دیدار جمعی از دانشجویان با رهبر انقلاب
پیام ولایت
در دیدار 3 ساعته‌ی عصر چهارشنبه هزاران نفر از دانشجویان با رهبر معظم انقلاب اسلامی، نمایندگان تشكلهای «علمی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و صنفی دانشجویان» حدود دو ساعت به بیان دغدغه‌ها و دیدگاه‌های خود درباره‌ی مسائل مختلف روز پرداختند و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای نیز نكات مهمی درباره‌ی مسائل مطرح‌شده و نیز موضوع راهبردی «چگونگی ورود جوانان به میدان و شتاب یافتن حركت عمومی كشور برای تحقق چشم‌انداز روشن انقلاب اسلامی» بیان كردند.
رهبر انقلاب اسلامی در ابتدای سخنان خود، دانشجویان و جوانان را به بهره‌گیری از فرصت كم‌نظیر ماه مبارك رمضان برای تقویت رابطه با خداوند متعال توصیه كردند و گفتند: این فرصت مغتنم انس با قرآن و نماز و دعا را به یك عادت نیكو و ماندگار تبدیل كنید.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در ادامه، جلسه‌ی دانشجویی امروز را جلسه‌ای پرنشاط، و روحیه‌ی جوانی و سرزندگی را موجب پیشرفت و استفاده از فرصتها در كشور برشمردند و افزودند: در مطالبتان غالباً دردها و نگرانی‌ها را بیان كردید، من نیز با بیان نگرانی‌ها و اشكالها كاملاً موافقم ولی توجه داشته باشید اگرچه روحیه‌ی نشاط و طلبكاری خیلی خوب است اما در بیان تعابیر و انتقادها باید دقت كنید چراكه بی‌دقتی در بیان، علاوه بر مؤاخذه‌ی خدایی، آثار نامطلوب دیگری خواهد داشت.
رهبر انقلاب اسلامی سپس با اشاره به چند مورد از مطالب دانشجویان و در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینكه «آیا اشكالات و كمبودهای كنونی ناشی از اشكال ساختار است یا ضعف كارگزاران» گفتند: ساختار قانون اساسی ساختار خوبی است و اشكالی ندارد، البته در همه‌ی كشورها از جمله در كشور ما ساختارها در طول زمان تكمیل و نواقص و خلأهای آنها برطرف میشود، همانند اینكه در گذشته، مجمع تشخیص مصلحت نظام وجود نداشت اما امروز وجود دارد.
ایشان درخصوص ایده‌ی «نظام پارلمانی» خاطرنشان كردند: این مسائل را در مجمع بازنگری قانون اساسی به تفصیل بحث كردیم و به این نتیجه‌ی امروز رسیدیم، چراكه مشكلات نظام پارلمانی برای كشور بیش از مشكلات نظام ریاستی است.
رهبر انقلاب در جمع‌بندیِ پاسخ به این سؤال تأكید كردند: در ساختار مشكلی وجود ندارد البته امكان كم و زیاد كردن آن وجود دارد، اما كارگزاران، اشكالها، كوتاهی‌ها، ناتوانی‌ها و سلایق گوناگونی دارند كه نتیجه‌ی آن، این كمبودها میشود. البته اشتباه‌های ما مسئولان مانند اشخاص عادی نیست و شكافهای بزرگی در متن جامعه ایجاد میكند.
نكته‌ی بعدی كه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به آن پرداختند، انتقاد یكی از دانشجویان از روند نامناسب خصوصی‌سازی‌ها و درخواست توقف آن بود.
ایشان با اشاره به خطاهای بزرگ انجام‌شده در زمینه‌ی خصوصی‌سازی، گفتند: بنده در این خصوص مكرراً تذكراتی داده‌ام كه در برخی موارد منجر به اصلاح یا توقف كار نیز شده است، اما اصل خصوصی‌سازی نیاز مبرم اقتصاد و كشور ما است و نباید جلوی آن گرفته شود، بلكه باید جلوی لغزشها و خطاها در خصوصی‌سازی گرفته شود.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در پاسخ به یكی دیگر از مطالب مطرح‌شده در این جلسه، تأكید كردند: من همواره جریان جوان انقلابی را تأیید كرده و میكنم، البته این به معنای تأیید یك كار خلاف یا غلط نیست كه ممكن است از تعدادی جوان انقلابی سر بزند. بنابراین من خطا را تأیید نمیكنم اما جوان انقلابی را حتماً تأیید میكنم و اگر چیزی غیر از این نقل شد، حتماً آن را قبول و باور نكنید.
