شب بلند دلواپسی

شب بلند دلواپسی
زیر چشم‌های بیشترشان گود افتاده است. از روی شیلد و عینك تلقی محافظی هم كه به چشم دارند می‌توان چشمان مهربان اما خسته پرستاران را دید. یكی از آنها از روی صندلی كه بلند می‌شود تا به درون بخش برود، انگار بار سنگینی را بر دوش می‌كشد، باری كه ماه‌هاست، روی شانه‌اش سنگینی می‌كند. اگر از او درباره مشكلاتش بپرسید چین می‌اندازد به ابروهایش و می‌گوید از كجا بگویم؟ از معوقات چند ماهه، یا از فشار كاری یا از كمبود نیرو؟ خدا فقط خودش رحم كند. امشب كه شب یلداست خانواده‌ها مراعات حال خودشان و كادردرمان را بكنند. بیشتر پرستاران به جای این كه از كار در بیمارستان خسته باشند، از وعده‌های مدیران دولتی و دورهمی‌های مردم دلگیر هستند. از این كه وعده جذب نیروی تازه نفس عملی نمی‌شود و سهم آنها از بودجه‌هایی كه برای پرداخت كارانه‌های عقب افتاده، در نظر گرفته می‌شود ناچیز است. از این‌كه آنها در خط مقدم نبرد با كرونا قرار دارند، اما برخی شهروندان بی‌خیال درد و رنج آنها دور هم جمع می‌شوند، تا به كرونا دوباره فرصت طغیان بدهند. بیشتر پرستاران از هم اكنون نگران سه هفته دیگر هستند، وقتی خاطره‌های شب یلدا به پشیمانی گره می‌خورد و عزیزانی تبدیل به خاطره می‌شوند كه امشب برای دیدن‌شان پافشاری كردیم.

پرستاری به روایت آمار
از حدود یك‌سال پیش كه ویروس كرونا در جهان شایع شد سازمان جهانی بهداشت اعلام كرد بیماری كرونا، دارو ندارد و تنها راه مقابله با آن، مراقبت از بیماران است. این جمله كه ادا شد، همه نگاه‌ها دوخته شد به جامعه حدود 145 هزار نفری پرستار كشور كه دغدغه‌شان مراقبت از بیماران است. نكته اما اینجاست تعداد پرستارانی كه در بیمارستان‌ها كار می‌كنند نسبت به جمعیت كشور مناسب نیست. براساس استانداردهای جهانی به ازای هر هزار نفر حدود 10 پرستار باید در بیمارستان‌ها مشغول به كار باشند. در ایران اما، برای هر هزار نفر فقط یك و نیم پرستار در بیمارستان‌ها كار می‌كند و 50 هزار پرستار هم بیكار، منتظرند تا به كار گرفته شوند. تعداد كم نیروی پرستاری در پاندمی ویروس كرونا بیشتر خودش را نشان داد و این روزها تعداد كم پرستاران به مهار نشدن كرونا دامن می‌زند. از 145 هزار پرستار شاغل در كشور، حدود 60 هزار نفر یك یا چند بار، به ویروس كرونا مبتلا شده‌اند و در حال حاضر حدود 6000 نفرشان به خاطر ابتلا به ویروس كرونا در قرنطینه به سر می‌برند. بدتر این كه حدود 100 پرستار، در حدود 10 ماهی كه از شیوع ویروس كرونا در كشور می‌گذرد، به شهادت رسیده‌اند اما در آبان ماه تعداد مرگ و میر پرستاران، به یكباره افزایش پیدا كرد 30پرستار به خاطر ابتلا به كرونا، جان خود را از دست داده‌اند، یعنی در آبان، روزی یك پرستار را از دست داده‌ایم؛ در آذرماه حدود 15پرستار به‌خاطر كرونا به شهادت رسیده‌اند. همه این اعداد و ارقام، شرایط بد جامعه پرستاری در كشور را نشان می‌دهد.



