اصلاح قیمت خرید تضمینی گندم نخستین آزمون وزیر جهاد كشاورزی است كه باید با مدیریت هوشمندانه به آن بپردازد.
به گزارش رادیو پیام از مهر، احمد حق پژوه یكی از كارشناسان بخش كشاورزی برای مهر نوشت؛ حفظ و تقویت «سرمایه اجتماعی» یا چشم دوختن به «پشتوانه حاكمیتی» مسئله این است.
پرده اول: قرعه‌ای بعید اما پر امید
اگر شما هم به اندازه نگارنده در جریان شایعات و حقایق مربوط به گزینه‌های احتمالی جانشینی وزیر پیشین جهاد كشاورزی آن هم بعد از نزدیك به دو سال بوده باشید حتماً به این نكته پی برده‌اید كه اولاً معرفی محمدعلی نیكبخت از اسامی و عناوین به ظاهر مطرح و قوی‌تر -از نظر ارتباط با مراكز اصلی قدرت- از احتمالات به مراتب ضعیف‌تری به شمار می‌آمده و در ثانی شاید این انتخاب از سوی دولت به منظور تأمین اهداف فرابخشی و در عین حال جایگزینی فردی با ویژگی‌های متفاوت نسبت به وزیر پیشین به لحاظ حواشی مدیریتی مدنظر رئیس‌جمهور، مشاوران و معاونان تأثیرگذار وی صورت گرفته باشد اما به هر روی، وقایع اتفاقیه بعدی به وضوح تمام نشان داد كه نیكبخت خیلی زود و در وضعیتی كم‌سابقه به فصل مشترك بی‌تردید میان دولت و بدنه ذی نفعان بخش كشاورزی از جمله تشكل‌های سنتی و نمایندگان بلافصل كشاورزان كشور همچون اتحادیه‌ها و اتاق اصناف كشاورزی بدل شد.
پرده دوم: یارگیری هوشمندانه از جامعه كشاورزی
شاید باور این موضوع برای كسانی كه شناختی دورادور از شخصیت اغلب آرام و بی‌ادعای وزیر فعلی جهاد كشاورزی داشته‌اند كمی سخت باشد اما حقیقت این است كه وی از توان و تجربه قابل توجهی در زمینه برقراری ارتباط و تعامل مثبت با جریانات پیرامونی اعم از دولتی و غیردولتی در مسائل گوناگون برخوردار بوده است. جمله كوتاه و معروف وی «كمك كنید» در مواجهه با هر یك از اشخاص صاحب‌نظر و دارای جایگاه در بدنه بخش كشاورزی و یا بیرون از آن، فارغ از درجه و منصب سیاسی یا اداری بر زبان می‌راند فراموش ناشدنی است. سیاست و كیاستی كه در عین سادگی، به اعتقاد حقیر با شیوه‌ای دقیق مورد استفاده قرار گرفت و با مساعدت حداكثری تمامی نیروها در مسیر موفقیت شأن برای كسب رأی اعتماد مجلس نشینان و احراز پست وزارت نتیجه داد.
پرده سوم: پاشنه آشیل سرپرست موقت وزارتخانه
گفتیم كه وزیر كم‌حرف جدید، برخلاف تصور بسیاری، صرفاً به دلیل بهره‌مندی از تجارب متنوع در سطوح مختلف مدیریتی جهاد كشاورزی، گرایشی بسیار جدی به تعامل مؤثر و فعال با بخش مردمی و به ویژه مدیران و اركان تشكل‌های كشاورزی دارد. رویكردی كه اخیراً با حدود یك سال ریاست بر سازمان مركزی تعاون روستایی ایران به كیفیت و قوام بیشتری نیز رسیده اما در نقطه مقابل، سرپرست این گونه رفتار نكرد. كما اینكه در جریان اصلاح قیمت خرید تضمینی گندم و در رایزنی با اعضای غیردولتی شورای قیمت‌گذاری نه تنها نمره قبولی نگرفت بلكه لحظه به لحظه، به شكاف میان خود و بدنه بهره‌برداران بخش كشاورزی دامن زد؛ توصیه‌های منطقی و دلسوزانه را برنتافت.