«اقدام برخی‌ها در نسبت دادن تصویب برجام به رهبری» سؤال دیگر یكی از دانشجویان بود كه رهبر انقلاب اسلامی درباره‌ی آن گفتند: شما البته چشم و هوش دارید و همه‌چیز را میفهمید. در آن نامه‌ای كه درباره‌ی برجام به مسئولان نوشتم مشخص است كه تصویب باید چگونه باشد؛ در آن نامه شرایطی ذكر شده كه در آن صورت، تصویب میشود.
ایشان افزودند: البته اگر آن شرایط و خصوصیات اجرا و اعمال نشد، وظیفه‌ی رهبری این نیست كه وسط بیاید و بگوید برجام نباید اجرا شود.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای گفتند: این بحث كه وظیفه‌ی رهبری در این‌گونه مواقع اجرایی چیست، مقوله‌ای است، اما معتقدم در زمینه‌های اجرایی نباید رهبری وارد میدان شود و كاری را اجرا كند یا جلوی آن را بگیرد، مگر در مواردی كه به حركت كلی انقلاب ارتباط پیدا میكند كه در آنجا وارد میشویم.
ایشان خاطرنشان كردند: من به برجام به آن صورتی كه عمل و محقق شد، خیلی اعتقادی نداشتم و بارها نیز به خود مسئولان این كار از جمله به آقای رئیس‌جمهور و وزیر محترم امور خارجه این مطلب را گفتیم و موارد زیادی را به آنها تذكر دادیم.
رهبر انقلاب اسلامی یك توصیه‌ی روشی نیز درباره‌ی نحوه‌ی بیان انتقادها به دانشجویان داشتند و گفتند: بعضی دوستان انتقادهایی كردند كه خوب و بسیاری از آنها نیز بجاست، اما لحن انتقاد را تند نكنید، در بیان انتقادها نقطه‌ضعف به طرف مقابل ندهید و جوری حرف نزنید كه بتوانند شما را در مراجع قضائی محكوم كنند و از افراط و تفریط در بیان، و نفی قاطع یك مجموعه بپرهیزید. شما فرزندان من هستید، تلاش كنید صحبتتان درست بیان شود.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای سپس به برخی اقدامات و فعالیتهای مجموعه‌های دانشجویی در عرصه‌های داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی، بخصوص در یك سال گذشته اشاره كردند و افزودند: حمایتهای مجموعه‌های دانشجویی از كارگران و ورود به نحوه‌ی واگذاری‌ها در مجتمع كشت‌وصنعت نیشكر هفت‌تپه و ماشین‌سازی تبریز و یا مطالبه از سه قوه و مجمع تشخیص مصلحت نظام در برخی موضوعها و همچنین برگزاری تجمعها در حمایت از مردم یمن و موضع‌گیری درباره‌ی حوادث نیوزیلند و نیجریه، اقدامات خوبی بود كه انجام گرفت.
ایشان درعین‌حال مجموعه‌های دانشجویی را به رعایت متانت و عقلانیت، در كنار نشان دادن اقتدار روحی و معنوی توصیه‌ی مؤكد كردند و گفتند: در اجتماعات و مطالبه‌گری‌ها، سخن منطقی، تأثیرگذار خواهد بود و من ضمن تأیید این‌گونه حركتها بر استمرار آنها تأكید دارم.
رهبر انقلاب اسلامی با یادآوری توصیه‌های قبلی خود به مجموعه‌های دانشجویی درخصوص نهضت كتابخوانی و لزوم مطالعه‌ی مستمر، خاطرنشان كردند: متأسفانه این حركت، روال مطلوبی ندارد و مجموعه‌های دانشجویی و هیئتهای اندیشه‌ورز آنها باید نسبت به طراحی برنامه‌های مطالعاتی برای دانشجویان، اقدام كنند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در مقدمه‌ی بحث اصلی خود با اشاره به بیانیه‌ی گام دوم افزودند: این بیانیه، یك ترسیم كلی از گذشته، حال و آینده‌ی انقلاب اسلامی است كه در آن چهار نقطه‌ی اصلی و كلیدی وجود دارد: 1- عظمت وقوع و ماندگاری انقلاب اسلامی 2- عظمت كاركردِ انقلاب اسلامی تا به امروز 3- عظمت چشم‌اندازی كه انقلاب اسلامی باید به آن برسد و 4- عظمت نقش نیروی جوان متعهد در مسیر پیش رو.
