تغییر سیستم «سلطنت به جمهوریت» همواره یكی از مطالبات بخشی از مردم به ویژه جوانان انگلیس بوده و در ادوار مختلف تاریخ این مطالبه از سوی گروههای سیاسی و اجتماعی پیگیری شده است.
یه گزارش رادیو پیام از خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: رسانه‌ها و نهادهای مختلف در انگلیس همواره تصویری از ملكه الیزابت دوم و خاندان سلطنت ارائه كرده‌اند مبنی بر اینكه تداوم نظام پادشاهی تضمینی برای حفظ حیات سیاسی -اقتصادی این كشور است كه رضایت عمومی یا اكثریت این جامعه را نیز در بر دارد. این درحالی است كه تغییر سیستم «سلطنت به جمهوریت» همواره یكی از مطالبات بخشی از مردم به ویژه جوانان این كشور بوده و شخصیت‌ها و گروههای مختلف سیاسی و اجتماعی، در ادوار مختلف تاریخ این مطالبه را پیگیری كرده‌اند.
در سال‌های اخیر نمایندگان سیاسی این رویكرد حتی آشكارا خواستار مراجعه به آرای عمومی و تصمیم گیری مردم در مورد تداوم نهاد سلطنت در این كشور یا بررسی شرایط عبور از آن، از طریق همه‌پرسی شده اند.
تاریخ چه می‌گوید؟
جمهوری‌خواهی در بریتانیا قدمتی تاریخی دارد؛ حتی این كشور در اواخر نیمه نخست قرن 17 میلادی شاهد رویارویی تمام عیارحامیان نظام سلطنت با اصلاح طلبان جمهوری‌خواه بود و در نهایت این تنش سیاسی انگلیس را به ورطه جنگ داخلی كشاند. «اولیور كرامول» نخستین شخصیت سیاسی مخالف نهاد سلطنت در سال‌های 1649 تا 1660 پرچم نخستین حكومت جمهوری را در انگلیس بالا برد.
این تغییرسیاسی اما عمر زیادی نداشت و نخستین تجربه جمهوریت در انگلیس با ابزار توطئه و سركوب شدید توسط حامیان سلطنت، شكست خورد. البته مرگ كرامول به عنوان بنیانگذار نخستین جمهوری در بریتانیا و شكست سیستمی كه او در انگلیس به یادگار گذاشت، نتوانست مطالبه طرفداران جمهوریت در انگلیس را از بین ببرد بلكه باعث شد تا این موضوع همواره به عنوان مساله‌ای ریشه‌ای در تاریخ این كشور باقی بماند.
جمهوری خواهی انگلیسی‌ها در مسیر زمان فراز ونشیب‌های مختلفی به خود دیده است. در سال‌های اخیر «جنبش جمهوری خواه انگلیس» دوباره این مطالبه را به طور جدی مورد پیگیری قرار داده است.
این جنبش در اردیبهشت ماه سال جاری، همزمان با 90 امین سالگرد تولد الیزابت دوم با انتشار بیانیه‌ای بار دیگر خواستار برگزاری همه‌پرسی در مورد آینده نظام سلطنتی انگلیس پس از مرگ ملكه شد.
اما چرا این مطالبه برای طرفداران جنبش بسیاراهمیت دارد؟ آن‌ها می‌گویند: نهاد سلطنت یادآور ستم‌هایی است كه پادشاهان انگلیس در گذشته بر مردم روا داشته و افكار عمومی در انگلیس با نظام سلطنتی به‌شدت مخالف است.
حتی درگامی جلوتر، «گراهام اسمیت» مدیر اجرایی جنبش جمهوری‌خواه چهار ماه پیش و قبل از مرگ الیزابت دوم بهترین زمان اجرای همه پرسی را در فاصله مراسم خاك‌سپاری ملكه و به تاج رسیدن فرزندش چارلز پیشنهاد داد.
جمهوری‌خواهان انگلیسی می‌گویند: نباید كسی مادام العمر و بدون برگزاری انتخابات در رأس یك حكومت قرار داشته باشد و همه‌پرسی زمینه رهایی از نظام سلطنتی را در انگلیس فراهم می‌كند.
در پیشنهاد این گروه آمده است: همه پرسی برای اصلاح قانون اساسی و نظام سلطنتی خواهد بود، ممكن است ما برنده شویم و یا حتی ببازیم اما نتیجه آن سبب روشنگری افكار عمومی خواهد شد.