حمایت‌های كاغذی از پرستاران
مطالبات جامعه پرستاری آن‌قدر به تاخیر افتاده كه به نظر می‌رسد بیشتر مردم از آن خبر دارند. این كه حالا چند ماهی می‌شود، اضافه‌كار و كارانه‌شان پرداخت نشده است. این‌كه خسته و منتظر نیروی تازه نفس تا جان در بدن دارند، كار می‌كنند؛ این درد‌دل همه پرستاران كشور است. سجاد محمدی، پرستار یكی از بیمارستان‌های خصوصی كشور می‌گوید حدود شش ماه است كه بیمارستان كارانه و اضافه كارش را واریز نكرده است. او ماه قبل كارانه و اضافه كار خرداد را گرفت، مبلغی كه به نظر او شبیه به شوخی بود. به او تنها 300 هزار تومان، كارانه و اضافه كار پرداخت كردند تا به قول محمدی، سرخوردگی به سراغش بیاید و از این كه زیاد كار كرده است، پیشمان بشود. نیكی افضلی، پرستار یكی از بیمارستان‌های پایتخت، از حال روحی بدش می‌گوید. او می‌گوید هر روز شاهد ابتلای همكارانش به بیماری كروناست و حتی جان دادن، دو نفر از همكارانش را به چشم دیده است. او هر روز باید به محل كارش برود و از بیماران مراقبت كند. این پرستار به‌خاطر كمبود نیرو اجازه مرخصی ندارد، اما مگر با روحیه خراب می‌شود، از افراد بیماری كه در آی‌سی‌یو منتظر رسیدگی هستند، مراقبت كرد؟ برای دیگر پرستاران اما، مشكلات رنگ و بوی دیگری دارد.
شهربانو جعفری، پرستاری كه حالا 32 سال است كار می‌كند، می‌گوید ویروس كرونا باعث شده است تا جامعه و مدیران سلامت به پرستاران توجه كنند، حال این‌كه مشكلات جامعه پرستاران سال‌هاست وجود دارد. او مشكل بزرگ پرستاران را اجرایی نشدن قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاران می‌داند، قانونی كه به گفته این پرستار با سابقه بیش از 10 سال است در مجلس تصویب شده است، اما اجرایی نمی‌شود.
او می‌گوید باید با عدالت بیشتری با كادر درمان برخورد شود. آن‌طور كه خانم پرستار می‌گوید بودجه هرساله وزارت بهداشت و درمان، با عدالت بیشتری باید بین همه اعضای كادر درمان، پزشكان، بهیاران، كارشناسان پیراپزشكی و پرستاران تقسیم شود، نه این كه به قشر خاصی توجه بیشتری شود.



خانواده شهدا در انتظار حمایت
اسفندماه بود كه قرار شد كادر درمانی كه در راه خدمت به مردم، به خاطر ابتلا به ویروس كرونا جان خود را از دست داده‌اند، شهید راه خدمت خوانده شوند. قراری كه البته مورد تایید همه مسؤولان قرار گرفت. در مدت‌زمان 10ماهه شیوع ویروس كرونا اما هیچ اقدامی از طرف مدیران سلامت انجام نشد. سازمان نظام‌پزشكی گزارش كرده آمار حدود 200نفر شهید سلامت باید مورد تایید وزارت بهداشت و درمان قرار بگیرد. به همین دلیل به نظر می‌رسد تنها تلاش وزارت بهداشت و درمان برای حمایت از شهدای سلامت افتتاح چند پروژه عمرانی و نامگذاری آنها به یاد شهدای سلامت است. خانواده‌های پرستارانی كه در راه خدمت به شهادت رسیده‌اند اما هیچ ادعا و درخواستی ندارند. فرشته سلمانیان، كه خود پرستار است و در اسفندماه، همسر پرستارش را به خاطر ابتلا به بیماری كرونا از دست داده است می‌گوید، ما وظیفه‌مان را انجام داده‌ایم. او می‌گوید هیچ‌كدام از مدیران وزارت بهداشت و درمان، حال او را نپرسیده‌اند و او خود از تنها دخترش مراقبت می‌كند. شرایط برای برخی خانواده‌های شهدای سلامت، اما بدتر از اینهاست. چراكه برخی سرپرست خانواده را از دست داده‌اند و حال، به كمك اعضای خانواده‌شان روزگار می‌گذرانند. این را همسر یكی از پرستارانی كه در مردادماه به شهادت رسیده است به ما می‌گوید. این‌كه به خاطر تعلل وزارت بهداشت و درمان، پرونده همسر شهیدش بلاتكلیف است و او باید ماه به ماه، منتظر باشد تا اعضای خانواده‌اش به او كمك مالی كنند.