رهبر انقلاب اسلامی با تأكید بر اینكه انقلاب در چهل سال گذشته در عرصه‌های گوناگون بشری و ملی از جمله سیاسی، اجتماعی، علمی، عدالت و آزادی، كاركرد برجسته و ممتازی داشته است، خاطرنشان كردند: اكنون ما نیازمند یك حركت عمومیِ منضبط، پرسرعت و همراه با پیشرفتِ محسوس و با محوریت جوان متعهد و حزب‌اللهی، به سمت چشم‌انداز و اهداف بلند انقلاب اسلامی هستیم تا حضور تأثیرگذار جوانان، در نظام مدیریتی كشور تحول به وجود آورد.
رهبر انقلاب اسلامی پس از تشریح چهار نقطه‌ی اصلی بیانیه‌ی گام دوم و تبیین اهمیت فوق‌العاده‌ی ایجاد یك حركت عمومی برای رسیدن به چشم‌انداز روشن انقلاب به طرح یك سؤال اساسی پرداختند: جوانان چگونه و در چه فرایندی میتوانند به این حركت عمومی ورود و در آن نقش‌آفرینی كنند؟
ایشان در مقدمه‌ی پاسخ به این سؤال گفتند: هر حركت عمومی منضبط، صحیح و عقلانی به چهار عنصر نیاز دارد: «شناخت واقعی از صحنه»، «جهت‌گیری مشخص»، «برخورداری از عامل یا عوامل امیدبخش» و «اتخاذ راهكارهای عملی برای هدایت این حركت عمومی».
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در بحث «نیاز هر حركت عمومی به شناخت صحیح از صحنه» خاطرنشان كردند: كسانی كه محور و محرك این حركت هستند، باید از عناصر موجود و درگیر در صحنه شناخت كافی داشته باشند و بدانند كه «جمهوری اسلامی در چه وضعی است»، «فرصتها و تهدیدهایش چیست» و «دوستان و دشمنانشان چه كسانی هستند».
رهبر انقلاب در زمینه‌ی دومین عنصر هر حركت عمومی یعنی «جهت‌گیری مشخص» نیز افزودند: جهت‌گیری حركت عمومی ملت ایران به سمت تشكیل جامعه‌ی اسلامی و در نهایت تمدن پیشرفته‌ی اسلامی است.
ایشان وجود نقطه‌ی روشن و امیدبخش را باعث پیشروی و استمرار هر حركت عمومی خواندند و افزودند: ظرفیتهای اثبات‌شده‌ی ملت ایران در شكل‌دهی و به سرانجام رساندن كارهای بزرگ (كه در پیروزی و استمرار انقلاب اسلامی ظهور كامل داشت)، مهم‌ترین نقطه‌ی امید حركت عمومی ملت ایران به سمت تحقق اهداف و چشم‌انداز روشن كشور است.
رهبر انقلاب، وعده‌ی صادق و تخلف‌ناپذیر الهی درباره‌ی نصرت یاری‌كنندگان دین خدا را نقطه‌ی امیدبخش دیگری برشمردند و افزودند: فرسودگی و انحطاط تردیدناپذیر تمدن غربی كه البته بروز ملموس آن زمان‌بر خواهد بود، نقطه‌ی امید دیگری در روند حركت عمومی ملت ایران است.
ایشان «ارائه‌ی راهكارهای عملی» را چهارمین عنصر هر حركت عمومی خواندند و خاطرنشان كردند: تبیین این عناصر چهارگانه در افكار عمومی، به ذهن فعال و زبان گویا نیاز دارد اما عنصر چهارم به برنامه‌ریزی، هدایت، تمركز، فعالیت لحظه‌به‌لحظه و پیگیری نیز نیاز دارد تا كاروان عظیم جامعه و بویژه جوانان را به پیش ببرد.