نظرسنجی‌ها چه می‌گویند؟
اكنون دوران الیزابت دوم پس از هفت دهه زمامداری درراس هرم قدرت و سلطنت در انگلیس به پایان رسیده واین سوال مطرح است كه آیا حاصل این دوران رضایت مردم انگلیس برای تداوم سلطنت در این كشور را به دنبال داشته و افكارعمومی دراین زمینه چه فكر می‌كنند؟
تام ناگورسكی در گزارشی در پایگاه تحلیلی Grid می‌نویسد: الیزابت دوم محبوبیت داشت اما خاندان سلطنتی این طور نیست.
گاردین هم در سرمقاله‌ای كه پس از مرگ او منتشر شد، خاطرنشان كرد: او زمانی متولد شد كه بریتانیا بر یك امپراتوری جهانی با 600 میلیون نفر حكومت می‌كرد. او زمانی درگذشت كه بریتانیا یك كشور متوسط اروپای شمالی با آینده نامشخص است.
حتی كسانی كه چنین پیش‌بینی‌هایی را افراطی می‌دانند، اذعان دارند كه آینده نزدیك برای بریتانیا مبهم به نظر می‌رسد. ستون اخیر فایننشال تایمز آغاز شد: ما دروغ نمی‌گوییم.بریتانیا وضعیت بدی داشته است.
نتایج نظرسنجی‌های متعدد در چند سال اخیر هم حاكی از آن است كه خاندان سلطنت محبوبیت زیادی در میان مردم انگلیس ندارند زیرا نام بسیاری از افراد این خاندان با رسوایی‌های اخلاقی وسوء استفاده‌های مالی داخلی و خارجی همراه شده است.
نتایج یك نظرسنجی كه در رسانه‌های بین‌المللی در ماه مه 2021 انعكاس یافت حاكی از آن بود كه جوانان بریتانیا دیگر فكر نمی‌كنند كه این كشور باید سلطنت را حفظ كند و آن‌ها بیشتر خواهان یك رئیس دولت منتخب هستند.
طبق این نظرسنجی موسسه افكارسنجی YouGov، چهل و یك درصد از جوانان 18 تا 24 ساله انگلیسی گفتند كه باید یك رئیس دولت انتخاب شود در حالی كه 31 درصد از حضور پادشاه یا ملكه در راس سیستم سیاسی این كشور حمایت كردند.
نكته حائز اهمیت این است كه نتایج این گونه نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد كه میان جوانان و افراد میانسال و كهنسال در این زمینه اختلاف نظر وجود دارد و ایده تغییرنهاد سلطنت به سیستم انتخاباتی و مراجعه صندوق‌های رای درمیان جوانان از مقبولیت بیشتری برخوردار است. به عبارت دیگر اقشار جوان در انگلیس روز به روز فاصله بیشتری با نهاد سلطنت در این كشور گرفته‌اند.
فساد خاندان سلطنتی
برخی از اعضای خانواده سلطنتی در انگلیس چالش‌های اخلاقی و مالی را به نام خود ثبت كرده‌اند. پایگاه خبری تحلیلی insider در ماه ژوئن (تیرماه) سال جاری در گزارشی با عنوان «زندگی سلطنتی همیشه آسان نیست» فهرستی از 21 رسوایی اعضای این خاندان را فهرست كرده است.
برخی از موارد فهرست شده در این گزارش به شرح ذیل است:
- پادشاه ادوارد هشتم در سال 1936 تاج پادشاهی را رد كرد تا بتواند با یك زن مطلقه آمریكایی ازدواج كند.
-در سال 1995، دایانا در یك مصاحبه در مورد رابطه همسرش پرنس چارلز با كاملیا پاركربولز، سخن گفت.
- شاهزاده اندرو از حمایت‌های سلطنتی و عناوین نظامی خود محروم شد.
- شاهزاده مارگارت عاشق مردی متاهل شد.
- در سال 1992 در حالی كه شاهزاده چارلز و پرنسس دایانا در ازدواج یكدیگر بودند، رسانه‌ها متن گفت‌وگوی دایانا و یك معشوقه ادعایی به نام «جیمز گیلبی» را منتشر كردند.
- پرنسس «آن» در سال 1992 اعلام كرد از شوهرش طلاق می‌گیرد. او با یكی از اعضای هیات سلطنتی ازدواج كرد.
- شاهزاده هری 17 ساله در سال 2002 پس از اعتراف به پدرش كه ماری جوانا را امتحان كرده است، یك روز را در مركز توانبخشی Featherstone Lodge در لندن گذراند.
-شاهزاده هری 20 ساله با لباسی كه بازوبند نازی‌ها را بسته بود، عكس گرفت.
