هنر تذهیب به عنوان بیست و دومین عنصر میراثفرهنگی ناملموس ایران در هجدهمین نشست كمیته بینالدولی پاسداری از میراثفرهنگی ناملموس یونسكو ثبت جهانی شد.
هنر تذهیب روز چهارشنبه 15 آذرماه 1402 در سومین روز از هجدهمین نشست كمیته بین الدولی پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس كه در شهر كاسان جمهوری بوتسوانا در آفریقا برگزار می شود، در پروندهای مشترك ایران جمهوری آذربایجان، تاجیكستان، تركیه و ازبكستان در فهرست جهانی یونسكو قرار گرفت.
تذهیب از ریشۀ ذَهَب (به معنی طلا) گرفته شده است. تذهیب را زراندود یا طلاكاری مینامند. دلیل این نامگذاری استفاده از محلولهای طلا (سایر رنگها و محلولهای براق و درخشان) برای طراحی نقوش تذهیب بوده است. اما لغت تذهیب را در اصطلاح میتوان به معنی آراستن نیز دانست. چرا كه هدف اصلی هنر تذهیب، آراستن صفحات كتاب، قطعات خوشنویسی و حاشیه نقاشیها به ویژه صفحات قرآن كریم است.
این هنر قبل از اسلام نیز رواج داشت و در آن زمان زرنگاری نامیده میشد. پس از ظهور اسلام، در ایران برای تزئین قرآن استفاده میشد. قرآن های خوشنویسی و تذهیب قرون اولیه اسلامی مشابه نقاشیهای تزئینی دوره ساسانی است.
تذهیب دارای سبكهای مختلفی است. از جمله سبكهای تذهیب میتوان به سبك سلجوقی (مانوی)، سبك ایلخانی، سبك تیموری، سبك شیراز، سبك صفوی و سبك قاجار اشاره كرد. در عصر صفوی، اصفهان به مركز هنر تذهیب و خوشنویسی تبدیل شد. در این مركز با استفاده از رنگهای طلایی، لاجوردی، شنجرفی، سبز، زرد و سفید تغییرات زیبایی را در این هنر ایجاد كردند. ابزار آن شامل قلممو، خط كش، پرگار و مهره است.
از ایران 3 پرونده برای ثبت جهانی در هجدهمین نشست كمیته بینالدولی پاسداری از میراثفرهنگی ناملموس بررسی میشود كه شامل افطار و مراسم اجتماعی- فرهنگی آن (مشترك با آذربایجان، تركیه و ازبكستان)، هنر تذهیب (مشترك با آذربایجان، تاجیكستان، تركیه و ازبكستان) و جشن سده (مشترك با تاجیكستان) است.
هجدهمین نشست كمیته بین دولتی پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس از 13 تا 18 آذرماه 1402 در در شهر كاسان جمهوری بوتسوانا آفریقا در حال برگزاری است.