رهبر انقلاب اسلامی از همین زاویه به بیان پاسخ سؤال اصلی بحث یعنی «چگونگی ورود و نقش‌آفرینی جوانان در حركت عظیم ملت ایران» پرداختند و تأكید كردند: برنامه‌ریزی و ارائه‌ی راهكار برای هدایت حركت عظیم ملت بر عهده‌ی جریانها و حلقه‌های میانی از جمله تشكلهای دانشجویی است كه غالباً مجموعه‌های جوان، خوش‌فكر و فعال هستند و میتوانند نقش و شأنِ محور بودن برای حركت عمومی جامعه را بر عهده بگیرند.
ایشان در بیان نمونه‌های عینی برای ورود و محوریت یافتن جوانان، به تشكیل كارگروه‌های فرهنگی در سراسر كشور از جمله در مساجد اشاره كردند و افزودند: تعبیر آتش به اختیاری كه قبلاً بیان شد، مربوط به این‌گونه مجموعه‌ها است.
رهبر انقلاب با اشاره به تأثیرگذاری عمیق گروه‌های فرهنگی از اول انقلاب تاكنون خاطرنشان كردند: هرجا گروهی جوان با ذهن فعال و پویا شكل بگیرد، میتواند با تأثیرگذاری در محیط اطراف و دیگر مجموعه‌ها در «عزم و حركت و بینایی و پیشرفت حركت عمومی ملت» مؤثر باشد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای «تشكیل گروه‌های سیاسی» را از دیگر روشهای ورود و حضور مؤثر جوانان در عرصه‌ی حركت عمومی كشور دانستند و خاطرنشان كردند: «حزب‌بازی» بی‌بركت است اما تشكیل گروه‌های فعال سیاسی با هدف فهم كردن و تحلیل موضوعها و حوادث سیاسی و انتقال این تحلیل به دیگران، میتواند تأثیری بسیار اساسی داشته باشد.
«تشكیل میزگردها و كرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها» راهكار دیگر رهبر انقلاب برای حضور مؤثر جوانان در صحنه بود.
ایشان با ابراز ناخرسندی از كُندی این حركت تأكید كردند: جوانان منتظر حركت رئیس دانشگاه یا مسئولان دیگر نباشند، خودشان با مطالعه‌ی خوب و با حضور افراد دارای ذهن فعال و زبان گویا این میزگردها و كرسی‌های آزاداندیشی را شكل دهند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای خاطرنشان كردند: در حال حاضر درصد زیادی از دانشجویان در تشكلها فعال نیستند، اما اگر این‌گونه فعالیتها انجام شود، درصد بیشتری از دانشجویان به تشكلها و فعالیتهای دانشجویی راغب میشوند.
«تشكیل گروه‌های نهضتی در داخل دانشگاه‌ها» و نیز «دعوت از دانشجویان كشورهای محور مقاومت برای بحث درباره‌ی مسائل بین‌المللی و مسائل مهم جهان اسلام» پیشنهاد دیگر رهبر انقلاب به دانشجویان برای حضور و هدایت حركت عمومی ملت در مسیر تحقق افق روشن كشور بود.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای «تشكیل گروه‌های علمی و همكاری با مراكز و شركتهای دانش‌بنیان» را نیز شیوه‌ای مؤثر خواندند و افزودند: ارائه‌ی خدمات از جمله حضور گروه‌های جهادی در مناطق مختلف، راهكار بسیار مهم دیگری است كه هرقدر تقویت و هدف‌دار شود میتواند میزان نقش‌آفرینی جوانان را در صحنه افزایش دهد.
«فعالیتهای اطلاعاتی مردمی» به مفهوم اطلاع‌رسانی صحیح درباره‌ی مسائلی نظیر سوءاستفاده‌ها، قاچاق و مسائل مشابه و «حضور در مسائل اجتماعی صنوف مختلف» دو روش دیگری بود كه رهبر انقلاب در بحث چگونگی ورود و تأثیرگذاری جوانان در عرصه‌ی حركت عمومی كشور بیان كردند.