- در سال 2012، شاهزاده هری در یك مهمانی خصوصی در لاس وگاس برهنه شد و عكس‌های وی در روزنامه سان منتشر شد.
- در همان سال عكسی از «كیت میدلتون» همسر ویلیام منتشر شد كه وی را مجبور به عذرخواهی كرد.
همچنین روزنامه «ساندی تایمز» در گزارشی نوشت چارلز در دوران ولیعهدی از «شیخ حمد بن جاسم آل ثانی» نخست‌وزیر سابق قطر، 3میلیون یورو پول نقد در دیدارهای خصوصی در سال‌های 2011 تا 2015 دریافت كرده است.
این روزنامه در آستانه به تخت نشستن چارلز در انگلیس اعلام كرد كه این مبالغ در حساب موسسات خیریه زیرمجموعه بنیاد چارلز واریز شده و عمل خلافی صورت نگرفته است.
علاوه براین برخی رسانه‌ها گزارش داده بودند كه چارلز یك میلیون پوند از برادر بن لادن رهبر كشته شده گروه تروریستی القاعده و هدایایی از یكی از كشورهای عربی دریافت كرده است.
احتمال اعمال برخی تغییرات برای حفظ نهاد سلطنت
حتی بسیاری از طرفداران نهاد سلطنت در این كشور با توجه به هزینه‌های گسترده خاندان سلطنتی كه از جیب مردم این كشور تامین می‌شود، خواستار تغییر و اصلاحاتی در وضعیت موجود هستند، مطالبه‌ای كه در اظهارات پادشاه جدید نیز انعكاس داشته است. وی تمایل خود برای كوچك كردن سلطنت در بریتانیا مطرح كرده است.
برخی دیگر از تحلیلگران می‌گویند: اگر سوال این باشد كه پس از الیزابت دوم چنانچه قرار است نهاد سلطنت حفظ شود، اما تغییراتی را شاهد باشد، این اصلاحات و تغییرات چگونه و به چه شكل خواهد بود؟ موضوعی كه شاید پاسخ گفتن به آن نیاز به زمان داشته باشد.
اما نكته حائز اهمیت این است كه اكنون كه الیزابت فوت كرده مخالفت‌ها با اصل نهاد سلطنت احتمالاً فضای بیشتری برای مطرح شدن پیدا می‌كند و به همین دلیل فرضیه بروز اصلاحات در این نهاد حتی در حد شكل و ظاهر برای حفظ آن بیش از گذشته قوت می‌گیرد.
نكته حائز اهمیت این است كه مدل‌های متفاوتی از سلطنت در اروپا و اطراف بریتانیا، به ویژه در كشورهای اسكاندیناوی وجود دارد. در این كشورها خانواده‌های سلطنتی نسبتاً مدرن و زمینی‌تری به دلیل اصلاحات در این سیستم وجود دارد. به طور مثال پادشاهی‌ها در اسپانیا و هلند تلاش‌هایی را برای مدرن سازی و نزدیك شدن به دموكراسی بیشتر انجام داده‌اند كه هریك نتایج متفاوتی كسب كردند.
پایگاه خبری دانشگاه آمریكایی Rutgers با انتشار گزارشی با عنوان «آیا سلطنت در انگلیس پس از ملكه الیزابت دوم ادامه خواهد داشت؟» نوشت: بریتانیا در 70 سال گذشته تغییرات زیادی كرده است و در این مدت ملكه وظیفه دشوار و شاید غیرممكنی را داشت تا از نهادی محافظت كند كه اصولاً مدت‌ها از تاریخ فروش آن گذشته است.
این نشریه نوشت: نظام سلطنتی زنده مانده است، اما باید تغییر می‌كرد. در مقاطع مختلف، الیزابت به تلاش‌هایی برای مدرنیزه كردن سلطنت اجازه داد اما درعین حال آثار گذشته را حفظ كرد.
این گزارش حاكی است: رسانه‌های جمعی مدرن در انگلیس الیزابت و خانواده اش را به افراد مشهور جهانی تبدیل كردند. در سال 1997، مرگ دایانا چیزی را آشكار كرد كه به نظر می‌رسید یك گسست خطرناك میان پادشاه و مردم بود. از آن زمان، وظیفه ایجاد یك سلطنت كاملاً مدرن همچنان به عنوان یك چالش در این سیستم باقی ماند، آن گونه كه اصطكاك میان خانواده سلطنتی و هری و مگان آن را به وضوح نشان می‌دهد.