میان پرده: آثار تحكم در روابط و تعامل وارونه
تصویب 2/5 برابر شدن سهم قطعی برق چاه‌های كشاورزی نسبت به سال گذشته در دولت، تشدید وخامت بازار محصولات اساسی همچون مرغ، شیر و لبنیات و برنج برای تولیدكنندگان، حذف سازمان و شبكه تعاونی‌های روستایی از جریان خرید تضمینی گندم و جایگزینی شركت بازرگانی دولتی به جای آن، لغو (وتوی) تصمیمات قانونی شورای قیمت‌گذاری و در اقدامی عجیب، گنجاندن پیشنهاد بی‌اثر شدن مصوبات این شورا در لایحه پیشنهادی برنامه هفتم توسعه و وقایعی از این دست در دوره حدوداً دو ماهه سرپرستی وزارتخانه باعث رویگردانی اهالی بخش كشاورزی از سرپرست نسبتاً جوان و بالطبع خالی كردن پشت وی در میدان رقابت با دیگر گزینه‌های مورد نظر دولت برای تصدی وزارت كشاورزی و تثبیت حضور وی در كابینه دولت سیزدهم شد. سرپرستی كه در جایی گفته بود (من از وجود شورای قیمت‌گذاری در وزارت جهاد كشاورزی با این كم و كیف بی‌اطلاع بودم!) كه احتمالاً منظور اصلی ایشان اشاره به استقلال رأی اعضای غیردولتی شورا بوده...
پرده چهارم: شروع قابل قبول دوره وزارت
نیكبخت از بدو ورود به ساختمان 16 طبقه خیابان طالقانی، گوشه‌هایی از دقت عمل و هوشیاری در مدیریت ارشد بخش را با برگزاری دیدارهای مستقل با اصحاب تشكل‌های كشاورزی، تأكید مكرر بر مدیریت مشاركتی و واگذاری امور اجرایی و تصدی‌گرانه به ساختارهای مردم‌نهاد ذیربط و ورود به حل‌وفصل مسائل و مشكلات حاد روز، از خود نشان داده و به نظر می‌رسد در انتخاب و به‌كارگیری تیم مدیریتی نیز، مشورت حداكثری با تشكل‌ها و مدیران خوشنام بخش را در دستور كار قرار داده است. وزیر جدید كه از حمایت چند جانبه دولت، مجلس و (فعلاً) بدنه بخش كشاورزی بهره می‌برد به خوبی می‌داند كه مفهوم «مدیریت» در تعریف امروزی آن «هنر انجام كار به وسیله دیگران است» و بدون شك، اثرگذاری این فاكتور دیگران (به ویژه مجموعه معاونان و مشاوران) در راه رسیدن به اهداف مدیریتی، حتی از نقش مستقیم شخص وزیر به مراتب خطیرتر و حساس‌تر بوده، نكته بسیار حائز اهمیتی كه در تمامی ادوار مدیریتی بخش كشاورزی خصوصاً دوره وزیر پیشین جهاد ظهور و بروز عینی داشته است.
پرده آخر: اثبات ادعا در میدان عمل
به قول شاعر «دو صد گفته چون نیم كردار نیست» در سال‌ها و دهه‌های اخیر، مدیران بی‌شماری بوده‌اند كه علیرغم شعارهای به غایت زیبا و پرطمطراق، نه تنها اثر مثبتی در بهبود شرایط كشاورزی كشور بر جای نگذاشتند بلكه در عمل به مشكلات عدیده بخش نیز دامن زده‌اند. سخن كوتاه كرده با اطمینان عرض می‌كنیم كه اصلاح قیمت خرید تضمینی گندم به دلیل نقش اساسی آن در اثبات قانون‌مداری و رویكرد مردمی وزیر، اولین و مهم‌ترین چالش مدیریتی وزیر جهاد كشاورزی به شمار می‌رود. چنانچه این امر در جلسه هفته آتی شورا و تحت هر شرایطی جامه عمل به خود نپوشاند، اولاً؛ باعث ناامیدی و نارضایتی كامل كشاورزان كشور شده، ثانیاً؛ موجب احساس غبن و انفعال ازسوی تشكل‌ها و اعضای شورای قیمت‌گذاری در تعامل میان خود و شخص وزیر گشته، ثالثاً خشت اول ناصوابی برای ادامه راه وزارت و تیم مدیریتی وزیر بنا خواهد نهاد و از همه مهم‌تر؛ امنیت غذایی و ارتقای تولید محصولات اساسی در سال زراعی آتی را با خطر جدی مواجه خواهد كرد.
پاورقی: در صورت افزایش قیمت خرید تضمینی گندم، علاوه بر سازوكارهای قانونی موجود برای تأمین اعتبارات لازم كه در گزارشات قبلی مفصلاً به آنها اشاره شد، می‌توان با حذف واسطه دولتی میان «صنف و صنعت» و كشاورزان، تأمین بودجه برای خرید بیش از 2 میلیون تن گندم را از گُرده دولت خارج كرد و بدین ترتیب اعتبارات مازاد مورد نیاز برای پرداخت وجوه گندم را به حداقل رساند. طبیعتاً اصلاح قانون بودجه از طریق ارائه لایحه متمم و یا سایر روش‌های قانونی تأمین مالی به صورت تسهیلات بانكی هم در دسترس دولت قرار دارد…
