكیل شود.
به گزارش رادیو پیام از ایسنا، سطح آب در دریاچه ارومیه هر روز كمتر شده و امروز این دریاچه رو به خشكی كامل می رود. مجید دستگاهی مدیرعامل شركت آب منطقه ای آذربایجان غربی در تاریخ 25 خرداد امسال خبر داد كه« دریاچه ارومیه 2 میلیارد و 950 میلیون مترمكعب آب دارد كه این میزان در مدت مشابه سال گذشته 4 میلیارد و 710 میلیون مترمكعب بود.» حجت جباری معاون محیط زیست آذربایجان غربی هم اخیرا اعلام كرده است كه« هم اكنون تراز دریاچه ارومیه به 1271.05 رسیده كه نسبت به زمان مشابه سال گذشته، 59 سانتی متر كاهش را نشان می‌دهد.» البته در برخی دوره ها با افزایش بارندگی ها، سطح آب دریاچه مقداری افزایش یافت اما این افزایش ماندگاری نداشت و در مجموع دریاچه رو به نابودی است.
برداشت بیش‌ازحد از منابع آب تجدیدپذیر، توسعه نامتوازن بخش كشاورزی در حوزه‌آبریز و تغییر الگوی كشت و تغییرات اقلیمی و استمرار خشكسالی از مهمترین دلایل خشكسالی این دریاچه ذكر شده است. با خشك شدن این دریاچه، یك كانون ریزگرد در داخل كشور متولد شده و این فاجعه زیست محیطی به طور مستقیم سلامت حداقل 14 میلیون نفر در كشور را تهدید می كند.
دولت روحانی از همان ابتدای آغاز به كار خود در سال 92 به موضوع دریاچه ارومیه ورود كرد و اولین مصوبه دولت یازدهم هم احیای دریاچه ارومیه بود حتی روحانی دولت خود را دولت محیط زیست می دانست. با اجرای طرح های مصوب دولت برای احیای دریاچه ارومیه قرار بود دولت سال 99 جشن احیای دریاچه ارومیه را برگزار كند. در طول سال های 93 تا 97 هم 34650 میلیارد ریال اعتبار برای این طرح تخصیص داده شد.
برای مقابله با خشك شدن دریاچه ارومیه، دولت روحانی اعلام كرد كه ادامه ساخت سدهای نازلوچای، باراندوزچای، سیمینه‌رود و لیلان‌چای را متوقف و طرح هایی از قبیل انتقال آب مازاد حوضه كلاسه به دریاچه ارومیه، انتقال پساب تصفیه‌خانه‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه به دریاچه، اجرای سیستم‌های نوین آبیاری، لایروبی و مسیرگشایی رودخانه‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه، جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز از منابع آب سطحی، مدیریت مصارف آب در بخش كشاورزی از سدهای در حال بهره‌برداری، رهاسازی آب از سدهای در دست بهره‌برداری حوضه آبریز و پروژه‌های كشت جایگزین را اجرا كرده است.
اگرچه این طرح ها در دست اجرا بود اما روند خشك شدن دریاچه ارومیه هم ادامه داشت و همین تهدید موجب شد كه دولت سیزدهم هم اعلام كند كه به دنبال احیای این دریاچه است. آیت الله رئیسی در تاریخ 30 اردیبهشت سال جاری به ارومیه سفر كرد. او در این سفر بازدید هوایی از دریاچه ارومیه داشت و در جمع مردم آذربایجان غربی اعلام كرد كه «موضوع دریاچه ارومیه فقط مختص ارومیه نیست بلكه این دریاچه یك اكوسیستم تاثیر گذار، مهم و حیاتی برای منطقه و كشور است...برای دریاچه ارومیه گام های برداشته شده اما به سرانجام نرسیده كه تلاش می كنیم این گام ها به سرانجام برسد.» علی سلاجقه رئیس سازمان محیط زیست هم در جریان این سفر گفت كه« عزم دولت برای احیای دریاچه ارومیه جدی است.»