ایشان افزودند: البته همه‌ی این راهكارها باید با الهام از جهت‌گیری كلی كشور یعنی «رسیدن به جامعه‌ی اسلامی و تمدن پیشرفته‌ی اسلامی» صورت گیرد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در نوعی جمع‌بندی از این بخش سخنانشان، افزودند: این فعالیتها به ورود نسل جوان متعهد به عرصه‌ی مدیریت كشور منجر خواهد شد و طبعاً هنگامی كه جوانان متعهد و حزب‌اللهی به معنای حقیقی كلمه، جزو مدیران ارشد كشور شدند، حركت عمومی شتاب و رونق بیشتری خواهد گرفت.
ایشان با بیان نكته‌ای مهم گفتند: فعالیتهایی كه با هدف ورود و تأثیرگذاری جوانان در جریان عمومی كشور صورت میگیرد، نباید به كارها و اهداف علمی مجموعه‌های جوانان ضربه بزند، بلكه باید هر دو كار را با هم به پیش برد، چراكه میتوان هم نخبه‌ی پیشتازِ علمی بود و هم در گروه‌های جهادی یا نشریات و مجموعه‌های دانشجویی فعالیت كرد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای درباره‌ی نشریات دانشجویی نیز گفتند: كسانی كه در این نشریات فعال هستند، میتوانند با تشكیل مجموعه‌هایی، بعد از دوران دانشجویی نیز در عرصه‌ی نشر ادامه‌ی حركت بدهند و مؤثر باشند.
ایشان با اشاره به انتظار جوانان و تشكلها برای دعوت شدن به فعالیت و تأثیرگذاری تأكید كردند: مجموعه‌های دانشجویی نباید منتظر دعوت باشند، باید هركس و هر تشكلی در هر زمینه‌ای توانایی دارد، خودجوش و البته با فكر و ذهن فعال و منضبط وارد عرصه شود و بدون توجه به مشكلات، تأثیرگذاری كند.
رهبر انقلاب، خنثی شدن توطئه‌های نرم دشمنان را از نتایج مهم «عمل جوانان و تشكلهای دانشجویی به راهكارهای بیان‌شده» خواندند و خاطرنشان كردند: دشمن با هدف فلج كردن نسل جوان درصدد است آنان را به شهوات، مواد مخدر و برخی فعالیتهای بیهوده در فضای مجازی مشغول و به نومیدی بكشاند اما با حركات نشاط‌آور و امیدآفرین جوانان و مجموعه‌های دانشجویی، این توطئه نیز خنثی خواهد شد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای عوامل مژده‌دهنده و امیدآفرین در كشور را بسیار بیشتر از عوامل مأیوس‌كننده خواندند و با اشاره به برخی مطالب دانشجویان در این دیدار، به جوانان عزیز میهن تأكید كردند: حتی اگر صد اشكال و ایراد در مسئولان یا عملكرد دستگاه‌ها می‌بینید هرگز ناامید نشوید و با توكل به خدا، با مشكلات مبارزه و افق روشن آینده را محقق كنید.
ایشان افزودند: شما جوانان اطمینان داشته باشید كه زوال دشمنان بشریت یعنی تمدن منحط آمریكایی و زوال اسرائیل را شاهد خواهید بود.
در ابتدای این دیدار 11 نفر از نمایندگان تشكلهای دانشجویی، آقایان:
- محمدامین مهدی‌پور، دبیركل اتحادیه‌ی جامعه‌ی اسلامی دانشجویان
- امین شریفی، نماینده‌ی هیئتهای دانشجویی و گروه‌های جهادی
- طه بیات، نماینده‌ی انجمنهای علمی دانشجویی وزارت بهداشت و درمان
- رضا باستانی، دانشجوی دكترای حقوق و نماینده‌ی بنیاد علمی نخبگان
- سعید شعبانیان، نماینده‌ی كانونهای فرهنگی دانشگاه‌ها
- علیرضا شریفی، نماینده‌ی بسیج دانشجویی
- محمدحسین صبوری، دبیر اتحادیه‌ی جنبش عدالت‌خواه دانشجویی
- رضا پیوندی، نماینده‌ی نشریات دانشجویی
- پیام مرادی، دبیر اتحادیه‌ی انجمنهای اسلامی دانشجویان مستقل
و خانمها:
- نرگس حسینی، نماینده‌ی دفتر تحكیم وحدت
- مرضیه افشارنیا، نماینده‌ی تشكلهای دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی
به مدت دو ساعت، دیدگاه‌ها و دغدغه‌های جامعه‌ی دانشجویی را بیان كردند.