هزار وعده ناتمام
از 30 بهمن كه به‌طور رسمی اعلام شد، ویروس كرونا در كشور شایع شده است تا امروز 30 آذر وعده‌های زیادی به كادر درمان و جامعه پرستاران داده شده است، وعده‌هایی كه البته بسیاری از آنها، به مرحله اجرایی نرسیده‌ است. اولین وعده مدیران سلامت، استخدام 3000 نیروی پرستار در قالب قرارداد 89 روزه بود. طرحی كه در اسفندماه، سازمان برنامه و بودجه هم اعتبار اجرایی شدن آن را به وزارت بهداشت و درمان داد. در قراردادی كه با پرستاران بسته شد، ذكر شده بود پرستاران بیمه می‌شوند، كارانه و اضافه كار دریافت می‌كنند و البته بعد از پایان 89 روز، اولویت استخدام با آنهاست.
بعد از گذشت 89 روز اما، ورق برگشت. برخی دانشگاه‌های علوم پزشكی استان‌ها، به مفاد قرارداد عمل نكردند و حق و حقوق پرستاران را داده و نداده، آنها را اخراج كردند. حالا بیش از شش ماه از مشكل به‌كارگیری پرستاران 89 روزه می‌گذرد و هنوز مشكلات‌شان حل نشده است. مریم حضرتی، معاونت پرستاری وزارت بهداشت و درمان، در این باره عنوان كرد برخی از پرستاران جذب شده‌اند و پرستاران دیگری كه جذب نشده‌اند، می‌توانند در زمان برگزاری آزمون استخدامی، از مزایای حضور در طرح 89 روزه استفاده كنند.پرداخت كارانه كرونا، یكی از وعده‌های دیگر وزارت بهداشت و درمان به پرستاران بود. بعد از سه ماه كه كارانه كرونا را پرداخت كردند، اما آن چیزی نبود كه انتظار می‌رفت. به برخی از آنها، فقط 100هزار تومان و به برخی دیگر 300هزار تومان كارانه كرونا پرداخت شد. این درحالی است كه سازمان برنامه‌وبودجه، حدود 11هزار و 500میلیارد برای پرداخت كارانه كرونا، به وزارت بهداشت و درمان پرداخت كرده است.
محمد شریفی‌مقدم، دبیركل خانه پرستاری، به ما گفت فقط 5 درصد از این پول، صرف پرستاران شده و بقیه برای هزینه‌های درمان و تامین تجهیزات صرف شده است. استخدام 30هزار نیروی پرستار، دیگر وعده‌ای است كه به مناسبت روز پرستار داده شده، هرچند بسیاری از مدیران سازمان نظام‌پرستاری معتقدند این وعده هم عملی نمی‌شود. پرداخت كارانه ویژه كرونا در روز پرستار، وعده دیگری است كه باید منتظر ماند و دید چه سرنوشتی پیدا می‌كند؛ آیا به فراموشی سپرده می‌شود؟


پرستار، پرستار ندارد
از علی‌اكبر جراحی، نایب‌رئیس شورای عالی نظام پرستاری، دلیل عملی نشدن وعده‌های مدیران به پرستاران را می‌پرسیم. او می‌گوید یكی از مهم‌ترین دلایل عملی نشدن وعده‌ها، این است كه در سازمان‌ها و نهادها، به نیروی انسانی توجه نمی‌شود. حال این كه مهم‌ترین سرمایه یك سازمان و یا ارگان، نیروی انسانی است. او می‌گوید در نظام سلامت كشور، ابتدا تخت‌ها و بخش‌های بیمارستانی افتتاح و بعد به تامین نیروی انسانی فكر می‌شود. او درباره استخدام‌هایی كه قرار است انجام شود نیز می‌گوید 50درصد از پرستارانی كه استخدام می‌شوند، در بخش درمان به كار گرفته و 50درصد بقیه، در بخش فوریت‌های پزشكی و بخش‌های اداری دانشگاه‌ها كار می‌كنند و این یعنی كمبود نیروی پرستاری با استخدام پرستاران تمام نمی‌شود. به نظر شمس‌الدین شمسی، رئیس شورای عالی نظام پرستاری كشور اما مشكلات پرستاران، به استخدام خلاصه نمی‌شود. استخدام نیروی تازه‌نفس یكی از مشكلات آنهاست. تعداد زیادی از پرستاران، استخدام دولت نیستند و به صورت شركتی و در بیمارستان‌های خصوصی كار می‌كنند. او می‌گوید خاطره اخراج پرستاران و دیگر كادر درمان در اردیبهشت و خردادماه امسال، به خاطر كاهش درآمد بیمارستان‌های خصوصی، هنوز از یادمان نرفته است. به گفته شمسی، مشكل امنیت شغلی برای پرستاران شركتی باید حل شود. آن‌طور كه رئیس شورای عالی نظام پرستاری می‌گوید نظام پرداخت در وزارت بهداشت و درمان مشكل دارد و به خاطر همین است كه پرستاران و دیگر كادر درمان، تا شش ماه معوقه كارانه و اضافه‌كار دارند. حل همه این مشكلات به نظر شمسی در وزارتخانه و دیگر ارگان‌ها و نهادها، خیلی كند پیش می‌رود و سازمان نظام پرستاری هم به گفته او تنها می‌تواند به آنها فشار وارد كند تا شاید اجرایی شدن كارها با سرعت بیشتری انجام شود. او می‌گوید در مدت حدود 10 ماهه شیوع ویروس، پنج مكاتبه با رئیس‌جمهوری داشته و به خاطر همین است كه مجوز استخدام 30 هزار پرستار داده شده است. مشكل اما اینجاست كه كمبود 70درصدی نیروی پرستار، روحیه ضعیف پرستاران در این روزها و نظام پرداختی كه دچار اختلال است، بر عملكرد پرستاران تاثیر می‌گذارد و كیفیت كارشان را پایین می‌آورد. همه این مشكلات اما به زیان جامعه تمام می‌شود.