با این حال روح الله متفكر آزاد نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسكو در مجلس شورای اسلامی اخیرا از ارائه طرح تحقیق و تفحص از ستاد احیای دریاچه ارومیه خبر داده است. او گفته است كه «ستاد احیای دریاچه ارومیه میلیاردها تومان در راستای احیای دریاچه هزینه كرد كه اكنون ثمره خاصی از این هزینه‌ها شاهد نیستیم؛ لذا معتقدیم باید نحوه عملكرد و هزینه كرد این ستاد مورد ارزیابی قرار گیرد.» متفكر آزاد خواستار اتمام پروژه‌های نیمه‌تمام و بعضاً رها شده احیای دریاچه ارومیه توسط دولت سیزدهم شد و ادامه داد: «اتمام و افتتاح تصفیه‌خانه‌های فاضلاب تبریز، آذرشهر برای رهاسازی پساب تصفیه شده به دریاچه و تونل انتقال آب كانی سیب باید در اولویت قرار گیرد تا پیكر نیمه‌جان دریاچه دوباره جان دیگری بگیرد.»
البته به نظر می رسد زور خشكسالی و كاهش بارندگی بیشتر از طرح های نیمه تمام اجرایی بوده و دریاچه ارومیه هر روز به پایان خود نزدیك تر می شود و به جای جشن باید رخت سیاه عزا بر تن كنیم. مسعود تجریشی، مجری طرح نجات این دریاچه در تاریخ 22 اردیبهشت سال گذشته درباره دلایل ناكامی در احیای دریاچه ارومیه اظهار كرد:«درست است از كه برنامه احیا عقب هستیم. در دنیا برای دریاچه‌های مشابه هم نگاه مرحله ای دارند و به بسیاری از اهداف نرسیده‌اند...هنوز راه طولانی داریم علی رغم این كه برنامه و امید داریم. بسیاری از پروژه های سازه ای ما در 2-3 ماه آینده به بهره برداری می‌رسد ولی هنوز راه‌های سخت تری مانده است. ما 50 درصد راه را رفته‌ایم. برنامه پنج ساله داده‌ایم كه امسال سال اولش شروع می شود، باید بتوانیم این مسیری كه در ابتدای آن هستیم را ادامه دهیم و الگویی برای كل كشور باشیم.» البته دریاچه ارومیه نه تنها الگو نشده بلكه عبرتی برای دنیاست كه چگونه یك دریاچه رو به نابودی رفت.
گنجاندن موضوع احیای دریاچه ارومیه در برنامه هفتم یكی از راه حل های توجه بیشتر به این موضوع زیست محیطی است. این پیشنهاد را رئیس مجلس یازدهم به دولت داده است. قالیباف روز گذشته در صحن علنی مجلس بیان كرد:«خواهش من از دولت محترم این است كه چنانچه اقداماتی كه درباره دریاچه ارومیه انجام شده اشكالاتی دارد آنها را مرتفع كنند...با توجه به در پیش بودن رسیدگی به برنامه هفتم توسعه در مجلس كاملاً آماده هستیم تا چنانچه دولت هر پیش بینی كه برای احیای دریاچه ارومیه لازم است، داشته باشد، در برنامه هفتم پیش بینی كنیم تا دچار یك فاجعه زیست محیطی در آن منطقه مهم كشور نباشیم.»
احیای دریاچه ارومیه، نه مطالبه ای محلی و ملی، بلكه یك ضرورت جدی است. جدا از تهدیدات زیست محیطی، مهاجرت گسترده تنها یكی از آثار خشك شدن این دریاچه است كه این مساله اجتماعی می تواند حتی ابعاد امنیتی پیدا كند، بنابراین دولت راهی جز تمركز برای احیای دریاچه ارومیه ندارد. آسیب شناسی طرح های در حال اجرا، تخصیص كامل بودجه و تسریع طرح ها نه یك انتخاب بلكه یك ضرورت است. شاید دیگر دریاچه ارومیه به وضعیت بیست سال گذشته بازنگردد اما نباید دست روی دست گذاشت و خشكسالی را بهانه مرگ این دریاچه دانست.