مهم‌ترین محورهای سخنان دانشجویان و نمایندگان تشكلهای دانشجویی به این شرح است:
- انتقاد از استفاده نكردن مسئولان از ظرفیتهای داخلی
- لزوم اصلاح نظام انتخاباتی با هدف تقویت احساس مشاركت مردم و جلوگیری از آسیبهایی همچون هزینه‌های هنگفت در انتخابات
- انتقاد از اشرافی‌گری و نمایش تجمل آقازاده‌ها
- ضرورت بازتعریف هویت اجتماعی زنان و دختران انقلابی و برنامه‌ریزی برای استفاده از ظرفیتهای اجتماعی آنان
- انتقاد از تبعیض میان دو نهاد آموزش عالی و آموزش و پرورش
- لزوم حمایت از جریانهای انقلابی در دانشگاه‌ها
- انتقاد از اجرای پنهانی سند 2030 در برخی مدارس
- اهمیت توجه به پژوهش و استفاده از جوانان مستعد در این حوزه
- انتقاد از برگزار نشدن جلسات شورای عالی انقلاب فرهنگی
- استفاده از ظرفیت جوانان برای تغییر سبك زندگیِ سلامت‌محور
- انتقاد از حضور نیافتن مسئولان در دانشگاه‌ها
- لزوم نگاه مسئله‌محور در دانشگاه و شناسایی معضلات همه‌ی قشرها و تلاش برای حل آنها
- انتقاد از كم‌توجهی مسئولان دانشگاه‌ها به تخصیص بودجه برای فعالیتهای فرهنگی
- لزوم ترسیم نقشه‌ی جامع پژوهشی به‌منظور شناسایی مشكلات ساختاری قوه‌ی قضائیه
- تأكید بر شفافیت قضائی و علنی بودن دادرسی‌ها به‌منظور جلوگیری از فساد
- مطالبه‌ی توجه به شهریه‌ی سنگین، شفافیت و نظارت همه‌جانبه و به‌كارگیری مدیران مؤمن و انقلابی در دانشگاه آزاد
- تأكید بر تدبیر مسئولان برای حل مشكلات معیشتی و اقتصادی مردم
- انتقاد از نحوه‌ی خصوصی‌سازی كه منجر به لطمه به تولید ملی، نابرابری و تعمیق شكاف اقتصادی شده است
- لزوم اصلاح سازوكارهای دیپلماسی فرهنگی و انتقاد از رویكرد محافظه‌كارانه در این حوزه
- انتقاد از رویكرد منفعلانه در سیاست خارجی كه منجر به ارائه‌ی تصویری غیرواقعی از نظام شده است
- نفی پیشنهاد انفعالی مذاكره با آمریكا از زبان برخی افراد مرعوب و سیاست‌زده
- انتقاد از برخورد نامناسب با مطالبات معلمان، كارگران و پرستاران
- تقبیح رشد آسانسوری برخی آقازاده‌ها و جوانان فرصت‌طلب و وابسته‌ی احزاب و باندها به بهانه‌ی جوان‌گرایی
- انتقاد از عدم شفافیت در بررسی عملكردها و لزوم پاسخگویی مسئولان ارشد بیت رهبری
- تأكید بر پرهیز از شرطی كردن جامعه در برابر تصمیم‌های آمریكا
- انتقاد از برخورد با نشریات دانشجویی و دادگاهی كردن و تقابل سلیقه‌ای با آنها
- انتقاد از عملكرد وزارت نفت در تحریم و وابستگی بودجه به نفت و خام‌فروشی
- انتقاد از كاهش ارزش پول ملی و كاهش قدرت خرید مردم و نیز قرار دادن میلیاردها دلار ارز دولتی در اختیار عده‌ای خاص
- انتقاد از مسئولیت‌ناپذیری و فرافكنی گروه‌های سیاسی
- انتقاد از فرصت‌سوزی و معطل كردن مناسبات سیاسی به برجام