دوره حكومت پهلوی یكی از بحث‌برانگیزترین فصل‌های تاریخ معاصر ایران است كه با سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌های بحث برانگیز همراه بود.
این دوره اگرچه با ادعای مدرنیزاسیون و پیشرفت آغاز شد، اما در عمل تأثیرات منفی عمیقی بر صنایع داخلی، استقلال كشور و ساختار اجتماعی ایران گذاشت. در این مقاله، به بررسی برخی از این تأثیرات منفی و پیامدهای آن می‌پردازیم.
صنایع داخلی و چالش‌های پیش رودر دوران حكومت پهلوی، حمایت از صنایع وابسته به خارج به یكی از اولویت‌های اصلی تبدیل شد. این سیاست اگرچه در كوتاه‌مدت به رشد ظاهری اقتصاد كمك كرد، اما در بلندمدت باعث تضعیف صنایع داخلی شد. با تمركز بر واردات و وابستگی به فناوری‌های خارجی، توانایی تولید داخلی كاهش یافت و بسیاری از صنایع محلی به مرور زمان از رقابت بازماندند. این روند نه تنها اقتصاد كشور را شكننده كرد، بلكه وابستگی ایران به قدرت‌های خارجی را نیز افزایش داد.
نقش متخصصان در پیشرفت كشوریكی از رویكردهایی كه می‌توانست به تقویت استقلال كشور كمك كند، واگذاری امور به افراد متخصص و دلسوز بود. این روش نه تنها باعث افزایش كارایی در بخش‌های مختلف می‌شد، بلكه می‌توانست به كاهش وابستگی به خارج نیز منجر شود. متأسفانه، در دوران پهلوی، این رویكرد به اندازه كافی مورد توجه قرار نگرفت و بسیاری از تصمیم‌گیری‌ها تحت تأثیر منافع خارجی و افراد غیرمتخصص انجام می‌شد.
وابستگی به قدرت‌های جهانییكی از ویژگی‌های بارز حكومت پهلوی، وابستگی شدید به قدرت‌های خارجی بود. این وابستگی در حوزه‌های مختلفی مانند اقتصاد، سیاست و حتی فرهنگ مشهود بود. به عنوان مثال، بسیاری از پروژه‌های بزرگ صنعتی و نظامی با مشاركت كشورهای خارجی انجام می‌شد كه این امر باعث افزایش نفوذ آن‌ها در امور داخلی ایران می‌شد. این وابستگی نه تنها استقلال كشور را تهدید می‌كرد، بلكه باعث ایجاد شكاف بین حكومت و مردم نیز شد.
سیاست‌های فرهنگی و مذهبیحكومت پهلوی با هدف مدرنیزه كردن جامعه، سیاست‌هایی را در پیش گرفت كه به مقابله با نهادهای دینی و كاهش نقش آن‌ها در جامعه منجر شد. این سیاست‌ها اگرچه با هدف ایجاد یك جامعه سكولار و مدرن اجرا می‌شد، اما در عمل باعث ایجاد تنش‌های اجتماعی و نارضایتی گسترده شد. كاهش نقش دین در جامعه و محدود كردن فعالیت‌های مذهبی، به ویژه در میان اقشار مذهبی، با مقاومت زیادی مواجه شد.
محدودیت‌های اعمال شده بر مراسم مذهبییكی از اقدامات اولیه حكومت پهلوی در راستای سیاست‌های فرهنگی، محدود كردن مراسم مذهبی مانند عزاداری ماه محرم بود. این اقدام به عنوان بخشی از برنامه‌های كلی حكومت برای كاهش نفوذ دین در جامعه انجام شد. با این حال، این محدودیت‌ها نه تنها نتوانستند به اهداف خود دست یابند، بلكه باعث تقویت احساسات مذهبی و افزایش مقاومت مردم در برابر حكومت شدند. مراسم مذهبی به عنوان بخشی از هویت فرهنگی و اجتماعی مردم، نقش مهمی در حفظ انسجام جامعه ایفا می‌كردند.
دوران حكومت پهلوی با سیاست‌هایی همراه بود كه تأثیرات عمیقی بر صنایع داخلی و استقلال ایران گذاشت. كاهش توانایی صنایع داخلی، وابستگی به قدرت‌های خارجی و مقابله با نهادهای دینی از جمله مهم‌ترین پیامدهای این دوره بودند. در مقابل، رویكردهایی مانند واگذاری امور به متخصصان داخلی و تقویت صنایع محلی می‌توانست به افزایش استقلال و خودكفایی كشور كمك كند. این درس‌های تاریخی می‌توانند برای آینده ایران راهگشا باشند.
